شناخت انواع سمپاش های زراعی و باغی و عملکرد آنها

سمپاش پشت تراکتوری بومدار یکی از بهترین انواع سمپاش در جهان بوده و با همپوشانی نازلها یا تنظیم نازلها جهت پاشش در روی خطوط کاشت، کلیه گیاهان موجود در مزرعه به طور کامل سمپاشی میگردند.

---

سمپاشی عبارت است از پاشیدن مقدار معینی سم در واحد سطح، بصورت یکنواخت با قطر ذرات از پیش تعیین شده و تعداد معین ذرات در سانتی متر مربع .به منظور مبارزه با افات و بیماریهای گیاهان و هم چنین از بین بردن علفهای هرز در باغات و زمینهای کشاورزی
کاربرد سموم شیمیایی :
در بحث مبارزه و دفع آفات و بیماری های گیاهان ، کاربرد سموم شیمیایی تنها روش نیست بلکه آخرین روش است و در مصرف آن باید نهایت دقت بعمل آید. در علم گیاه پزشکی، اصل بر این است که وقتی میزان آفت به حدی برسد که زیان اقتصادی آن قابل توجه باشد، باید اقدام به سمپاشی نمود.
باید توجه داشت که در مبارزه شیمیایی با آفات و بیماریها ، زمان سمپاشی و دقت در عملیات سمپاشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بهترین سموم دفع افات هم اگر در زمان مناسب مصرف نشود نتیجه مطلوبی حاصل نخواهد شد . بر عکس اگر عملیات سمپاشی به موقع انجام شود حتی در مورد سموم کم اثر نیز نتایج قابل توجه خواهد بود.
ماشین الات سمپاشی :
سمپاش ها وسایلی هستند که محلول سمی توسط آنها حمل و پاشیده می شود و در مبارزه با آفات و بیماریها و علف های هرز و مصارف بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرند.
یک ماشین سمپاش خوب باید بازدهی بالایی در دفع حشرات وآفات یا عوامل بیماریزا داشته باشد . یعنی با حداقل مقدار سم، حداکثر تلفات را روی افات داشته باشد و در عین حال از نظر صرف وقت، نیروی انسانی و مخارج سمپاشی ، کمترین هزینه را داشته باشد. هم چنین سرعت عمل بالا در بحث سمپاشی از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که زمان مؤثر و مفید برای سمپاشی و مبارزه با آفات و بیماریها بسیار محدود است.
اجزای ماشین سمپاشی :
1 - بدنه یا مخزن : بهتر است بدنه و مخزن سمپاش از موادی نظیر برنج، برنز یا پلاستیک ساخته شود تا در اثر مجاورت با مواد شیمیایی زنگ نزند و از بین نرود.
2 - پمپ یا تلمبه : قسمتی از سمپاش است که محلول سمی را از مخزن میمکد و با فشار هوا و از طریق لانس بصورت ذرات خیلی ریز بر روی تاج درختان می پاشد .
3 – لوله و افشانک ( لانس و سرلانس ) : این قسمت اغلب بوسیله یک شیلنگ لاستیکی به پمپ متصل میشود. لانسها معمولا از لوله های برنجی یا برنزی ساخته می شوند و بر روی آنها سرلانس نصب می شود و بوسیله شیر یا اهرم خاص، عمل قطع و وصل جریان سم و تغییر میزان فشار را تنظیم می کند .
انواع سمپاش های زراعی و باغی
سمپاش پشتی تلمبه ای استوانه ای :
این نوع سمپاش از مخزن، تلمبه باد، شیلنگ و لانس تشکیل شده است. این سمپاش بر اساس محلول تحت فشار ساخته شده است و محلول سم پس از عبور از توری قیف تا دو سوم حجم داخل مخزن ریخته شده و درب مخزن محکم بسته میشود ، با تلمبه زنی هوای دمیده شده در بالای مخزن جمع و به محلول سمی فشار وارد میآورد. در شروع کار فشار زیاد و میزان خروج محلول در واحد زمان زیاد و قطر ذرات سم ریز میباشد و با کاهش فشار در موقع سمپاشی میزان خروجی محلول کم شده و قطر ذرات سم بیشتر میشود .بنابراین میتوان گفت ، بزرگترین عیب این سمپاش تغییرات زیاد فشار، تغییرات خروجی محلول و تغییر قطر ذرات سم می باشد.
سمپاش پشتی کتابی:
قسمتهای مختلف این سمپاش شامل مخزن، دیافراگم یا پمپ ایجاد فشار، شیلنگ و لانس میباشد . از نظر تکنیکی این سمپاش فرق اساسی با سمپاش پشتی ساده دارد به این ترتیب که در طول سمپاشی میبایست تلمبه زنی دائماً ادامه داشته باشد تا فشار ثابت بماند. زیرا در هر باربالا و پایین کردن اهرم یکبار محلول مکیده و یک بار دیگر تخلیه میگردد.
با توجه به ثابت بودن تقریبی فشار و خروجی محلول در این نوع سمپاش به خوبی میتوان از آن در مبارزه با آفات و بیماریهای گیاهی و علف های هرز استفاده نمود. بطور کلی سمپاشهای کوچک پشتی برای درختان بزرگ و باغات میوه توصیه نمیشوند. زیرا از یک طرف باعث مصرف بیش از حد ماده آفتکش میشود که علاوه بر زیان اقتصادی ممکن است باعث گیاهسوزی شود و از طرف دیگر آلودگی محیط را شدت میبخشد. سمپاشهای کوچک پشتی فقط در باغها و پارکهای کوچک و با درختان کوتاه و عرصه درختچه کاری توصیه میشود .
سمپاش پشتی موتوری لانس دار :
این سمپاشها از مخزن، موتور و پمپ لانس و اجزای بخش پاشش محلول سمی تشکیل شده است .سمپاش موتوری پشتی لانس دار ، جزء سمپاشهای محلول تحت فشار میباشد که با وارد آوردن
فشار توسط پمپ به محلول سمی و عبور دادن آن از یک سوراخ بسیار ریز به نام نازل ذرات سم ریز شده و سمپاشی انجام میشود.
باید در نظر داشت که در نازلهای هیدرولیکی یا محلول تحت فشار معمولا ذرات سم قطرهای متفاوتی داشته و با وجود اینکه اختلاف در قطر ذرات عیب بزرگی است و موجب اتلاف سموم میگردد، با این وجود استفاده از این روش در بیشتر کشورهای جهان متداول است و به علت فراوانی انواع نازل های هیدرولیکی و سهولت استفاده ، این نوع نازل ها در روی اکثر سمپاشها مورد استفاده قرار می گیرد. سمپاش پشتی موتوری لانس دار از نظر عملکرد، شبیه سمپاشهای پشتی ساده میباشد با این تفاوت که عمل تلمبه زنی را موتور انجام داده و به این ترتیب با ثابت نگه داشتن میزان گاز میتوان فشار را ثابت نگه داشت. این نوع سمپاش چندان پرقدرت نبوده و نباید از آن توقع زیادی داشت.

سمپاش پشتی موتوری اتومایزر :
تکنیک این سمپاش، برای شکستن محلول و تولید قطره سمی، با استفاده از جریان شدید هوا می باشد. این عمل از طریق یک توربین ساده و نصب شده بر روی محور مرکزی یک موتور دو زمانه انجام می شود. ضمن آنکه به وسیله کلاهک و یا شبکه های متفاوتی که در انتهای لوله خرطومی قرار می گیرد، جهت پاشش نیز قابل کنترل است.
ظرفیت مخزن این سمپاش حدود 15 تا 25 لیتر است. صرفاً ویژه سمپاشی مزارع طراحی شده است. هرچند به دلیل اختلاف نسبتاً زیاد بین قطر قطرات این سمپاش، از نظر کیفیت سمپاشی، ضعیف ارزیابی شده است، اما با نصب هد میکرونر و یا الکترواستاتیک بر روی آن، علاوه بر اصلاح کیفیت، به میزان قابل توجهی راندمان آن نیز افزایش می یابد. کاربری آن، صرفاً حشره کش پاشی و یا قارچ کش پاشی است و نباید برای علفکش پاشی استفاده شود. ضمن آنکه این سمپاش قابلیت گرد پاشی، گرانول پاشی و شعله افکن را هم دارد.

سمپاش فرغونی یکصد لیتری زنبه ای :
این سمپاش به صورت فرغونی و زنبه ای برای سمپاشی باغات طراحی شده و یکی از معمولترین سمپاشهای مورد استفاده در کشور است. سمپاش یکصد لیتری فرغونی دارای قسمتهای شاسی، مخزن، موتور، پمپ، شیلنگ و لانس میباشد و در انواع زنبه ای فاقد مخزن میباشد. سمپاش یکصد لیتری فرغونی و سایر سمپاشهای لانس دار، مانند زنبه ای، تانکری مجهز به موتور پمپ، 444 لیتری پشت تراکتوری لانس دار برای سمپاشی باغات و درختان طراحی شده اند. استفاده از این نوع سمپاش در سمپاشی مزارع بنا به دلایل ذیل صلاح نمی باشد.
1 – به دلیل فشار سمپاشی زیاد و در برخورد شدید محلول به بوته های کوتاه غیر مقاوم گیاه، بیش از54 درصد آن بر روی زمین میریزد و در نتیجه موجب آلودگی محیط زیست و تلفات شدید محلول میگردد.
2 - در عمل پاشش، یکنواختی وجود ندارد.
3 - میزان لهیدگی محصول در زیر پای کارگران و تراکتور 5 درصد است.
4 – فرد سمپاشی کننده در داخل توده ای از ذرات سم قرار داشته و به علت تغییر جهت پی در پی و عمود بودن جهت پاشش به جهت باد باعث مسمومیت تدریجی و مزمن فرد میگردد.

سمپاش پشت تراکتوری بومدار :
یکی از بهترین انواع سمپاش در جهان بوده و با همپوشانی نازلها یا تنظیم نازلها جهت پاشش در روی خطوط کاشت، کلیه گیاهان موجود در مزرعه به طور کامل سمپاشی میگردند. این سمپاشها در انواع سوار شونده، کششی و خود کششی ساخته شده و در ایران معمولا از انواع سوار شونده با عرض کار 8 متر استفاده میشود.
ساختمان این سمپاش از مخزن، شاسی، بوم، پمپ و اتصاالت و نازلها تشکیل شده است. این سمپاش برای سمپاشی مزارع ساخته شده و در کشور ما که مزارع اکثراً تسطیح نشده هستند با بوم 8 متری روزانه 15-14 هکتار را سمپاشی مینماید. کاربرد این سمپاش بیشتر در مواقعی است که ارتفاع محصول کمتر از نیم متر و سطح مزرعه و موانع آن قابل رویت باشد.

سمپاش توربینی اتومایرز باغی :
این نوع سمپاش در انواع متفاوت ساخته می شود و در باغها ی میوه منظم کاربرد دارد . در ایران استفاده از این نوع سمپاش که پاشش هلالی از دو طرف دارد متداول است واز تانکر ، شاسی، توربین و بخش پاشش محلول سمی تشکیل گردیده . این سمپاش بر اساس محلول تحت فشار و جریان شدید هوا ساخته شده است به این ترتیب که محلول سمی در مرحله اول تحت فشار پمپ از نازلها خارج و ذرات ریز تشکیل میگردد و در مرحله دوم داخل جریان شدید هوا شده و مجدداً ریزتر میشوند. جریان شدید هوا علاوه بر خرد کردن ذرات، آنها را جهت داده و به داخل شاخ و برگ درختان هدایت می کند .
لازم به ذکر است به منظور افزایش ضریب موفقیت در زمینه کنترل آفات و بیماریها، حفظ شادابی گیاهان و کاهش آلودگیهای زیست محیطی رعایت نکات مهم زیر در امر کنترل آفات و بیماریهای گیاهی ضروری است :
در صورت مشاهده آفت و یا هر گونه علائم اختلال در رشد گیاهان اعم از ضعف، تغییر رنگ و تغییر شکل و ...، قبل از هر گونه اقدامی، موضوع را در اسرع وقت به مجموعه حفظ نباتات سازمان اطلاع دهید.
2- عملیات محلول پاشی در ساعات خنک و خلوت شبانه روز (22 شب الی 5 صبح ) انجام شود و در بقیه ساعات روز از انجام اینکار جداً خودداری کنید .
3- محلول پاشی باید در شرایط جوی نسبتاً پایدار انجام شود. بنابراین داشتن اطلاعات کافی در خصوص شرایط جوی، بارندگی و وزش باد قبل از عملیات سمپاشی ضروری است.
4- محلول پاشی باید توسط کارگران مجرب و آموزش دیده انجام شود و قبل از کار اطلاعات لازم در اختیار آنها قرار داده شود.
5- جهت حفظ شادابی گیاهان و جلوگیری از ایجاد گیاه سوزی، قبل یا بعد از محلول پاشی، گیاهان مورد نظر به طور کامل آبیاری شوند .
6- برای تهیه محلول سمی، ابتدا باید سم مورد نیاز را داخل مخزن ریخته، سپس مقداری آب اضافه نموده و به شدت هم زد تا محلول شیری رنگ به دست آید، سپس بقیه آب را اضافه نمود. بر اساس غلظت توصیه شده روی بسته سم .
7- در هنگام سمپاشی از خوردن، آشامیدن و استعمال دخانیات خودداری کنید .
8- استفاده از لباس کار مناسب شامل کلاه ، ماسک فیلتردار، دستکش لاستیکی ، چکمه ، عینک ، لباس مناسب برای کارگران و نیز ماسک فیلتر دار برای ناظرین امر، در هنگام عملیات سمپاشی الزامی است.
9- از مخلوط سم و آب فقط یکبار استفاده شود.در هر مرحله سمپاشی،محلول سم به مقدار مورد نیاز و با غلظت توصیه شده تهیه گردد .
10 - از رها کردن قوطیهای خالی سم در محیط جداً جلوگیری کنید .بسته های خالی سم را جمع آوری و در خارج از محیط شهر معدوم کنید.
11 - قسمتهای مختلف دستگاه سمپاش شامل مخزن، نازلها و شیلنگ پس از اتمام عملیات به طور کامل شسته شود و از ریختن اضافه سم در محیط شهر جلوگیری نمایید .
12 - به منظور آگاهی مردم از زمان و مکان سمپاشی از تابلوهای هشدار دهنده استفاده گردد.
13 - جهت رعایت نکات ایمنی در هنگام سمپاشی در معابر از علامتهای هشدار دهنده استفاده نمایید .