در حال
جستجو...
ضدعفونی و سمپاشی گلخانه قبل از کشت
خلاصه: این مقاله راهنمای جامع برای بهداشت و ضدعفونی گلخانه با هدف کاهش هزینه‌های مدیریت آفات و بیماری‌ها و افزایش بازده تولید است. روش‌های پاک‌سازی، ضدعفونی سطوح، مدیریت کف و سکوها، کنترل علفهای هرز، نکات مرتبط با پوشش کار، نگهداری ابزار و تجهیزات، نحوه دفع زباله و بررسی گیاهان جدید جهت ورود به گلخانه بررسی شده و نکات عملی برای اجرا و برنامه‌ریزی زمان‌بندی به‌منظور پیشگیری و کنترل ارائه می‌شود.
- مقدمه
- کف و سکوها
- علفهای هرز
- لباس‌های کار
- ابزارآلات، ظروف و تجهیزات
- زباله‌ها
- گیاهان جدید برای کشت
- جمع‌بندی و نکات
- نویسنده
مقدمه
بسیاری از گلخانه‌داران نگران هزینه‌های مدیریت آفات و عوامل بیماری‌زا هستند. اجرای برنامه منظم بهداشت و ضدعفونی گلخانه یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کاهش کاربرد مکرر سموم، صرفه‌جویی در هزینه و جلوگیری از تلفات محصول است. نظافت و ضدعفونی اصولی در درازمدت موجب کاهش خسارت و افزایش کیفیت محصول می‌شود.
بهتر است بلافاصله پس از پایان فصل کشت، پاک‌سازی انجام شود تا محل‌های زمستان‌گذر آفات از بین بروند و جمعیت آن‌ها پیش از آغاز فصل جدید کاهش یابد. پیشگیری از آفات بسیار آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از کنترل پس از شیوع است.
کف و سکوها
کف گلخانه یکی از منابع اصلی ورود و پایداری عوامل بیماری‌زا است. خاک و بقایا می‌توانند سال‌ها میزبان پاتوژن‌ها باشند و از طریق آبیاری یا تماس ریشه به گیاهان منتقل شوند. در صورت امکان از کف‌های بتنی یا سنگریزه‌ای استفاده کنید و از نگهداری خاک یا بقایای گیاهی روی کف جلوگیری نمایید.
استفاده از سکوهای بلند و مواد غیرتخلخل (مانند فلز یا بتن) برای میز کاشت، شستشو و ضدعفونی را ساده‌تر میکند. نیمکت‌های چوبی به‌دلیل تخلخل می‌توانند پناهگاه قارچ‌ها و باکتری‌ها شوند و پاک‌سازی آن‌ها دشوارتر است.
برای ضدعفونی سطوح می‌توان از ترکیباتی مانند آب ژاول (سفیدکننده)، محصولات مبتنی بر آمونیوم کواترنر، پرواکسید هیدروژن، پراستیک اسید و در موارد خاص گازهایی مانند دی‌اکسید کلر استفاده کرد. لازم است هنگام استفاده از هر ماده ضدعفونی‌کننده، دستورالعمل محصول را رعایت کنید و از تجهیزات حفاظت فردی بهره ببرید.
علفهای هرز
علفهای هرز داخل و خارج گلخانه می‌توانند میزبان بیماری‌ها و آفات باشند. حذف مکانیکی ممکن است برای برخی گونه‌ها کافی باشد اما علفهای هرز سریع‌الرشد اغلب نیاز به مدیریت شیمیایی دارند. در صورت استفاده از علف‌کش‌ها مانند گلیفوزیت یا سایر موارد، ابتدا مطمئن شوید که دریچه‌ها و درهای گلخانه بسته‌اند تا از آسیب به گیاهان داخل جلوگیری شود.
کنترل به‌موقع علفهای هرز پیرامون گلخانه و جلوگیری از تجمع بذرهای علفی در محیط از گسترش آفات جلوگیری میکند.
لباس‌های کار
کفش و چکمه‌ها می‌توانند خاک و بقایا را به داخل گلخانه منتقل کنند. ایجاد ایستگاه‌های شستشو و یا حمام پا در ورودی‌ها و قرار دادن برس و شیلنگ‌های فشارقوی خارج از ورودی‌ها به حذف آلودگی‌ها کمک میکند. آموزش کارکنان برای رعایت نکات بهداشتی و تعویض یا ضدعفونی کفش‌ها قبل از ورود الزامی است.
ابزارآلات، ظروف و سایر تجهیزات
ابزارها و تجهیزات باید به‌طور منظم با آب و صابون تمیز و سپس با ضدعفونی‌کننده مناسب (مانند اتانول 70% یا محصولات توصیه‌شده) ضدعفونی شوند تا از انتقال ویروس‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها بین گیاهان جلوگیری گردد.
اگر سابقه بیماری‌های ریشه‌ای جدی مانند فوزاریوم، پیتیوم یا رایزوکتونیا داشته‌اید، بهتر است از گلدان‌ها و بسترهای جدید استفاده کنید؛ تلاش برای ضدعفونی و بازگرداندن بسترهای شدیداً آلوده معمولاً از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر نیست.
زباله‌ها
سطل‌های زباله می‌توانند منابع تجمع آفات و پاتوژن‌ها باشند. سطل‌ها باید در خارج از فضای کشت نگهداری شوند و مجهز به درب محکم باشند؛ تخلیه و پاک‌سازی روزانه و ضدعفونی دوره‌ای سطل‌ها توصیه می‌شود. باقی‌مانده‌های گیاهی و خاک دورریختنی باید فوراً و به صورت ایمن دور شوند.
گیاهان جدید برای کشت
ورود گیاهان جدید یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال آفات و بیماری‌هاست. محموله‌های مشکوک یا دارای علائم آسیب‌رسان را قبول نکنید و قبل از ادغام با تولید اصلی، آن‌ها را در محیط جداسازی شده بررسی و قرنطینه کنید. آموزش پرسنل برای شناسایی علائم اولیه و ارسال نمونه‌های مشکوک به آزمایشگاه تشخیص، به کاهش ریسک کمک میکند.
پس از پاک‌سازی و ضدعفونی کامل، بستن درست درها و کنترل دما (برای مثال، بالا بردن دمای گلخانه برای مدت چند روز تا حدود 45 درجه سانتی‌گراد) می‌تواند جمعیت برخی آفات و پاتوژن‌ها را کاهش دهد. دقت کنید که افزایش دما باید با توجه به تحمل گیاهان و تجهیزات انجام شود.
جمع‌بندی و نکات
اجرای یک برنامه زمان‌بندی‌شده و منظم برای بهداشت گلخانه باعث کاهش مصرف سموم، افزایش سلامت گیاهان و بهبود بهره‌وری می‌شود. نکات کلیدی که باید دنبال شوند عبارتند از:
- سکوها و گلدان‌ها باید نو یا ضدعفونی‌شده باشند؛ مواد غیرتخلخل برای سکوها ترجیح داده می‌شود.
- محل‌های تجمع جلبک‌ها و رطوبت را شناسایی و پاک‌سازی کنید زیرا محیطی مناسب برای قارچ‌ها فراهم می‌کنند.
- ایستگاه‌های شستشو برای دست و پا در ورودی‌ها ایجاد کنید و از ورود حیوانات خانگی جلوگیری نمایید.
- لوله‌های آبیاری را بالاتر از سطح کف نصب کنید تا آلودگی کاهش یابد.
- بسترهای کشت قدیمی و گلدان‌های کثیف را تجمع ندهید و زباله‌ها را به صورت دربسته نگهداری و روزانه تخلیه کنید.
- علفهای هرز داخل و خارج گلخانه را به‌موقع حذف کنید.
نویسنده
دکتر حسین گل افروز
دکتری تخصصی قارچ‌شناسی گیاهی
متخصص گیاه‌پزشکی، احداث و نگهداری باغ و فضای سبز
ایمیل: h.golafrouz@gmail.com
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
