شناخت انواع بذر گل و گیاهان زینتی و نحوه بذرگیری از آنها

گردش مالی حاصل از تجارت گل و گیاه و صادرات ان در جهان رقم قابل ملاحظه ای می باشد و در این میان کشور هلند به عنوان یکی از بزرگترین و مهمترین صادر کنندگان این صنعت محسوب میشود.

---

کشت انواع گیاهان زینتی و اپارتمانی ،تولید بذر گل و فروش ملزومات مربوط به ان در حال حاضر به تجارتی بزرگ تبدیل گردیده است .با توجه به اینکه کشور ما دارای گلها و گیاهان بومی و وحشی فراوانی است و شرایط اب و هوایی مساعد برای رشد و تکثیر بسیاری از گونه های گیاهان بومی از قبیل لاله ، لاله واژگون ،انواع الیوم ها و سیکلمن دارد ، میتوان با توسعه فناوری در این صنعت انرا به تجارتی جهانی در سطح بین المللی تبدیل کرد. بسیاری از گونه های گل که در سطح جهانی تجاری شده اند بومی کشور ایران بوده اند .با وجود این در ایران هنوز امکان تولید و تکثیر این گونه های بومی وجود ندارد و بعضی از این گونه ها هم چنان بصورت خودرو و وحشی رشد میکنند. از معروف ترین گونه های گل وگیاه بومی ایران که در جهان بصورت اصلاح شده و تجاری وجود دارد میتوان لاله، لاله واژگون،گلایول، میخک و زنبق را نام برد.
 جایگاه ایران در تجارت جهانی گل :
گردش مالی حاصل از تجارت گل و گیاه و صادرات ان در جهان رقم قابل ملاحظه ای می باشد و در این میان کشور هلند به عنوان یکی از بزرگترین و مهمترین صادر کنندگان این صنعت محسوب میشود.پیشینه پرورش گل و گیاه در ایران به سه هزار سال پیش برمیگردد. ایرانیان باستان علاقه زیادی به پرورش گل وگیاه داشته اند.اما علیرغم این پیشینه ، و با توجه به رتبه هفدهم کشورمان در تولید گیاهان زینتی ، در عرصه صادرات جایگاهی ندارد.در حالیکه با توجه به تنوع گسترده گل و گیاه در کشور و با وجود شرایط اب وهوایی مناسب ،ایران میتواند صادرات و تجارت گل وگیاه منطقه را در دست بگیرد.
تکثیر گیاهان زینتی :
یکی از راههای آسان برای داشتن گیاه در منزل خرید آن از گل فروشیها و مراکز پرورش گیاهان میباشد . به این ترتیب همیشه حق انتخاب دارید و میتوانید بهترین و سالم ترین گلها را تهیه نمایید . لیکن اگر خود اقدام به ازدیاد و پرورش گیاهانی که در منزل دارید نمائید ، با صرف مبلغ ناچیزی بابت گلدان و خاک می توانید تعداد فراوانی گل و گیاه از انواع گوناگون تولید نمائید . برای تکثیر گیاهان مختلف از روشهای متنوعی استفاده می شود :
بذر گل :
برخی از گیاهان آپارتمانی و بسیاری از گلهای باغچه از راه کاشتن بذر تکثیر می شوند . بذر یک گیاه رویانی است که دارای یک پوشش خارجی محافظ میباشد. و توانایی تولید نسل دیگری از ان گیاه را دارد .
روشهای تشخیص یک بذر خوب :
1.بذر مناسب و مرغوب رنگ و بوی مطبوعی دارد .
2. بذر مرغوب باید تمیز و بدون مواد زاید باشد .یعنی کاه ، شن و علفهای هرز در ان بیش از حد استاندارد نباشد.
3. بذر مرغوب باید سالم و مقاوم بوده و درخشندگی لازم را داشته باشد. و ضد عفونی شده باشد .
4. برای تشخیص بذر مناسب از قوه نامیه ی بذر می توان کمک گرفت . قوه نامیه یعنی در صد بذرهایی که جوانه زده و سبز شده اند.
قدرت نامیه و سرعت جوانه زنی بذر را می توان با شمارش درصد بذر های سبز شده در یک مدت زمان معین مثلا ۱۰ تا ۱۵ روز تعیین کرد. برای این کار می توانید ده الی پنجاه دانه بذر را در دمای اتاق خیس کنید و لای پارچه و یا کاغذ بپیچید و ببینید که چه مدت طول می کشد تا سبز شود و درصد آن را تعیین نمایید .
خاک مناسب برای کاشت بذر گل :
پس از انتخاب بذر مرغوب و مناسب قدم بعدی ،خاک مناسب و ایده ال برای کاشت بذر است .
برای کاشت بذرگل نیاز به یک بستر مناسب است. خاک باغچه، اگر سنگین و رسی باشد، جلوی سبز شدن جوانه را می‌گیرد. خاک مناسب برای کاشت بذر گل و سبزیجات باید نیمه‌ سبک، غنی و حافظ رطوبت باشد .
یک خاک مناسب برای کاشت بذر ترکیبی از ۳۰ درصد کوکوپیت، ۵۰ درصد پیت ماس یا ورمی کمپوست و ۲۰ درصد پرلیت دانه‌ریز است.
تکثیر گل بوسیله بذر :
برای انجام این کار ،ابتدا خاک را کاملا صاف کرده سپس بذرهای گل را میکاریم ، پس از ان با اسپری روی ان آب می پاشیم و سپس ورقه نایلونی روی آن میکشیم . پس از سبز شدن گیاه ، خاک را مرطوب کرده نشاء ها را درمی اوریم و در گلدان جداگانه میکاریم . توجه داشته باشید که باید بذری انتخاب نمائید که بر روی پاکت آن تاریخ مصرف درج گردیده و یا اطمینان داشته باشید که کهنه نیست . زیرا در بذرهای کهنه به مرور زمان قوه نامیه از دست رفته و پس از کاشت بذر، نتیجه مطلوبی حاصل نمی گردد.
چنانچه بذر بدون بسته بندی خریداری میکنید ، توجه داشته باشید که امکان آلودگی آن به بیماریهای قارچی زیاد است . پس بهتر است از بذری استفاده کنید که قبلا توسط قارچ کش های مناسب ضدعفونی شده باشد .
اگر قصد بذر گیری از گل را دارید باید به این نکته توجه کنید که بذر بعضی گلهای خارجی از نوع دورگه و پرورش یافته است که با بذر گیری مجدد ( بدون تلقیح مصنوعی ) گلهای جدید حاصل شده، ریزتر و نامرغوب تر خواهند بود .روی پاکت این بذرها عبارت F1یا F1 هیبرید درج شده، که به معنی نسل اول یا دورگه می باشد .
خاک مناسب برای بذرپاشی باید از سه قسمت مساوی خاک باغچه ، ماسه ، و پیت باشد. برای این کار باید جعبه ای که کف آن منفذهایی برای خروج آب دارد انتخاب نموده و با یک لایه نازک از سنگ ریزه سطح زیرین جعبه را بپوشانید . و بعد بر روی سنگ ریزه ها خاک مورد نظر را اضافه کرده آنرا خوب خیس نمایید . .
چنانچه بذر ها ریز هستند انها را بطور یکنواخت بر روی سطح خاک بپاشید و اگر درشت است به فواصل ۵ سانتیمتر از یکدیگر در خاک فرو نموده و توسط لایه نازکی از خاک روی بذرها را بپوشانید . چنانچه بذرهای گل خیلی ریز هستند نیازی به پوشش خاک نیست . بعد از بذرپاشی روی جعبه یک فطعه شیشه بگذارید تا خاک مرطوب و دم کرده باقی بماند . و روی انرا با روزنامه بپوشانید و جعبه را در جای نسبتا گرمی قرار دهید تا سبز شدن گیاه سریع تر صورت پذیرد و با ظاهر شدن جوانه ها روزنامه را برداشته جعبه را برابر نور اما بدور از تابش مستقیم آفتاب قرار دهید . در صورتیکه گیاه مورد نظر سایه دوست باشد جعبه را همچنان دور از آفتاب نگه دارید . در غیر این صورت پس از اینکه جوانه ها کمی رشد کرد و برگهای اصلی آنها ظاهر شد روزانه مدتی آنها را برابر آفتاب قرار دهید .زمانیکه نشاء ها چهار یا شش برگه شدند، بدون آسیب زدن به ریشه نشاء ها را به باغچه یا گلدان منتقل کرده وآبیاری نمایید . برای اینکه هنگام جدا کردن نشاء ریشه ها قطع نشوند ، بهتر است خاک جعبه را قبلا خوب خیس کنید .

نشاء کردن بذر گل :
برای کاشت بذرها ابتدا باید دید در چه فصلی از سال قرار دارید .در واقع اینکه بذر را نشاء کنیم و یا مستقیم اقدام به کاشت کنیم بستگی به دمای هوا دارد .
. اگر هوا سرد است باید نشاء کردن را در محیطی گرم مانند منزل یا گلخانه ( محیطی پر نور) انجام دهید . و بعد از اتمام سرما به محل اصلی کاشت در فضای باز (باغچه یا باغ) منتقل کنید، و اگر در فصل گرم سال هستید، میتوانید در فضای باز اقدام به کاشت مستقیم در گلدان و باغچه کنید ..
از بهترین روشها برای تکثیر گل ،نشاء کردن بذر گل است .بدین روش که ، ظرف کشت خود (لیوان یکبار مصرف یا سینی نشاء یا…) را با خاک مورد نظر پر کنید، سپس انرا آبیاری کنید تا آب از انتهای ظرف کشت خارج شود و خاک نشست کند، بهتر است خاک را کمی با دست فشار دهید.
پس از ان سوراخی ریز به عمق ۰٫۵ تا ۱ سانتی متر ایجاد کنید و یک یا دو عدد بذر را داخل آن قرار دهید و سپس با خاک روی بذر ها بریزید، توصیه میشود از کمپوست برای این کار استفاده شود .چرا که نشاء های بهتر و قویتری عمل می اید .
دمای ایده آل برای کاشت بذر ۱۵ تا ۲۵ درجه می باشد و نیاز به محیط خیلی گرم ندارد .
سپس ظرف کاشت را با اسپری خوب آبیاری کنید تا آب به بذر ها برسد و خاک کاملاً مرطوب شود، توجه داشته باشید که بذر های گل بسیار ریز است و در صورتی که کوچک ترین خشکی را متوجه شوند از بین می روند .توجه داشته باشید تا قبل از جوانه زنی و اوایل جوانه زنی خاک همیشه مرطوب باشد و به نحوی آبیاری شود که رطوبت به بذری که زیر خاک قرار دارد برسد.
خاک مناسب برای کاشت بذر:
پس از انتخاب بذر مرغوب و مناسب قدم بعدی خاک مناسب و ایده ال برای کاشت بذر است .
برای کاشت بذر نیاز به یک بستر مناسب است. خاک باغچه، اگر سنگین و رسی باشد، جلوی سبز شدن جوانه را می‌گیرد. خاک مناسب برای کاشت بذر گل و سبزیجات باید نیمه‌ سبک، غنی و حافظ رطوبت باشد .
یک خاک مناسب برای کاشت بذر ترکیبی از ۳۰ درصد کوکوپیت، ۵۰ درصد پیت ماس یا ورمی کمپوست و ۲۰ درصد پرلیت دانه‌ریز است.

معرفی انواع بذر :
بذر از مهم‌ترین عوامل تولید و تکثیر گیاهان است. بذرها دارای اصطلاحات و خصوصیات متفاوتی هستند ، که عبارتند از :
_ هیبریدی ( F1)
_ هرلیوم
_ بذر ارگانیک
_ تیمار شده
_ تیمار نشده
_ ازاد گرده افشانی
معرفی بذر هیبریدی:
بذرهای هیبریدی یا همان F1، بذرهایی هستند که به طور مستقیم از پیوند دو والد که از لحاظ ژ نتیکی از هم متمایز هستند ایجاد میشوند .و بذر تولید شده خصوصیات هر دو والد را دارا می باشد.در نتیجه نسبت به والدین خود برتری کامل دارند .چرا که ترکیبی از صفات کیفی و مفید هر دو والد هستند . در واقع بذرهای هیبرید برای داشتن ویژگیهای برتر از ترکیب دو یا چند گیاه بدست می ایند.بذر ترکیبی هیبریدی منجر به تولید درختان و گیاهانی میشود که علاوه بر مقاومت بیشتر در برابر افتها وبیماریها دارای میوه و محصولات درشت تر و مرغوبتری است .بذرهای هیبریدی همیشه نتیجه ی ترکیب دو نوع گیاه نیستند و بعضی از بذرها ترکیبی از سه و یا حتی شش نوع گیاه هستند .
نقش بذر های F1در افزایش عملکرد تولید و تکثیرگیاهان غیرقابل‌انکار است. با توجه به هزینه‌های بالای تولید بذر F1 ، این بذرها نسبت به بذور Op یا بذرهایی که به روش‌های سنتی تولید می‌شوند گران‌تر بوده و هزینه‌های بالایی را به کشاورزان تحمیل می‌کند؛ اما با توجه به خصوصیات ارزنده‌ای که بذور هیبرید دارند این هزینه‌ها در مراحل بعدی داشت و برداشت محصول کاملاً جبران می‌گردد.
بذرهای F1 در نسل‌های بعدی F2,F3 و ...دچار تفرق ژنتیکی شدید می‌شوند و خصوصیات کاملاً متفاوتی از والدین خود را نشان می‌دهند، درنتیجه کشاورزان نمی‌توانند اقدام به بذر گیری از گیاهان F1 کاشته شده کنند و هرساله باید بذر F1 را تهیه کنند. به عبارتی بذر F1 غیرقابل تکثیر است.
در واقع بعد از کاشت بذرهای F1  و تمام شدن طول دوره ی گلدهی به بذر تولید شده از گل خشک شده ، اف دو (F2) گفته می شود و دیگر درشتی و پر گل بودن گیاه مادر را ندارد. بذرهای F1 جز مرغوب ترین بذرهای موجود در جهان هستند که کاملا خالص می باشند .چه در زمینه ی گیاهان زینتی و چه در زمینه ی بذر صیفی جات همگی یک دست و خالص می باشند.