شناخت انواع بذر گل و گیاهان زینتی و نحوه بذرگیری از آنها

- ویژگیهای مهم بذر گل
- روشهای بهینه کاشت بذر گل در گلخانه
- روشهای کاشت بذر گل
- آبیاری مناسب بذر گل
- بهبود قوه نامیه و جوانهزنی بذرها
- کنترل آفات و بیماریها در بذر گل
- تکثیر گیاهان زینتی
- روشهای تشخیص یک بذر خوب
- خاک مناسب برای کاشت بذر گل
- تکثیر گل بوسیله بذر
- نشاء کردن بذر گل
- خاک مناسب برای کاشت بذر
- معرفی انواع بذر
- معرفی بذر هیبریدی
ویژگیهای مهم بذر گل
بذر گل، عنصری حیاتی در تولید گیاهان زینتی است. انتخاب بذر مناسب و فراهم کردن شرایط ایدهآل برای جوانهزنی، نقش کلیدی در کیفیت محصول نهایی دارد. **کیفیت بذر** تأثیر مستقیمی بر درصد جوانهزنی و رشد گیاه دارد.
یک بذر با کیفیت باید ویژگیهای زیر را داشته باشد:
- خلوص ژنتیکی بالا: عدم اختلاط با سایر گونهها
- سلامت فیزیولوژیکی: عدم ابتلا به بیماری و آفت
- قوه نامیه بالا: نشانگر درصد جوانهزنی بذر
- رطوبت مناسب: کمتر از 10٪ برای ماندگاری بالا
روشهای بهینه کاشت بذر گل در گلخانه
انتخاب بستر مناسب برای کاشت بذر گل بسیار مهم است. بستر باید زهکشی مناسب، تهویه خوب و ظرفیت نگهداری رطوبت مطلوب داشته باشد.
ترکیبهای پیشنهادی بستر کاشت:
- گلخانه: پرلیت + کوکوپیت + پیتماس (40-40-20)
- کشاورزی: خاک لوم شنی + کود دامی پوسیده + ماسه (60-30-10)
شرایط دمایی و رطوبتی نیز نقش مهمی در جوانهزنی دارند. دمای ایدهآل بین 18 تا 25 درجه سانتیگراد و رطوبت 60-70٪ برای بستر کشت و 80-90٪ برای محیط گلخانه مناسب است.
روشهای کاشت بذر گل
- کاشت مستقیم: برای گلهایی با رشد سریع مانند آفتابگردان، جعفری، شببو
- کاشت غیرمستقیم (نشایی): برای گلهای حساس مانند اطلسی، اریکا، بنت قنسول. ابتدا در سینی نشا کشت داده شده و سپس منتقل میشوند.
آبیاری مناسب بذر گل
در مرحله جوانهزنی، آبیاری باید به صورت مه پاشی یا قطرهای ریز باشد تا بذرها جابهجا نشوند. پس از رشد گیاهچه، آبیاری بر اساس نیاز آبی گیاه انجام شود. بستر نباید کاملاً غرقابی یا خشک شود.
بهبود قوه نامیه و جوانهزنی بذرها
برخی بذرها دارای خواب فیزیولوژیکی یا مکانیکی هستند و نیاز به تیمار قبل از کاشت دارند:
- سرمادهی: برای بذرهایی مانند رز، سیکاس، نرگس
- خراشدهی: ساییدن یا شکستن پوسته سخت بذرهایی مانند گل ابریشم و زیتون زینتی
- تیمار با اسید جیبرلیک: برای تسریع جوانهزنی در بذرهای سختجوانه مانند کاملیا، سیکلمه
کنترل آفات و بیماریها در بذر گل
بذرهای گل مستعد حملهی بیماریهای قارچی و باکتریایی هستند. روشهای پیشگیری شامل:
ضدعفونی بذرها:
- استفاده از قارچکشهای سیستمیک
- خیساندن در محلول هیپوکلریت سدیم (آب ژاول 1٪) به مدت 10 دقیقه
- استفاده از قارچکشهای بیولوژیک
ضدعفونی بستر کاشت:
- بخاردهی یا استفاده از سموم ضدعفونیکننده مانند فرمالین و کاربندازیم
- استفاده از بسترهای استریلشده مانند پیتماس و پرلیت جدید
تکثیر گیاهان زینتی
یکی از روشهای آسان برای داشتن گیاه در منزل، خرید از گلفروشیها است. اما تکثیر گیاهان در منزل با صرف هزینه کم امکانپذیر است. روشهای متنوعی برای تکثیر گیاهان مختلف وجود دارد.
روشهای تشخیص یک بذر خوب
- رنگ و بوی مطبوع
- تمیز و بدون مواد زاید
- سالم، مقاوم و درخشنده
- قوه نامیه بالا (درصد جوانهزنی)
قوه نامیه را میتوان با شمارش درصد بذرهای سبز شده در مدت زمان معین (مثلاً 10 تا 15 روز) تعیین کرد.
خاک مناسب برای کاشت بذر گل
خاک مناسب برای کاشت بذر گل، نیمهسبک، غنی و حافظ رطوبت است. خاک سنگین و رسی مانع سبز شدن جوانه میشود. ترکیبی از 30 درصد کوکوپیت، 50 درصد پیت ماس یا ورمی کمپوست و 20 درصد پرلیت دانه ریز مناسب است.
تکثیر گل بوسیله بذر
برای کاشت بذر، خاک را صاف کرده، بذرها را میکاریم، با اسپری آب میپاشیم و سپس با نایلون میپوشانیم. پس از سبز شدن، خاک را مرطوب کرده، نشاءها را در گلدان جداگانه میکاریم. بذرهای کهنه قوه نامیه خود را از دست میدهند. بذرهای بدون بستهبندی ممکن است به بیماریهای قارچی آلوده باشند، پس بهتر است از بذر ضدعفونی شده استفاده شود.
بذر بعضی گلهای خارجی دورگه هستند و با بذرگیری مجدد، گلهای جدید ریزتر و نامرغوبتر میشوند. روی پاکت این بذرها عبارت F1 یا هیبرید درج شده است.
خاک مناسب برای بذرپاشی، مخلوطی از سه قسمت مساوی خاک باغچه، ماسه و پیت است. جعبهای با منفذهای خروجی آب انتخاب کرده، کف آن را با سنگریزه پوشانده و سپس خاک را اضافه کنید. بذرها را روی خاک پاشیده و با لایه نازکی از خاک بپوشانید (بذرهای خیلی ریز نیاز به پوشش ندارند). روی جعبه را با شیشه پوشانده و در جای گرم قرار دهید. پس از جوانه زدن، جعبه را در معرض نور غیر مستقیم آفتاب قرار دهید. هنگام انتقال نشاءها، خاک را خوب خیس کنید تا ریشهها آسیب نبینند.
نشاء کردن بذر گل
نشاء کردن بذر گل، یکی از بهترین روشهای تکثیر است. ظرف کشت را با خاک پر کرده و آبیاری کنید. سوراخی ریز ایجاد کرده و یک یا دو بذر در آن قرار دهید و با خاک بپوشانید. دمای ایدهآل 15 تا 25 درجه سانتیگراد است. تا قبل از جوانه زنی و اوایل جوانه زنی خاک باید همیشه مرطوب باشد.
خاک مناسب برای کاشت بذر
خاک مناسب برای کاشت بذر، نیمهسبک، غنی و حافظ رطوبت است. خاک سنگین و رسی مانع سبز شدن جوانه میشود. ترکیبی از 30 درصد کوکوپیت، 50 درصد پیت ماس یا ورمی کمپوست و 20 درصد پرلیت دانه ریز مناسب است.
معرفی انواع بذر
- هیبریدی (F1)
- هرلیوم
- بذر ارگانیک
- تیمار شده
- تیمار نشده
- ازاد گرده افشانی
معرفی بذر هیبریدی
بذرهای هیبریدی یا F1، از پیوند دو والد با ژنتیک متفاوت ایجاد میشوند و خصوصیات برتر از والدین خود دارند. این بذرها در برابر آفات و بیماریها مقاومتر بوده و میوههای درشتتر و مرغوبتری تولید میکنند.
بذرهای F1 در نسلهای بعدی (F2, F3 و ...) دچار تفرق ژنتیکی میشوند و خصوصیات والدین را از دست میدهند. بنابراین، کشاورزان هرساله باید بذر F1 را تهیه کنند. بذر F1 غیرقابل تکثیر است.
بذرهای F1 جزو مرغوبترین بذرهای موجود هستند و کاملا خالص میباشند.
