طبقه‌ بندی سموم کشاورزی: انواع، کاربردها و مزایا در مبارزه با آفات

در کشاورزی، استفاده از سموم کشاورزی برای کنترل آفات، بیماری‌ها و گیاهان مزاحم امری حیاتی است. این سموم با توجه به نوع آفات و بیماری‌ها و همچنین شرایط محیطی مختلف، در دسته‌های مختلف قرار می‌گیرند. برای تهیه و خرید انواع سموم کشاورزی، می‌توانید از این صفحه سموم کشاورزی مراجعه کنید. در این مقاله، به بررسی انواع مختلف سموم کشاورزی و کاربردهای آن‌ها می‌پردازیم تا کشاورزان بتوانند با دانش و اطلاعات کافی از آن‌ها استفاده کنند.

1. سموم معدنی

سموم معدنی یکی از قدیمی‌ترین گروه‌های سموم کشاورزی هستند که برای کنترل آفات استفاده می‌شوند. این سموم معمولاً به صورت گَرد و در ابتدا برای مبارزه با آفات مزارع استفاده می‌شدند. از مهم‌ترین سموم معدنی می‌توان به گوگرد (S) و ترکیبات آرسنیکی (As) اشاره کرد که کاربرد گسترده‌ای در مبارزه با آفات و بیماری‌ها دارند.

گوگرد معدنی (S) به طور معمول برای کنترل قارچ‌ها در کشاورزی استفاده می‌شود، اما در عین حال می‌تواند اثرات منفی بر روی حشرات مفید مانند کنه‌های شکارگر داشته باشد. به همین دلیل کاربرد آن در برخی موارد محدود است. ترکیبات آرسنیکی مانند ارسنیک سفید (As2O3) و سبز پاریس (CuHAsO3) نیز برای کنترل برخی از آفات گیاهان به‌ویژه آفات خاکزی استفاده می‌شوند، اما به دلیل سمیت بالا و خطرات زیست‌محیطی، استفاده از آن‌ها محدود شده است.

2. روغن‌ها و ترکیبات روغنی

روغن‌ها یکی از گروه‌های مهم سموم کشاورزی هستند که به صورت‌های مختلف از جمله معدنی، حیوانی و گیاهی برای مبارزه با آفات استفاده می‌شوند. روغن‌ها بیشتر در دو نوع نفتی و گیاهی برای کنترل آفات مختلف و به‌ویژه برای مبارزه با کنه‌ها و شپشک‌ها استفاده می‌شوند. در گذشته، ترکیبات نفتی برای مبارزه با آفات باعث آسیب به گیاهان می‌شدند، اما امروزه با پیشرفت‌های صورت گرفته، ترکیبات جدیدتر برای جلوگیری از گیاه‌سوزی توسعه یافته‌اند.

روغن‌های معدنی معمولاً در دو نوع سولفونه و آلی به کار گرفته می‌شوند. این روغن‌ها به ویژه در فصل‌های تابستان و زمستان برای مبارزه با آفات در محیط‌های کشاورزی استفاده می‌شوند. درجه سولفوناسیون این روغن‌ها نقش مهمی در کاهش اثرات منفی آن‌ها بر گیاهان ایفا می‌کند. روغن‌هایی که برای تابستان استفاده می‌شوند معمولاً درجه سولفوناسیون 90 تا 98 درصد دارند، در حالی که روغن‌های زمستانی درجه سولفوناسیون کمتری بین 70 تا 90 درصد دارند. این درجه سولفوناسیون به این معنی است که درصد زیادی از هیدروکربن‌های اشباع نشده در طی مراحل تصفیه از روغن خارج می‌شوند.

3. سموم فسفره

سموم فسفره گروهی دیگر از سموم کشاورزی هستند که برای کنترل طیف وسیعی از آفات به کار می‌روند. این سموم معمولاً اثرات قوی‌تری نسبت به سموم کلره دارند و در محیط‌های کشاورزی برای مبارزه با آفات مختلف استفاده می‌شوند. از جمله این سموم می‌توان به مالاتیون (Malathion)، آزینفوس متیل (Azinphos methyl)، دیمتوات (Dimethoate) و فوزالون (Fozalon) اشاره کرد.

مزایای سموم فسفره شامل میزان مصرف کمتر در واحد سطح نسبت به سموم کلره، عدم تجمع در بافت‌های چربی موجودات زنده و تأثیر سریع آن‌ها می‌باشد. با این حال، این سموم معایبی مانند بروز مقاومت در آفات و سمیت شدید برای انسان و سایر جانوران خونگرم دارند.

4. سموم هیدروکربن کلره

سموم هیدروکربن کلره از اولین سموم آلی مصنوعی هستند که برای مبارزه با آفات در کشاورزی مورد استفاده قرار گرفتند. از این سموم در ابتدا در جنگ جهانی دوم استفاده می‌شد، اما به دلیل پایداری بالای آن‌ها در محیط و اثرات منفی که بر روی انسان‌ها و موجودات غیرهدف دارند، استفاده از آن‌ها محدود شده است.

ددت (D.D.T)، لیندین (Lindane)، توکسافن (Toxaphene) و کلردان (Chlordane) از جمله معروف‌ترین سموم این گروه هستند. این سموم به دلیل تجمع در بافت‌های چربی موجودات زنده و تاثیرات منفی طولانی‌مدت، کمتر در کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

5. سموم کاربامات

سموم کاربامات دسته‌ای از سموم هستند که به طور عمده برای مقابله با آفات خاکزی، برگ‌خوار و نماتدها استفاده می‌شوند. این سموم از نظر شیمیایی دارای ساختار اسید کاربامیک هستند و به دو گروه دی متیل کاربامات‌ها و متیل کاربامات‌ها تقسیم می‌شوند.

از جمله سموم مهم این گروه می‌توان به پیرولان (Pirimicarb)، کاربوفوران (Carbofuran) و میتوکارب (Methomyl) اشاره کرد. کاربوفوران به عنوان یک سم سیستمیک و موثر در کنترل آفات خاکزی شناخته شده است. این سموم به‌ویژه در مبارزه با آفات خاکزی و نرمتنان کاربرد دارند.

6. کنه‌کش‌ها

کنه‌ها به عنوان آفات مهم گیاهان زینتی و محصولات گلخانه‌ای شناخته می‌شوند. برای مبارزه با این آفات، تعدادی از سموم فسفره، کلره و کاربامات به کار می‌روند. همچنین، برخی از سموم اختصاصی برای مبارزه با کنه‌ها نیز وجود دارند. از جمله مهم‌ترین کنه‌کش‌ها می‌توان به گوگرد معدنی (Sulfur)، سولفیت‌ها (Sulfites)، سولفون‌ها (Sulphones) و سولفیدها (Sulfides) اشاره کرد.

این ترکیبات به‌ویژه برای از بین بردن تخم‌ها و مراحل مختلف سنی کنه‌ها مؤثرند. علاوه بر این، سموم آنالوگ‌های د.د.ت و نیتروفنول‌ها نیز در این زمینه کاربرد دارند.

7. حشره‌کش‌ها

حشره‌کش‌ها از دیگر سموم کشاورزی هستند که برای کنترل آفات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سموم می‌توانند به دو دسته گیاهی و شیمیایی تقسیم شوند. سموم گیاهی مانند پیرترین (Pyrethrin) که از گل‌های کریزانتموم استخراج می‌شود، در گذشته کاربرد زیادی داشتند. در حالی که امروزه سموم شیمیایی مانند دلتامترین (Deltamethrin)، آلترین (Allethrin) و سپترامترین (Spectramethrin) به‌طور گسترده برای کنترل آفات کشاورزی استفاده می‌شوند.

8. حلزون‌کش‌ها

حلزون‌ها گاهی اوقات به عنوان آفات محصولات گلخانه‌ای و گیاهان زینتی در می‌آیند. برای مبارزه با این آفات، از سموم خاصی مانند متالدئید (Metaldehyde) استفاده می‌شود. این سم به‌طور عمده به صورت محلول‌پاش در محیط‌های کشاورزی و گلخانه‌ای استفاده می‌شود و خاصیت گوارشی و تماسی دارد.

9. سموم گازی

سموم گازی مانند متیل بروماید (Methyl bromide) و کلروپیکرین (Chloropicrin) برای ضدعفونی خاک و کنترل آفات محصولات انباری استفاده می‌شوند. این سموم به دلیل تبدیل شدن به گاز در شرایط خاص، برای حشرات و سایر بندپایان مؤثرند. با این حال، سموم گازی به دلیل خطرات زیست‌محیطی و سمیت بالای آن‌ها باید با احتیاط و تحت نظر متخصصین استفاده شوند. متیل بروماید به‌ویژه برای ضدعفونی خاک‌ها و کنترل آفات موجود در ذخیره‌سازی محصولات کشاورزی کاربرد دارد، اما به دلیل تأثیرات مخرب آن بر لایه اوزون و مشکلات زیست‌محیطی، استفاده از آن در بسیاری از کشورها محدود یا ممنوع شده است.

نتیجه‌گیری و توصیه‌های نهایی

استفاده از سموم کشاورزی باید با دقت و مطابق با دستورالعمل‌های علمی و فنی انجام شود. انتخاب نوع سموم مناسب بر اساس نوع آفات، شرایط محیطی و ملاحظات زیست‌محیطی می‌تواند به بهره‌وری بیشتر در کشاورزی کمک کند. کشاورزان باید همواره به آموزش‌های لازم در زمینه استفاده از سموم کشاورزی توجه کنند و از آن‌ها به‌طور صحیح و مسئولانه استفاده نمایند.

برای خرید سموم کشاورزی با کیفیت و اطلاع از قیمت‌ها، به بازار بزرگ کشاورزی ایران مراجعه کنید. استفاده صحیح از سموم کشاورزی نه تنها می‌تواند عملکرد محصولات را بهبود بخشد، بلکه می‌تواند به کاهش آلودگی‌ها و حفظ سلامت خاک و منابع آبی کمک کند.