باید و نبایدهای سیستم تهویه در گلخانه ها

تهویه گلخانه به مرتبط شدن هوای داخلی و بیرون از گلخانه گفته می‌شود که به تنظیم دما و رطوبت محیط داخلی گلخانه کمک می‌کند. سیستم تهویه گلخانه یک بخش کلیدی از هر گلخانه است. همانطور که می‌دانیم گیاهان نیز همچون دیگر موجودات دارای متابولیسم مخصوص به خود هستند که باید شرایط خاص آن برایشان فراهم گردد. تغییر دما و رطوبت و دیگر فاکتورهای محیطی می‌تواند منجر به تغییر در متابولیسم گیاهان و کاهش یا افزایش فعالیت آن‌ها شود. به همین دلیل یک گلخانه استاندارد مستلزم داشتن یک سیستم تهویه گلخانه مناسب برای یکسان نگه داشتن دما و هوا در محیط، حفظ سلامت گیاهان و افزایش بهره‌وری است.

اهمیت سیستم تهویه گلخانه

سیستم‌های تهویه گلخانه قابلیت‌های ویژه‌ای برای حفظ سلامت محیط گلخانه دارند. رطوبت و دمای بیش از حد در گلخانه، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های مختلف فراهم می‌کند که می‌تواند برای سلامت گیاهان مضر باشند. با یک سیستم تهویه گلخانه مناسب و استاندارد می‌توان مانع تجمع رطوبت اضافی در محیط شد و دما را نیز در حد مطلوب نگه داشت. اهمیت سیستم تهویه گلخانه می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

مبادله هوای داخل و خارج گلخانه

می‌توان گفت که اصلی‌ترین هدف از سیستم تهویه گلخانه، مبادله‌ی هوا بین داخل و خارج گلخانه است. حرکت هوا و هوای داخل و خارج گلخانه توسط سیستم تهویه، تاثیر زیادی روی فیزیولوژی و تولید مثل گیاهان از طریق تاثیر بر دمای برگ، تبادل گازی، مقاومت لایه مرزی، فتوسنتز، تعرق و مصرف آب دارد.

تامین دی اکسید کربن لازم برای گلخانه

گلخانه دارای فضایی محدود است که مصرف گازکربنیک موجود در آن توسط گیاه، موجب کاهش غلظت گازکربنیک می‌گردد، به همین سبب بایستی توسط تهویه گلخانه و ارتباط با فضای خارجی تامین گردد.

تخلیه رطوبت گلخانه

تهویه گلخانه در تابستان، دما و رطوبت را در حد مناسب برای گیاه نگه می‌دارد خصوصا برای گیاهانی که برای رشد مطلوب به شرایط دمایی خاصی نیاز داشته باشند.

ثابت نگه داشتن دمای گلخانه

دمای بالا گلخانه های فاقد سیستم تهویه می‌تواند منجر به کاهش کیفیت محصولات تولیدی شود. به طور مثال استحکام ساقه گیاهان در اثر گرما و تبخیر آب به ‌شدت کاهش پیدا می‌کند. اندازه گل کاهش یافته و همین‌طور گلدهی با تأخیر صورت می‌گیرد وجوانه‌های به وجود آمده در این شرایط نیز به ‌آسانی از بین می‌روند. یکی از بهترین راه‌ها برای ثابت نگه داشتن و تنظیم دمای گلخانه، استفاده از سیستم تهویه و دستگاه‌های فن گلخانه است.

انواع تهویه گلخانه

دما، رطوبت، میزان اکسیژن، دی اکسید کربن و جریان هوا و… از گزینه‌هایی هستند که توسط سیستم تهویه گلخانه تنظیم می‌شوند. تهویه گلخانه با توجه به تجهیزات و فصل سال می‌تواند دارای شکل‌های مختلفی باشد و مواردی نظیر سیستم‌های گرمایشی، هیترها، بویلرها، سیستم‌های سرمایشی مانند چیلرها، رطوبت سازها، هواساز، دستگاه تولید دی‌اکسیدکربن و فن‌ها را در بر می‌گیرند. برخی از انواع سیستم تهویه گلخانه عبارت‌اند از:

تهویه تابستانی

برای جلوگیری از افزایش دمای هوا در گلخانه که در اثر تابش نور خورشید از پوشش گلخانه صورت می‌گیرد. در فصل تابستان، هوای بیرون از گلخانه بسیار گرم است. که باعث می‌شود تهویه گلخانه در تابستان اهمیت بیشتری نسبت به سایر فصول داشته باشد. تهویه تابستانی گلخانه به دو صورت طبیعی و تهویه با فن‌ها انجام می‌شود.

تهویه گلخانه در زمستان یا تهویه زمستانی

از تهویه زمستانی در زمانی استفاده می‌شود که بخاری و هیتر گلخانه موجب افزایش دمای و رطوبت داخلی گلخانه می‌شود. در این حالت هوای تازه بیرون توسط سیستم تهویه وارد گلخانه شده و جای هوای گرم را می‌گیرد.

تهویه طبیعی

تهویه طبیعی مبتنی بر حرکت طبیعی هوا ایجاد شده بر اثر فشار باد یا تفاوت دمای داخل و بیرون گلخانه است. در تهویه طبیعی بسته به محل تاسیس گلخانه، پنجره‌هایی در جوانب و سقف برای انتقال هوا نصب می‌شوند.

تهویه با فن گلخانه

این نوع تهویه گلخانه بیشتر برای گلخانه بسته استفاده می‌شود که کنترل شرایط آن بالاتر و بسیار دقیق‌تر از گلخانه باز است. از اجزای مختلفی تشکیل شده است که در مبحث بعدی به آن خواهیم پرداخت.

تجهیزات تهویه گلخانه

فن گلخانه که با نام‌های فن آکسیال و اگزاست فن نیز شناخته می‌شود، از ساده‌ترین و مرسوم‌ترین ابزارهای تهویه گلخانه هستند. فن تهویه گلخانه برای جابجایی هوا در گلخانه نصب می‌شود تا هوای تازه را جایگزین هوای خارج شده کنند. فن‌ها بر روی دیواره‌های جانبی گلخانه نصب شده و هوای گرم و رطوبت اضافی را به خارج از محیط گلخانه هدایت می‌کند. فن سیرکوله نوعی دیگر از فن‌های گلخانه دایره‌ای شکلی هستند که در سقف گلخانه نصب می‌شوند. انواع فن‌های گلخانه دارای تجهیزاتی هستند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• کانال پلاستیکی سوراخ‌دار پلی‌اتیلنی
• پنکه ایجاد کننده فشار
• پنجره ورود هوای تازه
• ترموستات کنترل‌کننده
• پنکه هواکش یا خارج کننده

پارامترهای تعیین کننده در انتخاب سیستم تهویه گلخانه

نوع سیستم تهویه گلخانه باید با توجه به پارامترها و فاکتورهای مختلفی تعیین شود. اولین پارامتر متراژ گلخانه است. مثلا  گلخانه‌های  بسیار بزرگ مستلزم داشتن سیستم تهویه قوی‌تر هستند. پارامتر تاثیرگذار بعدی، شکل گلخانه و محل نصب آن است. دستگاه تهویه گلخانه باید در محلی نصب شود که اختلاف سطح کافی با بلندترین ارتفاع گیاهان داشته باشد، تا گیاهان در معرض مستقیم جریان هوای گلخانه قرار نگیرند. همچنین این دستگاه باید در خلاف جهت باد غالب نصب شود. مورد آخر نیز  نوع گونه گیاهی است. گیاهان مختلف به شرایط متفاوتی برای رشد نیاز دارند که یک عامل تاثیرگذار مهم برای انتخاب سیستم تهویه است.

شما متناسب با بودجه خود می‌توانید علاوه بر موارد مذکور از هواسازهای داخلی یا خارجی، مه پاش، فن یا پوشال نیز در سیستم تهویه گلخانه استفاده کنید.  

 با تهیه تجهیزات تهویه گلخانه از بهترین برندهای موجود در بازار در فروشگاه‌های معتبر محصولات و ابزارآلات کشاورزی چون بازار بزرگ کشاورزی، علاوه بر قیمت مناسب و کیفیت بالا، از خدمات پس از فروش نیز برخوردار شوید. 

چیلر گلخانه

چیلرها ابزارهایی هستند که برای خنک‌سازی آب در گلخانه ها استفاده می‌شود تا سیستم‌های تهویه گلخانه بتوانند شرایط دمایی و رطوبت بهتری را برای محیط داخلی گلخانه فراهم کنند. چیلرها به انواع آب خنک و  هوا خنک تقسیم‌بندی می شوند. نوع چیلر گلخانه متناسب به نیاز ساختمان و مساحت گلخانه انتخاب می‌شود. در واقع چیلر گلخانه نوعی سیستم تهویه مطبوع برای کنترل دقیق شرایط در گلخانه‌های بسته و ایزوله است.

تهویه گلخانه کوچک

در گلخانه‌های کوچک، معمولا پس از تامین سیستم گرمایشی مناسب در زمستان و سیستم سرمایشی مناسب در تابستان، از فن‌ها و پنجره‌ها برای تهویه گلخانه استفاده می‌شود. در این حالت پنجره‌ها و دریچه‌های هوای گلخانه به صورتی نصب می‌شود که شرایط گردش هوای محیط داخلی و خارجی را فراهم سازد. سیستم تهویه گلخانه کوچک، هزینه کمتری نسبت به سایر نمونه‌ها دارد.