دانستنیهای مفید و لازم درباره انواع سینی نشاء

- روشهای نوین کاشت نشاء
- مزایا و معایب سینی نشاء
- جنس و ابعاد سینی نشاء
- انواع سینی نشاء و کاربرد آن
- روش آبیاری و کوددهی نشاء
- خاک مناسب سینی کشت
- خارج کردن نهال از سینی کشت
روشهای نوین کاشت نشاء
امروزه گلخانههای مدرن جهت تولید گیاه از روشهای نوین کاشت نشاء استفاده میکنند. در این روش، بذرها در سینی نشاء کاشته و رشد میکنند. این سینیها محیط و بستر مناسبی برای پرورش نشاء میباشند. در سالهای گذشته برای تولید نشاء از گلدانهای سفالی یا گلدانهای توربی استفاده میکردند. اما امروزه بیشتر نشاءها را درون سینی کشت پرورش میدهند.
سینیهای کشت معمولا به شکل مخروطی و یا هرم معکوس میباشند که بسیار باریک است. این سینیها دارای حجرههای یک و نیم اینچی میباشند که 128 حجره درون هر کدام از این سینیها وجود دارد. و سینیهایی که دو و نیم اینچی هستند دارای 73 حجره است.
سینیهایی که دارای حجرههایی با ابعاد کوچکتر هستند، اندازه نشاء و هزینههای تولید را کاهش میدهند. ولی از طرفی به دلیل اینکه حجرههای این سینی کشت کوچک است، باعث میشود که نشاءها ریشه کوچکتری داشته باشند و زمانی که بخواهید آن را از درون خاک بیرون بکشید ریشه آن بهم میریزد. از دیگر مضرات این حجرههای کوچک، این است که کیفیت و زودرسی نشاءها را کاهش میدهد.
سینیهای کشت بعد از یک بار استفاده، دوباره قابل استفاده هستند، در نتیجه باید بعد از هر بار مصرف آن را تمیز شستشو داد تا از شیوع بیماریها جلوگیری شود. این کار را میتوان بوسیله بخار و محلولهای ضدعفونی کننده انجام داد. باید در شستشوی سینی نشاء دقت کافی داشت چرا که باقی ماندن بقایای مخلوط کشت ممکن است مشکلاتی به وجود آورد.
استفاده از سینی کشت باعث صرفه جویی در مصرف آب شده و از این نظر جهت استفاده در مناطق خشک و نیمه خشک بسیار عالی است. با وجود کمآبیهای اخیر در کشور و محدودیتهای بوجود آمده جهت مصرف آب، استفاده از سینی کشت میتواند راهکاری مناسب و بهینه باشد.
مزایا و معایب سینی نشاء
در این بخش به بررسی مزایا و معایب استفاده از سینی نشاء می پردازیم.
جنس و ابعاد سینی نشاء
سینیهای کاشت نشاء ابعاد و اشکال متفاوتی دارند و با جنسهای، استایروفوم، پلی استیلن، پلی اتیلن و پلی پروپیلن به صورت تزریقی و یا تحت خلاء موجود میباشد. سینی نشاء دارای ابعاد، حجم استاندارد و مناسب جهت انواع کشت و همچنین توسعه ریشه میباشد. همینطور دارای تهویه مناسب و زهکش خوب است. بنابراین گیاه از انواع بیماریهای قارچی که براثر رطوبت ایجاد میشود در امان است. سینی نشاء گلخانه به دلیل داشتن (آنتی یو وی) در برابر اشعه ماورای بنفش مقاوم است و در مقابل پوسیدگی ناشی از نور خورشید ایمن میباشد.
هر اندازه میزان سلول کوچکتر باشد نسبت به تغییرات PH، رطوبت، اکسیژن، نمکهای محلول در خاک و مواد غذایی حساستر میباشد. و هر چقدر اندازه سلول عمیقتر باشد فضای بیشتری در محیط کشت به هوا اختصاص داده میشود و در نهایت موجب بهبود در زهکشی و آبشویی نمکها و به دنبال آن رشد ریشههایی عمیق و مستحکم میشود.
سینی نشاء دارای قالبها و اشکال متفاوتی است که هر کدام مزایا و کاربردهای خاص خود را دارد. این سینیها بصورت گرد، مربع، ستاره ای و شش ضلعی میباشند. سینیهایی که به شکل بدنههای موازی با شیب ملایم هستند نسبت به حالت گرد، زودتر اجازه رشد عمودی به ریشه گیاه میدهند.
سینیهایی که به شکل مربع هستند دارای حجم 30 درصد بزرگتر از شکل گرد میباشد که این حجم باعث مویین شدن بیشتر ریشه میگردد. و در سینیهای مربعی شکل، توزیع آب در سطح خاک به دلیل شکل یکسان سینی به یک میزان خواهد بود. و در اشکال شش و هشت ضلعی و نوع ستاره ای بدلیل حجم خاک بیشتر شاهد افزایش سطح ریشه خواهیم بود.
انواع سینی نشاء و کاربرد آن
سینیهای کشت برای گیاهان مختلفی طراحی و ساخته میشوند و از لحاظ جنس سینی، عمق حفره و ابعاد هر سلول با یکدیگر تفاوت دارند. انتخاب سینی کشت باید با توجه به نوع محصول مورد کشت باشد زیرا اگر سینی کشت از کیفیت قابل قبولی برخوردار باشد موجب افزایش راندمان تولید میگردد.
روش آبیاری و کوددهی نشاء
باید از خاک مرغوب در سینیهای کشت نشاء استفاده کرد نه از خاک مزرعه. باید سلولها و حفرههای یکسان در یک ردیف قرار داشته باشند تا در زمان آبیاری و کوددهی دچار اختلاط نشوند. در هنگام نخستین آبیاری به دلیل اینکه این آبیاری باید سنگین انجام شود، دقت کنید تا به بذرها آسیبی نرسد. روی بذرها یک گونی کشیده و تا هنگام رشد جوانهها گونی را بر ندارید. دمای روز در قبل از جوانه زنی بذرها بین 28 تا 30 درجه و پس از رشد جوانهها باید 25 درجه باشد. در فصل تابستان میزان نور موجود در محل قرارگیری نشاءها باید کنترل شود. با دقت در آبیاری و شرایط دمایی و میزان رطوبت مناسب، نشاءهای مرغوب و باکیفیت تولید خواهید کرد.
خاک مناسب سینی کشت
برای درست کردن خاک مناسب جهت سینی نشاء باید پیت ماس و پرلیت را به صورت صحیح مخلوط کرده و درون هر سلول از سینی نشاء قرار دهید و بعد از آن بذر را درون خاک فشار داده سپس روی آن پیت ماس و پرلیت را اضافه نمایید.
خارج کردن نهال از سینی کشت
بعد از اینکه جوانهها رشد کردند و آماده بیرون آوردن شدند، باید دقت زیادی را به خرج بدهید. زیرا امکان دارد ریشه گیاه از انتهای سینی بیرون زده باشد یا به دیواره سلول چسبیده باشد، که شما با خارج کردن نهال سبب آسیب به ریشه گیاه شوید. برای جلوگیری از این کار ابتدا ریشهها را مرطوب نموده و سپس، اقدام به بیرون کشیدن نمایید تا گیاه در زمان انتقال به مزرعه با شوک کمتری روبرو شود. همچنین در زمان خرید سینی نشاء باید دقت شود، که سینیها با کیفیت و دارای مقاومت در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید باشند.
