اطلاعاتی مفید درباره مزیت کشت در سینی نشاء

دسته بندی: گلخانه

سینی نشاء یکی از مدرن‌ترین و کارآمدترین تجهیزات کشت برای تولید گیاهانی سالم در کشاورزی و به ویژه گلخانه‌داری می‌باشد. در این مطلب به صورت اجمالی به بررسی مزایای کشت در سینی نشا می‌پردازیم:

**نکته کلیدی 1:** استفاده از سینی نشاء، درصد جوانه‌زنی و رشد یکنواخت گیاه را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

در سینی نشاء، بذرها در شرایطی کنترل شده قرار گرفته و این موضوع باعث می‌شود تقریباً تمامی بذرها به صورت کاملاً یکنواخت رشد کنند و در مقایسه با سایر کشت‌ها احتمال سبز شدن بذرها خیلی بیشتر است. کاهش مصرف بذر و در نتیجه کاهش هزینه‌ها از دیگر مزایای آن است. در کشت سنتی میزان زیادی بذر هدر می‌رود اما از آنجا که در سینی نشاء هر بذر در یک حفره مجزا قرار می‌گیرد میزان هدر رفت بذر کاهش می‌یابد و نتیجتاً هزینه‌های خرید آن نیز کاهش می‌یابد.

**نکته کلیدی 2:** کنترل دقیق شرایط رشد گیاه (آبیاری، دما، نور، تغذیه) و کاهش آفات و بیماری‌ها از دیگر مزایای کشت در سینی نشاء است.

کشت در سینی نشاء، محیط کشت و رشد از نظر میزان آبیاری، میزان دما، نور، و تغذیه بسیار قابل کنترل‌تر از کشت مستقیم می‌باشد و تمامی موارد ذکر شده در این نوع کشت قابل تنظیم و کنترل است و گیاهان در این روش کمتر در معرض آفت و یا بیماری قرار می‌گیرند. با کشت گیاه در سینی نشاء ، زمین کشاورزی مدت طولانی‌تری در دسترس و آماده کاشت بعدی می باشد . فضای کمتری از زمین اشغال شده و می‌توان تعداد بیشتری نشا در آن زمین پرورش داد. از آنجا که کشت نشاء در محیط کنترل شده‌ای صورت می‌گیرد و گیاهان در محیطی نسبتا ایزوله رشد می‌کنند احتمال رشد علف هرز و حمله آفات کمتر است و نیاز به سموم و علف کش‌ها کمتر خواهد بود.

در این روش بذرها در سینی نشاء کاشته و رشد می‌کنند. این سینی‌ها محیط و بستر مناسبی برای پرورش نشاء می‌باشند. در سال‌های گذشته برای تولید نشاء از گلدان‌های سفالی یا گلدان‌های توربی استفاده می‌کردند. اما امروزه بیشتر نشاءها را درون سینی کشت پرورش می‌دهند. سینی‌های کشت معمولا به شکل مخروطی و یا هرم معکوس می‌باشند که بسیار باریک است. این سینی‌ها دارای حفره‌های یک و نیم اینچی می‌باشد که 128 حفره درون هر کدام از این سینی‌ها وجود دارد. و سینی‌هایی که دو و نیم اینچی هستند دارای 73 حفره است. سینی‌هایی که دارای حفره‌هایی با ابعاد کوچکتر هستند ، اندازه نشاء و هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهند. ولی از طرفی به دلیل اینکه سلول‌های این سینی کشت کوچک است، باعث می‌شود که نشاءها ریشه کوچکتری داشته باشند و زمانی که بخواهید آن را از درون خاک بیرون بکشید ریشه آن بهم می‌ریزد. از دیگر مضرات این حفره‌های کوچک ، این است که کیفیت و زودرسی نشاءها را کاهش می‌دهد. سینی‌های کشت بعد از یک بار استفاده ، دوباره قابل استفاده هستند، در نتیجه باید بعد از هر بار مصرف آن را تمیز شستشو داد تا از شیوع بیماری‌ها جلوگیری شود .این کار را می‌توان بوسیله بخار و محلول‌های ضدعفونی کننده انجام داد . باید در شستشوی سینی‌های نشاء دقت کافی داشت چرا که باقی ماندن بقایای مخلوط کشت ممکن است مشکلاتی به وجود آورد . استفاده از سینی کشت باعث صرفه‌جویی در مصرف آب شده و از این نظر جهت استفاده در مناطق خشک و نیمه خشک بسیار عالی است . با وجود کم‌آبی‌های اخیر در کشور و محدودیت‌های بوجود آمده جهت مصرف آب ، استفاده از سینی کشت می‌تواند راهکاری مناسب و بهینه باشد .

**نکته کلیدی 3:** انتخاب جنس و ابعاد مناسب سینی نشاء بر اساس نوع گیاه و شرایط محیطی، تأثیر بسزایی در کیفیت و عملکرد محصول دارد.

جنس و ابعاد سینی نشاء ابعاد و اشکال متفاوتی دارند و با جنس‌های ، استیروفوم ، پلی استیلن ، پلی اتیلن و پلی پروپیلن به صورت تزریقی و یا تحت خلاء موجود می‌باشد. سینی نشاء دارای ابعاد ، حجم استاندارد و مناسب جهت انواع کشت و همچنین توسعه ریشه می‌باشد. همینطور دارای تهویه مناسب و زهکش خوب است. بنابراین گیاه از انواع بیماری‌های قارچی که براثر رطوبت ایجاد می‌شود در امان است.

سینی نشاء گلخانه به دلیل داشتن ( آنتی یو وی ) در برابر اشعه ماورای بنفش مقاوم است و در مقابل پوسیدگی ناشی از نور خورشید ایمن می‌باشد. هر اندازه میزان سلول کوچکتر باشد نسبت به تغییرات PH، رطوبت ، اکسیژن، نمک‌های محلول در خاک و مواد غذایی حساس‌تر می‌باشد. و هر چقدر اندازه سلول عمیق‌تر باشد فضای بیشتری در محیط کشت به هوا اختصاص داده می‌شود و در نهایت موجب بهبود در زهکشی و آبشویی نمک‌ها و به دنبال آن رشد ریشه‌هایی عمیق و مستحکم می‌شود. سینی نشاء دارای قالب‌ها و اشکال متفاوتی است که هر کدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارد .این سینی‌ها بصورت گرد ، مربع، ستاره ای و شش ضلعی می‌باشند. سینی‌هایی که به شکل بدنه‌های موازی با شیب ملایم هستند نسبت به حالت گرد، زودتر اجازه رشد عمودی به ریشه گیاه می‌دهند. سینی‌هایی که به شکل مربع هستند دارای حجم 30 درصد بزرگتر از شکل گرد می‌باشد که این حجم باعث مویین شدن بیشتر ریشه می‌گردد. و در سینی‌های مربعی شکل، توزیع آب در سطح خاک به دلیل شکل یکسان سینی به یک میزان خواهد بود. و در اشکال شش و هشت ضلعی و نوع ستاره ای بدلیل حجم خاک بیشتر شاهد افزایش سطح (حجم) ریشه خواهیم بود .

از بارزترین مزایای سینی‌های نشاء کاهش در مصرف آب است . هم چنین موجب کاهش در هزینه‌هایی مانند ، هزینه کارگر، انرژی ، بذر و کود می‌گردد . با توجه به اینکه رشد اولیه بذر بسیار حساس است و این رشد میزان کیفیت محصول و پربار بودن گیاه را تضمین می‌کند ، در نتیجه کشت اولیه بذر باید در محیطی مناسب و تحت کنترل رشد و نگه داری شود. سینی نشاء در ابعاد و شکل‌های مختلف که هر یک برای مصارف مختلفی قابل استفاده است ، این بستر مناسب جهت رشد گیاه را مهیا نموده است .

در ادامه برخی از مزایای آن را عنوان می‌کنیم .

1. قیمت بسیار مناسب و در دسترس بودن .

2. جابجایی آسان . می‌توانید آن را به راحتی به هر جایی که می‌خواهید منتقل کنید .

3. قابلیت استفاده مجدد . تا زمانی که آسیبی به سینی وارد نشود می‌توانید به دفعات مکرر از آن استفاده کنید.

4. عاری بودن از وجود بیماری‌ها و آفات . سینی کشت به دلیل تمیزی و استریل بودن گیاه را از بیماری‌ها و آفات مصون می‌کند .

5. زهکشی مناسب . حفره‌ها و سوراخ‌هایی که در انتهای سینی قرار دارد زهکشی مناسبی را برای آن رقم زده است .

6. تهویه مناسب . به علت باز بودن فضا در این سینی تهویه مناسبی در آنها قرار دارد که موجب می‌گردد گیاه به آسانی رشد کند .

7. می‌توان با استفاده از چندین مدل و یا همان یک سینی کشت ، نشاء تولیدی را افزایش داد .

8. رشد سریع بذر . با وجود اینکه سینی نشاء فضای کمی را اشغال می‌کند موجب رشد سریع‌تر گیاه می‌شود .

سینی‌های کشت برای گیاهان مختلفی طراحی و ساخته می‌شوند و از لحاظ جنس سینی ، عمق حفره و ابعاد هر سلول با یکدیگر تفاوت دارند . انتخاب سینی کشت باید با توجه به نوع محصول مورد کشت باشد زیرا اگر سینی کشت از کیفیت قابل قبولی برخوردار باشد موجب افزایش راندمان تولید می‌گردد .

سینی نشاء 104 حفره این نوع سینی جهت کاشت بذر انواع سبزیجات و صیفی جات استفاده می‌شود . سبزیجاتی از قبیل : گوجه فرنگی، خیار ، بادمجان، و فلفل . جنس این سینی‌ها از پلی استایرن نرم و قابل انعطاف ساخته شده است و می‌توان به دفعات از آن استفاده نمود .کیفیت و طول عمر بالا و قابلیت استفاده مجدد ، از مزایای این نوع سینی نشاء است . پس از اینکه بذرها در سلول‌های این سینی رشد کرد، می‌توان نشاء را به راحتی و بدون صدمه به ریشه از سینی خارج نموده و به بستر مناسب کشت در زمین زراعی یا گلخانه انتقال داد .

سینی نشاء 72 حفره ، مخصوص انواع بذر گل و نشاء و قلمه است . مواد تشکیل دهنده این سینی‌ها اغلب از پلی استایرن بوده و قابلیت ضدعفونی و استفاده‌های مکرر دارد. با پیشرفت تولیدات ماشین آلات و ادوات کشاورزی در ایران ساخت سینی‌های نشا 72 سلولی با کیفیتی مرغوب که قابل استفاده در دفعات مکرر است میسر گردیده .

سینی نشاء 128 حفره ای این نوع سینی ، با حجم حفره‌های 1.5 اینچی دارای فضایی مناسب جهت پرورش بذر با ریشه‌های عمیق‌تر است .این سینی کشت ، اغلب از جنس پلی استایرن است و قابلیت استفاده مکرر را دارد . جهت سهولت و بالا بردن کیفیت و سرعت عمل در امر تولید نشاء ، دستگاه‌هایی طراحی و تولید گردیده است که این دستگاه ، بذرکار سینی نشاء یا (سیدر) نام دارد . عملکرد یک ساعت این دستگاه برابر با 8 ساعت کار 18 کارگر می‌باشد. این دستگاه نه تنها سرعت بالایی دارد، بلکه عملکرد مناسب آن در حفظ سلامت و پاکیزگی محصول نیز از ویژگی‌های بارز آن است .

سینی‌های کشت از لحاظ جنس به دو دسته تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند که در ادامه بیان می‌کنیم .

1. سینی کشت پلی اتیلن : به طور کلی جهت ساخت این سینی‌ها از دو دسته پلی استیل ( پی ال ) و یا پی اس استفاده می‌شود. سینی پی ال بسیار منعطف بوده و می‌توان از آن برای ده دوره کشت استفاده نمود. اما نوع پی اس جنس شکننده‌ای داشته و معمولا از آن یکبار می‌توان استفاده کرد ، تنها در صورتی که کشاورز قادر باشد به خوبی نشاء را از آن خارج کند می‌تواند بار دیگر از آن استفاده کند. از جمله مزایا و ویژگی‌های این سینی به موارد زیر می‌توان اشاره کرد : تنوع رنگ بسیار بالا کیفیت و طول عمر بالا دارای حجم‌های مناسب جهت انواع کشت قیمت مناسب و به صرفه قابلیت ضدعفونی افزایش راندمان تولید خاصیت آنتی یو وی که باعث جلوگیری از پوسیدگی آن می‌شود . نشاء به سهولت از سینی جدا می‌شود . دارای حجم مناسب برای انواع کشت . تهویه مناسب برای نشاء را فراهم می‌کند .

2. سینی کشت یونولیت : این نوع سینی از جنس یونولیت فشرده است .حمل آسان و ایمن و حفظ رطوبت از ویژگی‌های این نوع سینی است، به همین دلیل کشاورزانی که درامر پرورش نشاء فعالیت دارند از این سینی استفاده می‌کنند. از مهمترین نکاتی که در مورد استفاده از این نوع سینی باید در نظر داشت این است که حفره‌های آن را با خاک و ماسه پر نکنید، زیرا این مواد سفت و سنگین است و کار کشت و جابجایی را دچار مشکل خواهد کرد. موادی که برای این سینی می‌توان مورد استفاده قرار داد پیت ماس غنی شده ، کوکوپیت ، مخلوط پیت ماس و کوکوپیت و یا ورمیکولیت و پرلیت می‌باشد .

باید از خاک مرغوب در سینی‌های کشت نشاء استفاده کرد نه از خاک مزرعه . باید سلول‌ها و حفره‌های یکسان در یک ردیف قرار داشته باشند تا در زمان آبیاری و کوددهی دچار اختلاط نشوند . در هنگام نخستین آبیاری به دلیل اینکه این آبیاری باید سنگین انجام شود، دقت کنید تا به بذرها آسیبی نرسد. روی بذرها یک گونی کشیده و تا هنگام رشد جوانه‌ها گونی را بر ندارید . دمای روز در قبل از جوانه زنی بذرها بین 28 تا 30 درجه و پس از رشد جوانه‌ها باید 25 درجه باشد . در فصل تابستان میزان نور موجود در محل قرار گیری نشاءها باید کنترل شود . با دقت در آبیاری و شرایط دمایی و میزان رطوبت مناسب ، نشاءهای مرغوب و باکیفیت تولید خواهید کرد .

برای درست کردن خاک مناسب جهت سینی نشا باید پیت ماس و پرلیت را به صورت صحیح مخلوط کرده و درون هر سلول از سینی نشاء قرار دهید و بعد از آن بذر را درون خاک فشار داده سپس روی آن پیت ماس و پرلیت را اضافه نمایید .

بعد از اینکه جوانه‌ها رشد کردند و آماده بیرون آوردن شدند، باید دقت زیادی را به خرج بدهید. زیرا امکان دارد ریشه گیاه از انتهای سینی بیرون زده باشد یا به دیواره سلول چسبیده باشد، که شما با خارج کردن نهال سبب آسیب به ریشه گیاه شوید . برای جلوگیری از این کار ابتدا ریشه‌ها را مرطوب نموده و سپس، اقدام به بیرون کشیدن نمایید تا گیاه در زمان انتقال به مزرعه با شوک کمتری روبرو شود . همچنین در زمان خرید سینی نشاء باید دقت شود، که سینی‌ها با کیفیت و دارای مقاومت در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید باشند .