مروری بر بیماری سنگ گلابی

زمستان را به صورت لاروهای کامل در داخل میوه‌های خشک شده در سطح زمین یا روی درخت می‌گذراند.

---

زیست‌شناسی
زمستان را به صورت لاروهای کامل در داخل میوه‌های خشک شده در سطح زمین یا روی درخت می‌گذراند. لاروهی زمستان گذران معمولاً کمی قبل از تشکیل شدن شکوفه بادام تبدیل به شفیره می‌گردند. حشرات کامل مصادف با ریختن گلبرگها ظاهر شده و پس از مختصری تغذیه از شبنم و مایعات دیگر در داخل نسج میوه‌های تازه تشکیل شده تخم می‌گذراند. هر حشره ماده حدود 120 تا 150 عدد تخم می‌گذارد. تخم‌ها به فاصله 2 تا 3 هفته باز می‌شوند. لاروها پس از خروج از تخم با حفر تونلی خو را به دانه می‌رسانند و از دانه‌های در حال رشد تغذیه می‌کنند. دوره لاروی حدود 10 تا 11 ماه طول می‌کشد (تمام تابستان، پاییز، زمستان و قسمتی از بهار). این حشره بیش از یک نسل در سال ندارد ولی گاهی لاروهای کامل که دوران دیاپوز را می‌گذرانند ممکن است تا دو سال در داخل میوه‌های آلوده به حالت انتظار باقی بمانند.
سنک گلابی
در تمام مناطق میوه‌خیز کشور یافت می‌شود. میزبان آن سیب، گلابی و در درجه دوم به گیلاس و گاهی نیز هلو، زردآلو، گوجه، زالزالک و ازگیل، به ژاپونی و گل سرخ خسارت وارد می‌آورد. برگها در محل تغذیه فاقد کلروفیل شده و بهص ورت نقاط زرد رنگ در سطح فوقانی برگ دیده می‌شود. این نقاط با تغذیه‌های مداوم قهوه‌ای شده و سپس برگها می‌ریزند. حشره کامل و پوره‌ها پشت برگها فضولاتی تولید می‌کنند که به صورت نقاط سیاه رنگ همراه با مایع چسبنده‌ای می‌باشد. درختان آلوده ضعیف شده برگها قبل از خزان می‌ریزند. اگر شدت آلودگی زیاد باشد میوه‌ها هم ریزش می‌کنند.
زیست‌شناسی
زمستان را به صورت حشره کامل که از لحاظ جنسی هنوز بالغ نشده است در زیر پوستک درختان و زیر برگهای خشک درز و شکاف تنه درخت و دیوار و سایر پناهگاهها به سر می‌برد. طول بدن حشرات کامل حدود 3 تا 4 میلیمتر و به رنگ قهوه‌ای مایل به خاکستری می‌باشد. بالها مشبک، طول بالها تقریباً دو برابر طول بدن است. در بهار حشرات کامل مصادف با باز شدن کامل برگها ظاهر می‌شودند و پس از جفت‌گیری حشرات ماده داخل نسج در سطح زیرین برگ تخمریزی می‌کنند و روی آنها را با ترشحات سیاه رنگ می‌پوشاند. پوره‌ها به فاصله 30 تا 40 روز از تخم خارج می‌شوند. دوره پورگی 4 تا 5 هفته و در این مدت پوره‌ها 5 بار جلد عوض می‌کنند. 2 تا 3 نسل در سال دارد.
این گونه به گیلاس، زردآلو، آلبالو و بادام وحشی خسارت می‌زند. رجبی آثار خسارت این حشره را روی گوجه در ناحیه قزوین مشاهده نموده است. به دو صورت خسارت می‌زند:
خسارت اول مربوط به حشره کامل می‌باشد که از جوانه‌ها، برگها و میوه‌ها تغذیه می‌نماید. تغذیه مستقیماً از عضو مورد حمله صورت گرفته و در این راستا قسمت مورد حمله از بیرون خروده می‌شود. تغذیه روی برگ، هم در حواشی و هم در پهنه آن انجام می‌گیرد. بدین شکل که لبه‌های برگ به طور نامنظم خرده شده و در پهنه هم سوراخهایی به اندازه و شکلهای مختلف ایجاد می‌گردد. تغذیه روی میوه گیلاس و زردآلو بسیار مشخص می‌باشد بدین صورت که دور تا دور آن گودالهای کوچک و بزرگی ایجاد می‌شود. حشره کامل برای تخمریزی با خرطوم خود در میوه گودالی ایجاد نموده و سپس تخم خود را کف آن گودال قرار می‌دهد. به عبارت دیگر تخمگذاری این آفت نیز خود نوعی خسارت محسوب می‌شود. خسارت عمده آفت مربوط به لارو بوده و چون به هسته حمله یم‌کند اغلب باعث ریزش میوه‌ها می‌گردد.
بهترین موقع مبارزه علیه این آفت آخر زمستان و مصادف با موقع تخمریزی حشرات کامل است. مبارزات شیمیائی زمستانه که علیه شته ها و شپشک های نباتی صورت می گیرد به خوبی روی این آفت هم موثر واقع می شود. به تجربه ثابت شده است که به کاربردن امولسیون های روغنی بدون سم چنانکه باید روی این آفت موثر نیست ، زیرا حشرات کامل از نقاط دیگر بر روی درختان روغن پاشیده شده پرواز می کنند و آلودگی دوباره ایجاد می شود. مبارزه تابستانه با یکی از سموم فسفره نفوذی مانند اکامت به نسبت یک در هزار ، یا زولن به نسبت دو در هزار همراه با مویان روی این آفت به خوبی اثر می کند .
این حشره در اکثر مناطق ایران وجود دارد و از ریشه گیاهان مختلفی تغذیه می‌نماید. از این جهت می‌توان به گیلاس، گلابی، سیب، به، هلو، گوجه، آلو، زردآلو، آلبالو، انار، مو، تاج خروس وحشی، گونه‌های Chenopodium، خیار، بادمجان، لوبیاسبز، کدو، سیب‌زمینی، یاس بنفش، برگ بو، برگ نو، گلایول، چمن، تبریزی، بید و نارون اشاره نمود.
مبارزه
ـ قارچ Metarrhizium anisopliae نیز روی لاروها تأثیر دارد.
ـ از بین بردن علف‌های هرز سطح باغ از علف‌های هرز یکساله و چند ساله چون منبع غذایی خوبی برای لاروهای سن اول است.
ـ امروزه از باکتری Bacillus popilliae بر علیه این آفت استفاده می‌کنند که باعث بوجود آمدن بیماری شیری (Milky disease) در لاروها می‌شود.
ـ شخم زمستان و جمع‌آوری لاروها در اسفندماه
ـ جمع‌آوری حشرات کامل از اواخر بهار به بعد
الف‌ـ جمع‌آوری حشرات در صبح زود بوسیله تکاندن درختان
ب‌ـ جمع‌آوری حشرات کامل با کمک نور چراغ
ـ مبارزه شیمیایی با استفاده از دیازینون (3 تا 3.5 لیتر) و پودر وتابل لیندین 10 کیلو در هکتار به طریق محلول پاشی پای درخت در اوایل بهار و اوایل تابستان. بهتر است بعد از ریختن محلول پای درخت آبیاری سبکی نیز انجام شود.
زیست‌شناسی
این حشره طول یک نسل را در 3 سال طی می‌کند. در شریط مساعد تغذیه‌ای و خاک می‌تواند یک نسل را در طی دو سال بگذراند. زمستان را به صورت لارو به سر می‌برد و در بهار سال سوم قبل از آنکه وارد مرحله شفیرگی شود یک محفظه گلی برای خود درست می‌کند و در آنجا تبدیل به شفیره می‌شود (در برخی موارد خانه شفیرگی ساخته نمی‌شود). دوره شفیرگی 17 تا 24 روز می‌باشد.حشرات کامل از دهه سوم خردادماه تا دهه سوم مردادماه بسته به شرایط محیطی منطقه ظاهر می‌گردند. اوج خروج معمولاً در تیرماه است. حشرات کامل برای خروج در خاک سوراخهایی ایجاد و خارج می‌شوند. سپس از برگ درختان مثمر و غیرمثمر تغذیه می‌نمایند. تمام فعالیت‌های حیاتی، تغذیه، جفت‌گیری و تخمریزی در غروب و اوایل شب انجام می‌گیرد.
در روز حشرات کامل بدون هیچ فعالیتی در لابه‌لای شاخ و برگ درختان و جاهای امن به سر می‌برند. جفت‌یری در اوایل شب و اغلب در روی شاخه‌ها انجام می‌شود. تخمریزی معمولاً چند روز (معمولاً 4 روز) بعد از جفت‌گیری انجام می‌شود. حشره کامل مادهبا پاهای جلویی خود زیر خاک رفته و در منطقه‌ای مناسب که غذای کافی برای لاروسن اول وجود دارد تخم‌ریزی می‌کند. تخم‌ها به صورت انفرادی یا دسته‌های تا شش عددی در عمق صفر تا 12 سانتیمتری خاک گذاشته می‌شود. دوره جنینی یا Incobation period در منطقه کرج و شهریار 30 تا 35 روز است. حشره دارای 3 سن لاروی است. لارو سن اول از مواد هوموسی یا ریشه علفهای هرز و سنین دو و سه لاروی از ریشه درختان تغذیه می‌کنند. لارو در خاکهای مرطوب فعالیت بیشتری دارد. فعالیت این حشره در سطح باغ لکه‌ای است.