چرا بیشتر مهندسان کشاورزی بیکارند؟

سهم اشتغال در بخش کشاورزی طی سال‌های گذشته تحت تاثیر عوامل مختلف کاهش یافته است.

---

با وجود آنکه متقاضیان اشتغال در جامعه روز به روز در حال افزایش است و با مازاد نیروی فارغ‌التحصیل در برخی رشته‌ها از جمله کشاورزی روبه رو هستیم اما سهم اشتغال در بخش کشاورزی طی سال‌های گذشته تحت تاثیر عوامل مختلف کاهش یافته است.
به گزارش ایسنا، کارشناسان معتقدند در طول سالهای گذشته به دلیل تغییرات آب و هوایی، خشکسالی، کمبود آب، تقسیم اراضی به جای یکپارچه‌سازی، سنتی بودن کشاورزی، فرسودگی تجهیزات و ماشین آلات و فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم، بخش کشاورزی از سرانه و سطح اشتغال پایینی برخوردار بوده است.
بی‌تردید بخش کشاورزی در مقایسه با بخش‌هایی همچون خدمات، بخشی هزینه‌بر و پرزحمت است که ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاری دارد چراکه در حال حاضر اجاره یک زمین کشاورزی بسیار بالاست و بهره‌برداری از زمین گران تمام می‌شود، به همین دلیل باید برای فارغ‌التحصیلان کشاورزی و کسانی که به نوعی دانش خود را در روی زمین به کار می‌گیرند، مشوق‌ها و حمایت‌هایی در نظر گرفت تا با انگیزه و رغبت بیشتر به این بخش وارد شوند.
از سوی دیگر با بحران کم‌آبی و خشکسالی در داخل کشور مواجهیم و طبعا برای کشاورزان تولید محصولاتی که آب زیادی می‌خواهد، مقرون به صرفه نیست لذا به نظر می‌رسد که مجموعه عواملی موجب کاهش سطح اشتغال در بخش کشاورزی می‌شود.
علی اصلانی ـ رییس کانون شورای اسلامی کار البرز به ایسنا می‌گوید: اولین و مهمترین عامل کاهش اشتغال در بخش کشاورزی کم آبی است و کارشناسان حوزه آب بر این باورند که وقتی در داخل کشور کمبود شدید آب داریم، چرا در بخش کشاورزی تا این حد مصرف آب زیاد است؟
او می‌افزاید: اکثر روستاهای کشور طی چند سال گذشته به دلیل بی آبی خالی از سکنه شده‌اند و اگر بحران آب در کشور مدیریت نشود، دیر یا زود باید در کشورهای دیگر کشاورزی کنیم.
این مقام مسئول کارگری می‌گوید: اولین سلاح یک تحصیلکرده کشاورزی آب است و آب نقش حیاتی در تولیدات کشاورزی دارد، لذا وقتی چنین ابزاری را در اختیار ندارد، نمی‌تواند در بخشهای کشاورزی مشغول کار شود.
اصلانی اشاره‌ای هم به نوسانات نرخ ارز کرده و می‌گوید: این امر قیمت کود و سموم کشاورزی را بالا برده و بر کار کشاورز تاثیر گذاشته است. به گفته وی مسایلی همچون دلّالی هم در این بخش مزید بر علت شده و کشاورزان را نسبت به کشت و زراعت بی‌انگیزه و روانه شهرها کرده است.
از نظر کارشناسان وضعیت بد آب و هوایی و تغییرات جوی در سال‌های اخیر بر کاهش سطح کشت و اشتغال بخش کشاورزی موثر بوده است، چراکه به‌دلیل غیرقابل پیش‌بینی بودن شرایط آب و هوایی، بسیاری از کشاورزان و باغداران متضرر شده و این مساله موجب شده تا ماندن در بخش کشاورزی مقرون به صرفه نباشد.

در همین راستا، علیرضا حیدری ـ کارشناس حوزه کار با اشاره به پایین بودن درآمد سرانه بخش کشاورزی نسبت به دیگر بخش‌ها می‌گوید: برداشت محصول در سطح هکتار در بخش باغی یا زراعی به دلیل آنکه عمده فعالیت‌ها در زمین‌های کوچک انجام می‌شود، مقرون به صرفه نیست.
او از تقسیم اراضی به عنوان مهمترین عامل سطح اشتغال بخش کشاورزی نام برده و می‌گوید: متاسفانه به جای سیاست تجمیع و یکپارچه‌سازی اراضی، سیاست تقسیم اراضی را در پیش گرفته‌ایم و ارزش فعالیت اقتصادی در بخش کشاورزی را پایین آورده‌ایم، به همین دلیل افراد به سرعت از این بخش خارج می‌شوند.
به گفته این کارشناس حوزه کار، سهم بخش کشاورزی نسبت به تعداد شاغلان آن هیچگونه همخوانی ندارد و نشان می‌دهد که یک بیکاری پنهان در بخش کشاورزی وجود دارد که با کاهش سطح اشتغال، خود را به بیکاری آشکار تبدیل کرده است.
آمارها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر سهم شاغلان بخش کشاورزی از کل اشتغال کشور روندی نزولی را طی کرده است، به نحوی که سهم شاغلان این بخش در سال ۱۳۸۴ حدود ۲۴.۷ درصد بوده که در سال ۱۳۹۵ به ۱۸ درصد رسیده و در سال ۱۳۹۶ نیز به ۱۷.۶ درصد تنزل یافته است. تعداد فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی نیز طی سال‌های گذشته بیش از نیاز بازار اعلام شده و کارشناسان دلیل بیکاری این دسته فارغ‌التحصیلان را عدم آشنایی با فعالیت‌های کشاورزی و فقدان مکانیسم‌های لازم برای ورود به بازار کار عنوان می‌کنند.
علی اکبر سیارمه ـ فعال حوزه کار در این باره معتقد است با وجود آنکه دانش آموختگان بسیاری در رشته‌های کشاورزی فارغ‌التحصیل شده‌اند اما به دلیل نبود بازار کار و آماده نبودن زیرساخت‌های مورد نیاز در این بخش بیکار مانده‌اند.
وی یکی از علل پایین بودن اشتغال در بخش کشاورزی را فقدان آب و منابع آبی دانسته و می‌گوید: باید به سمت الگوهای کشت کم آب یا فاقد آب برویم و از تجارب کشورهای موفق در حوزه کشاورزی استفاده کنیم.
به اعتقاد سیارمه با توجه به اشتغالزایی بالای بخش کشاورزی باید از ایده‌ها و طرح‌های فارغ‌التحصیلان کشاورزی در زمینه‌های باغی و کشاورزی که با شرایط اقلیمی کشورمان همخوانی دارد، استفاده کرد و ضمن توسعه تولید محصولات کشاورزی در داخل، زمینه صادرات آن به کشورهای همسایه را نیز فراهم کرد.
به گزارش ایسنا، در حال حاضر کشورهایی که متکی بر اقتصاد کشاورزی هستند به سرعت شیوه‌های نوین کشت را در تولید محصولات خود به کار گرفته و با بهره‌گیری از الگوهای جدید و تبدیل کشاورزی از حالت سنتی به مکانیزه موجب اشتغالزایی طیف گسترده‌ای از نیروهای کار شده و زمینه صادرات محصولات خود را فراهم کرده‌اند. بی‌تردید استفاده از ابزار و تجهیزات و ماشین‌آلات روز و استاندارد به جای دستگاه‌های فرسوده و مستهلک، موجب تسهیل کار و انگیزه بیشتر در شاغلان بخش کشاورزی می‌شود.
فتح اله بیات ـ رییس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی تاکید دارد که کشاورزی ایران باید از حالت سنتی خارج شود و با توجه به آمار بالای مهندسان و تحصیلکردگان بیکار رشته‌های کشاورزی، دولت و وزارت جهاد کشاورزی برای آنها بسته‌های آموزشی در نظر بگیرند.
وی معتقد است باید روی بخش آموزش بیشتر متمرکز شود و از شیوه‌های مطالعاتی و متدهای جدید کشورهایی که به لحاظ جغرافیایی به ایران شبیه هستند، الگوبرداری کرد.
به گفته این مقام مسئول کارگری،‌ در صورتی که کشور با مشکل کمبود متخصص روبه روست و نیاز به الگوبرداری از شیوه‌های کشت و به‌روزرسانی سیستم کشاورزی داخلی وجود دارد می‌توان دانش آموختگان و مهندسان کشاورزی را به دیگر کشورها اعزام کرد.
به گزارش ایسنا، در سال‌های اخیر تعداد فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی بیش از نیاز بازار اعلام شده و کارشناسان دلیل بیکاری این دسته از فارغ‌التحصیلان را عدم آشنایی با فعالیت‌های کشاورزی و نداشتن مهارت برای ورود به بازار کار عنوان می‌کنند. از سوی دیگر نبود الگوی کشت مناسب، بحران آب و خشکسالی و تقسیم اراضی مانع توسعه اشتغال و درآمد در بخش کشاورزی شده است. با توجه به بالا بودن پتانسیل‌های اشتغال در بخش کشاورزی و آمار بالای بیکاری مهندسان و فارغ التحصیلان رشته‌های کشاورزی، لازم است دولت برای این سرمایه عظیم چاره‌اندیشی و برنامه‌ریزی کند و ظرفیت‌های بالقوه آنها را به کارگیرد. بخش کشاورزی در افزایش تولید ناخالص ملی، توسعه اقتصاد ملی و ایجاد اشتغال سهم بسزایی دارد و بر همین اساس در برنامه ششم توسعه، رشد ۸ درصدی برای این بخش پیش‌بینی شده است.

خبرگزاری ایسنا – 97/3/20