در حال
جستجو...
کشاورزی ارگانیک چیست ؟
این مقاله مروری کوتاه و کاربردی بر مفهوم و اصول کشاورزی ارگانیک است: تعریف، اهداف، روشها، نحوه دریافت گواهی ارگانیک و فلسفه زیستمحیطی پشت این نوع کشاورزی. خواننده پس از مطالعه میتواند با روشهای پایهای تولید محصولات سالم و بدون مواد شیمیایی آشنا شده و گامهای اولیه برای تبدیل یک مزرعه به ارگانیک را بشناسد.
- کشاورزی ارگانیک چیست ؟
- محصولات ارگانیک چه محصولاتی هستند ؟
- چگونه می توان یک مزرعه را به عنوان ارگانیک ثبت کرد ؟
- اصول کشاورزی ارگانیک
- اهداف کلی کشاورزی ارگانیک
- نمونههایی از روشهای کشاورزی ارگانیک
- فلسفه عمومی کشاورزی ارگانیک و نتیجه
شاید شما هم جزء افرادی باشید که دوست دارید غذایی سالم برای خود و دیگران فراهم کنید و از این که میدانید افراد زیادی غذاهای ناسالم مصرف میکنند که به سلامت فرد و نسلهای آینده آسیب میزند، ناراحت یا ناامید هستید. خوشبختانه راهکارهایی وجود دارد و یکی از موثرترین آنها کشاورزی و دامداری ارگانیک است. در ادامه با تعریف، اصول و روشهای کاربردی این رویکرد آشنا میشویم.
کشاورزی ارگانیک چیست ؟
واژه «ارگانیک» از منظر کشاورزی به معنای تولید محصولات بدون استفاده از کودها و آفتکشهای شیمیایی است. این مفهوم از قرن نوزدهم شکل گرفته و در عمل به مجموعهای از روشها گفته میشود که هدف آن تولید محصولی سالم، پایدار و سازگار با محیط زیست است، بهگونهای که خاک، آب و تنوع زیستی آسیب نبیند.
اصل بنیادین کشاورزی ارگانیک این است که مزرعه باید با طبیعت هماهنگ باشد، نه علیه آن؛ یعنی از چرخهها و فرایندهای طبیعی بهره گیرد، و به پایداری خاک، سلامت گیاهان، حیوانات و انسانها توجه کند.
محصولات ارگانیک چه محصولاتی هستند ؟
محصول ارگانیک به محصولی گفته میشود که منشأ طبیعی داشته و در فرایند تولید آن از هیچ گونه ماده یا روش شیمیایی که ماهیت طبیعی مواد را تغییر دهد استفاده نشده باشد. این تعریف شامل محصولات گیاهی، دامی و فرآوردههای غذایی است که مطابق استانداردهای تعریفشده تولید شدهاند.
چگونه می توان یک مزرعه را به عنوان ارگانیک ثبت کرد ؟
تعریف قانونی و قوانین مربوط به کشاورزی ارگانیک در هر کشور متفاوت است، اما بهطور کلی هر کشاورزی که بخواهد محصولاتش را بهصورت ارگانیک عرضه کند باید توسط یک سازمان صدور گواهی محلی یا دولتی ارزیابی شود. معمولاً پس از طی یک دوره تبدیل (مثلاً 3 تا 4 سال برای مزارع زراعی یا بسته به محصول)، و تأیید انطباق با استانداردها، گواهی ارگانیک صادر میگردد.
نکته اجرایی: رعایت دقیق قوانین و ثبت مراحل تولید، نگهداری سوابق و پیروی از روشهای مدیریت مزرعه برای دریافت و حفظ گواهی ضروری است و میتواند به افزایش اعتماد مصرفکننده و قیمت محصول کمک کند.
اصول کشاورزی ارگانیک
طبق IFOAM (فدراسیون بینالمللی جنبشهای کشاورزی ارگانیک)، اصول اصلی عبارتند از:
- حفظ و تقویت سلامت خاک، گیاهان، حیوانات و انسانها بهصورت یکپارچه و غیرقابل تفکیک.
- اتکا به سیستمها و چرخههای زیستمحیطی زنده؛ کار با طبیعت و تقلید از آن برای ارتقاء پایداری.
- رعایت عدالت و انصاف در روابط اجتماعی و اقتصادی مرتبط با کشاورزی.
- مدیریت پیشگیرانه و مسئولانه برای حفاظت از سلامت نسلهای حال و آینده و محیط زیست.
اهداف کلی کشاورزی ارگانیک عبارتند از:
اهداف اصلی این رویکرد شامل موارد زیر است:
- تولید مواد غذایی سالم و عاری از مواد شیمیایی مضر.
- حفاظت از محیط زیست از طریق مدیریت پایدار (حفظ خاک، آب و تنوع زیستی).
- استفاده بهینه و پایدار از منابع طبیعی مانند آب و مواد آلی.
- افزایش حاصلخیزی و فعالیت زیستی خاک بهصورت طبیعی.
- حفاظت از سلامت کشاورزان در برابر قرارگیری در معرض مواد شیمیایی.
- تضمین رفاه و آسایش حیوانات و حمایت از حیات وحش.
معیار کیفی: کشاورزی که محصولات ارگانیک تولید میکند باید بتواند محصولی با درصد قابل توجهی از مواد آلی و بدون آلودگی شیمیایی ارائه دهد؛ این معیارها بر اساس استانداردهای ملی و بینالمللی تعیین میشوند.
نمونههایی از روشهای کشاورزی ارگانیک
برخی روشهای شناختهشده که در کشاورزی ارگانیک به کار میروند عبارتاند از:
- تناوب زراعی برای جلوگیری از فرسایش خاک و تجمع آفات مرتبط با تکمحصولی.
- استفاده از کود سبز و کمپوست برای افزایش مواد آلی و حاصلخیزی خاک.
- بازیافت مواد آلی و استفاده از کودهای طبیعی بهجای کودهای شیمیایی.
- کنترل بیولوژیک آفات و استفاده از دشمنان طبیعی بهعنوان جایگزین آفتکشهای شیمیایی.
- نگهداری و استفاده از نژادهای محلی گیاهان و دامها که با شرایط محیطی منطقه تطابق دارند.
- حفظ استانداردهای رفاه حیوانات و جلوگیری از استفاده گسترده از آنتیبیوتیکها در دامداری.
فلسفه عمومی کشاورزی ارگانیک و نتیجه
فلسفه کلی کشاورزی ارگانیک بر مفهوم «اکوسیستم بسته و پایدار» متکی است. هدف این است که مزرعه تا حد امکان از منابع و مواد درون خود استفاده کند و ورودیها و خروجیها را به حداقل برساند تا پایداری تضمین شود. برای مثال در باغهای درختی، شاخههای هرسشده بهجای جمعآوری یا سوزاندن خرد شده و بهعنوان کود سبز یا پوشش خاک مورد استفاده قرار میگیرند که مواد مغذی را بازمیگردانند و نیاز به کود شیمیایی را کاهش میدهند.
در برخی موارد خاص مانند وجود آفت یا بیماری جدی، لازم است بخشهای آلوده از مزرعه خارج شود تا شیوع مهار شود، اما نگرش کلی بر پیشگیری، افزایش تنوع زیستی و تقویت مقاومت طبیعی سیستم استوار است. با بهکارگیری اصول ارگانیک، میتوان به تولید غذاهای سالمتر، کاهش آلودگی محیط زیست و ارتقاء کیفیت زندگی کشاورزان و جوامع محلی دست یافت.
اگر آشنایی بیشتری با بخش خاصی از کشاورزی ارگانیک نیاز دارید (مانند برنامه تغذیه خاک، مدیریت آفات بهصورت بیولوژیک یا مراحل دریافت گواهی در کشور شما)، در قسمت دیدگاهها یا پرسشها موضوع مورد نظر را مطرح کنید تا راهنمایی کاربردیتر ارائه شود. ممنون از وقتی که برای مطالعه این مطلب گذاشتید.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
