در حال
جستجو...
آفت و بیماری رایج گندم
- شپشک‌ها (Aphids)
- سوسک برگ غلات (Cereal leaf beetle)
- تریپس گندم (Wheat thrips)
- مگس هسیان (Hessian fly)
- اکاروس آرد / مایت آرد (Flour mite – ذخیره‌سازی)
- بیماری‌های شایع گندم
- گام‌های بعدی
شپشک‌ها (Aphids)
شپشک‌ها حشراتی کوچک و مکنده شیره گیاهی (طول 1.3–3.6 میلی‌متر) هستند که با تغذیه از شیره، گیاه گندم را ضعیف کرده و در نتیجه عملکرد و کیفیت دانه را کاهش می‌دهند. در آلودگی‌های شدید، ترشحات چسبناک موسوم به عسلک تولید می‌شود که موجب رشد کپک‌ها و جذب آفات ثانویه می‌گردد. شپشک‌ها معمولاً به رنگ‌های سبز-زرد یا قهوه‌ای مایل به قرمز دیده می‌شوند و بر روی برگ، ساقه یا خوشه مستقر می‌شوند.
سوسک برگ غلات (Cereal leaf beetle)
سوسک برگ غلات برگ‌ها را مورد حمله قرار می‌دهد؛ هم لاروها و هم بالغ‌ها کلروفیل را می‌خورند و باعث ایجاد ظاهر «پنجره‌ای» روی برگ می‌شوند. بالغ‌ها حدود 5 میلی‌متر طول دارند و دارای سر و پوشش بالی فلزی آبی-مشکی و سینه و پاهای نارنجی-قرمز هستند. لاروها شبیه حلزون‌های لزج بوده و معمولاً برای محافظت از دشمنان، مدفوع خود را بر پشت حمل می‌کنند.
تریپس گندم (Wheat thrips)
تریپس‌های گندم حشراتی باریک و ریز (1.5–2 میلی‌متر) با بال‌های حاشیه‌دار هستند. بالغ‌ها معمولاً قهوه‌ای مایل به تیره یا سیاه و شفیره‌ها (نیم‌بالغان) زردرنگ و بدون بال‌اند. ترپس‌ها با مکیدن شیره، به برگ‌ها آسیب می‌رسانند و رشد دانه را کاهش می‌دهند؛ این آفت در بخش‌هایی از اروپا و آسیا اهمیت ویژه‌ای دارد.
مگس هسیان (Hessian fly)
مگس هسیان یک مگس کوچک است که لاروهای آن از شیره گندم تغذیه کرده و باعث بیماری‌هایی مانند کوتاهی قد، سفتی برگ‌ها و خوابیدگی محصول می‌شوند. لاروها ابتدا به رنگ قرمز بوده، سپس سفید با یک نوار سبز و طول حدود 4.5 میلی‌متر می‌شوند. بالغ‌ها بسیار کوچک (تقریباً 3 میلی‌متر) و شبیه پشه‌اند. این آفت در مناطق گسترده‌ای شامل آمریکای شمالی، اروپا، چین، آفریقا و نیوزیلند گزارش شده است.
مایت آرد / Flour mite (محصولات ذخیره‌شده)
مایت‌های آرد در دانه‌ها و آرد ذخیره‌شده رشد کرده و موجب آلودگی مواد غذایی، فساد محصول و احتمال بروز واکنش‌های آلرژیک می‌شوند. این کنه‌ها بسیار ریز (حدود 0.5 میلی‌متر)، روشن و بیضوی‌شکل بوده و در شرایط گرم و مرطوب ذخیره‌سازی تکثیر می‌یابند. خشک‌کردن مناسب و ذخیره‌سازی پاکیزه و خشک بیشترین نقش را در پیشگیری دارند.
بیماری‌های شایع گندم
گندم در معرض طیف وسیعی از بیماری‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی است که با کاهش فتوسنتز، اختلال در استفاده از مواد غذایی و کاهش تولید دانه همراه‌اند. در ادامه علایم اصلی بیماری‌های مهم و روش‌های کلی تشخیص و مدیریت آورده شده است.
زنگ‌ها (Rusts)
زنگ خوشه‌ای (Stem rust)، زنگ برگ (Leaf rust) و زنگ راه‌راه (Stripe rust) بیماری‌های قارچی‌ای هستند که باعث ایجاد پُستول (دانه‌های قارچی) روی برگ، ساقه و خوشه می‌شوند. علایم شامل پُستولهای قرمز-قهوه‌ای (زنگ ساقه)، پُستولهای نارنجی-قرمز در زیر برگ (زنگ برگ) و پُستولهای نواری زرد-نارنجی (زنگ راه‌راه) است. این بیماری‌ها در شرایط مساعد به سرعت گسترش یافته و می‌توانند به‌طور قابل‌توجهی عملکرد را کاهش دهند.
کپک سر خوشه (Fusarium head blight)
کپک سر خوشه (Fusarium head blight) باعث ایجاد خوشه‌های سفید شده، دانه‌های خشکیده و تولید مایکو‌‌توکسین‌های مضر برای انسان و حیوان می‌شود. دانه‌های آلوده ممکن است تیره، روغنی یا پوشیده از اسپورهای صورتی/نارنجی به‌نظر آیند. مدیریت شامل استفاده از ارقام مقاوم، تناوب زراعی و کاربرد قارچ‌کش در زمان گلدهی (در صورت ضرورت و تایید شده) است.
بلوست گندم (Wheat blast)
بیماری ناشی از یک پاتو‌تایپ Magnaporthe oryzae منجر به سفیدشدن زودرس خوشه‌ها و از بین رفتن یا خشک‌شدن دانه‌ها می‌شود. این بیماری در هوای گرم و مرطوب رشد میکند و از راه بذر آلوده و اسپورهای هوازی گسترش می‌یابد. شیوع شدید می‌تواند باعث از دست رفتن کامل عملکرد شود، مخصوصاً زمانی که رطوبت در زمان گلدهی طولانی می‌ماند.
بیماری نوار برگ باکتریایی (Bacterial leaf streak / Black chaff)
نوار برگ باکتریایی باعث ایجاد لکه‌های آبدار می‌شود که به‌تدریج به نوارهای قهوه‌ای مایل به برنزی روی برگ تبدیل می‌شوند و در گل‌ها و ریشک‌ها نیز لکه‌های تیره پدید می‌آید. این بیماری از طریق باد، باران، بذر آلوده و بقایای محصول منتشر می‌شود و روش‌های آبیاری و مدیریت بقایا ریسک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.
موزاییک رشته‌ای گندم (Wheat streak mosaic)
این بیماری ویروسی که توسط کنهٔ پیچاننده گندم (wheat curl mite) منتقل می‌شود، با الگوهای موزاییکی زرد، کوتاهی رشد و دانه‌های خشکیده همراه است. تغذیهٔ کنه می‌تواند باعث لوله‌شدن و پیچیدن برگ‌ها شود. کنترل مؤثر نیازمند مدیریت گندم داوطلب و میزبان‌های علفی است که کنه را بین فصل‌ها حفظ می‌کنند.
گام‌های بعدی
پس از شناسایی آفت یا بیماری، با خدمات ترویجی ملی یا کارشناسان محلی مشورت کنید تا راهکارهای منطقه‌ای و متناسب دریافت کنید. گزینه‌های کنترل بیولوژیک و بیوپِستاید تاییدشده در کشور خود را بررسی نموده و از منابع دانش مانند PlantwisePlus برای توصیه‌های پیشگیری و کنترل بهره ببرید. مراقبت منظم، استفاده از ارقام مقاوم و پیروی از اصول مدیریت تلفیقی آفات (IPM) به حفاظت از عملکرد و کیفیت دانه کمک میکند.
برای آفات ذخیره‌ای مانند مایت آرد، دانه و آرد را به‌درستی خشک کنید، در شرایط سرد و خشک ذخیره نمائید و ظروف را بین هر بار پر کردن به‌خوبی پاک و ضدعفونی کنید تا از آلودگی جلوگیری شود.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
