سرکه چوب و کاربرد های آن در کشاورزی

سرکه چوب که از آن به عنوان اسید چوب یا اسید پیروگلینوس یاد می‌شود، محصول فرعی پیرولیز چوب به منظور تولید زغال است. این محصول مایعی قهوه‌ای رنگ، کدر یا شفاف می‌باشد که از فرآیند پیرولیز به دست می‌آید. سرکه چوب دارای ترکیبات فراوانی است و از همین رو کاربردهای متنوعی یافته است. کیفیت و کارایی این محصول به کنترل دقیق دما و زمان در فرایند تولید آن وابسته است. با توجه به روش تولید، پالایش و غلظت مصرف سرکه چوب، این ماده می‌تواند نگهدارنده، اسانس غذایی یا آفت‌کش باشد. امروزه مصارف درمانی آن نیز در حال بررسی است. بنابراین ضایعات لیگنوسلولزی مانند خاک اره و پسماندهای کشاورزی نیز برای تولید سرکه چوب به روش پیرولیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. تاریخچه استفاده از سرکه چوب به عصر باستان بازمی‌گردد. در اواسط قرن شانزدهم میلادی، ژوهان رودولف گلابر، شیمیدان آلمانی، این ماده را به شکل علمی بررسی کرد. در قرن نوزدهم استفاده از سرکه چوب بیشتر برای طعم‌دهی غذاها رواج یافت. تحقیقات گسترده در اواخر این قرن نشان داد که سرکه چوب تأثیر بسیار خوبی در کشاورزی دارد و از آن زمان در کشورهای پیشرفته‌ای مانند ژاپن، استرالیا و ایالات متحده آمریکا بسیار مورد استفاده قرار گرفته است. سرکه چوب

ترکیبات سرکه چوب

این ماده pH حدود 3 دارد و حاوی حدود 8 درصد مواد آلی است. سرکه چوب از بیش از 200 ترکیب ارگانیک بی‌ضرر تشکیل شده که مهم‌ترین آن اسید استیک با درصدی بین 3 تا 7 است؛ این مقدار معادل 50 تا 70 درصد مواد آلی آن است. ترکیبات اصلی سرکه چوب عبارتند از:

• آب
• متانول
• اسید استیک
• کتون
• اتیل والرات (استر)

مزایای سرکه چوب در کشاورزی

سرکه چوب قدرت جذب مواد غذایی در گیاهان را افزایش می‌دهد و سیستم دفاعی گیاهان را تقویت می‌کند. به دلیل داشتن مواد مغذی از تخمیر چوب، این ماده خاک را غنی و آفت‌های خاک را از بین می‌برد. استفاده از سرکه چوب باعث تقویت ریشه، ضخیم شدن شاخه‌ها، ساقه‌ها و برگ‌ها، و تسریع جوانه‌زنی و رشد گیاه می‌شود. میوه‌های حاصل از گیاهان تغذیه شده با سرکه چوب بزرگ‌تر، پررنگ‌تر، شیرین‌تر و ماندگارتر هستند. به دلیل املاحی مانند الکل، کتون و آلدئید، سرکه چوب به سرعت جذب برگ گیاه می‌شود. افزودن آن به کودهای دامی بوی نامطبوع را کاهش داده و فرآیند کمپوست‌سازی را تسهیل می‌کند. بنابراین، سرکه چوب یک منبع تغذیه‌ای آلی و پایدار با هزینه اقتصادی مناسب است که وابستگی کشاورزان به کودهای شیمیایی را کاهش می‌دهد.

کاربردهای دیگر سرکه چوب

• افزایش کیفیت و طعم گوشت دام با افزودن به خوراک
• بهبود عملکرد دستگاه گوارش دام‌ها
• سم کشاورزی قوی، ارگانیک و بی‌ضرر
• دفع حشرات و آفات گیاهی
• جلوگیری از انتقال بیماری‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی به گیاهان
• جایگزین مناسب برای آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی به دلیل ترکیبات طبیعی و قیمت مناسب
• تولید محصولات پزشکی مانند پدهای چسب‌دار تصفیه خون کف پا

تاریخچه سرکه چوب در ایران

شناخت و بهره‌برداری از ویژگی‌های سرکه چوب در کشاورزی ایران نوظهور بوده و طی سال‌های اخیر با تحقیقات محققین داخلی، رشد سریعی داشته است. مزایای مصرف سرکه چوب در کشاورزی از جمله:

کود ارگانیک و تقویت‌کننده طبیعی:

• تقویت ریشه، شاخه‌ها، ساقه‌ها و برگ‌ها
• بهبود رنگ، مزه، سفتی و ماندگاری میوه‌ها
• افزایش قند محصولات (شیرینی میوه)
• افزایش قابلیت جذب‌پذیری ریشه
• تحریک رشد گیاه
• کاهش نیاز آب و افزایش مقاومت به کم‌آبی
• افزایش مقاومت گیاه در برابر شرایط استرس‌زا
• سرعت‌بخشی جوانه‌زنی بذر
• کاهش نیاز به کود و افزایش سرعت اثرگذاری آن
• افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها
• افزایش میکروب‌های مفید خاک

سم ارگانیک و آفت‌کش طبیعی:

• دفع انواع آفات
• حفاظت از گیاه در برابر بیماری‌های قارچی، باکتریایی و ویروسی
• دفع حشرات خانگی مانند مگس‌ها
• دفع کرم‌های لوله‌ای در پای گیاهان
• جلوگیری از فساد ریشه

تقویت‌کننده و بهبوددهنده کیفیت خاک:

• افزایش حاصلخیزی خاک
• افزایش سرعت غنی‌سازی خاک توسط کود
• کاهش نیاز به کود تا 50٪ به دلیل استفاده بهینه خاک از کود
• رفع بوی نامطبوع کودهای دامی و تسهیل کمپوست‌سازی

افزودنی خوراک دام:

• بهبود طعم و کیفیت گوشت
• کاهش کلسترول گوشت
• تنظیم باکتری‌های دستگاه گوارش دام برای جذب بهتر مواد مغذی
• افزایش باروری و تولید شیر دام

جدول خلاصه ترکیبات و مزایا

ترکیبات اصلی	مزایا در کشاورزی
آب، متانول، اسید استیک (3-7٪)، کتون، استر اتیل والرات	تقویت سیستم ایمنی گیاه تسریع رشد و کیفیت میوه کاهش نیاز آبی و کود دفع آفات و بیماری‌ها