کیفیت آب آبیاری و تاثیر آن در تغذیه گیاه

 آب در مواردی از جمله کشاورزی، باغبانی، آشامیدن و صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. لذا چنانچه آب برای باغبانی و پرورش گیاهان زینتی مناسب و مطلوب باشد دارای کیفیت مناسب است.

---

کیفیت آب آبیاری و تاثیر آن بر تغذیه گیاه
مقدمه
در مناطق خشک مانند کشور ما، آب‌های آبیاری معمولاً کیفیت نامطلوبی دارند. منظور از کیفیت آب، مطلوب بودن آن برای مصرف است. آب در مواردی از جمله کشاورزی ، باغبانی، آشامیدن و صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد. لذا چنانچه آب برای باغبانی و پرورش گیاهان زینتی مناسب و مطلوب باشد دارای کیفیت مناسب است.
معیارهای ارزیابی کیفیت آب
- غلظت کربنات و بی‌کربنات؛
-شوری یا مقدار املاح؛
- میزان نسبی سدیم؛
- عناصر سمی؛
آب‌های آبیاری از چهار نقطه نظر مورد ارزیابی و بررسی قرار می‌گیرند.
- شوری یا مقدار املاح
مقدار شوری و املاحی که در آب آبیاری وجود دارد اگر از یک حد مشخصی تجاوز بکند اصطلاحاً آب را شور می‌گویند. آب شور، باعث شورشدن خاک می‌شود.
- میزان نسبی سدیم
 سدیمی بودن آب یا میزان نسبی سدیم آب یا نسبت سدیم (Na)  به کلسیم(Ca)  و منیزیم(Mg)  آب می‌باشد. چنانچه این نسبت بالا باشد آب را سدیمی می‌گویند آب سدیمی موجب سدیمی شدن خاک می‌شود.
- مشکلات ناشی از خاکهای سدیمی
خاکهای سدیمی، معمولاً ساختمان نامناسب و تخریب شونده‌ای دارند. بنابراین مشکل تهویه ضعیف و تجمع آب در اثر آبیاری در این خاک‌ها وجود دارد و در نهایت محیط نامناسبی برای رشد گیاه ایجاد می‌کنند.
آب‌ها از نظر شوری به چهار گروه:
1- C1
2- C2
3- C3
4- C4
طبقه بندی می‌شوند. کلاس C1  ، آب‌هایی هستند که کمتر از ۲۵۰ میکرو موس بر سانتیمتر شور هستند، یا هدایت الکتریکی کمتر از ۲۵۰ میکروموس بر سانتیمتر دارند. کلاس C4 شامل آن دسته از آب‌هایی است که بیش از ۲۲۵۰ میکروموس بر سانتیمتر شور هستند.
از نظر سدیمی بودن آب‌ها به چهار گروه:
1- S1
2- S2
3- S3
4- S4
طبقه بندی می‌شوند. گروه S1  آب‌هایی هستند که نسبت جذب سدیم آن‌ها کمتر از ۱۰ است. هر گروه از این آب‌ها، محدودیت های خاص دارد و نیازمند به مدیریت خاصی برای آبیاری می‌باشند. پس شوری و سدیمی بودن دو معیار برای ارزیابی کیفیت آب‌هاست.
غلظت کربنات و بی‌کربنات
معیار سوم، غلظت کربنات و بی کربنات آبهای آبیاری است. غلظت زیاد کربنات و بی‌کربنات باعث می‌شود که این دسته از آب‌ها برای آبیاری نامناسب شوند و مشکلاتی را ایجاد کنند.
مشکلات ناشی از بی‌کربنات فراوان آب در تغذیه گیاه
بی کربنات زیاد در آب به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم در تغذیه گیاه اثر دارد. تاثیر غیرمستقیم بی کربنات زیاد در آب باعث تسریع در سدیمی شدن خاک می‌شود و در نتیجه
مشکلات خاک‌های سدیم در تغذیه گیاه را نیز به همراه دارد. در تغذیه گیاه، اثر مستقیم بی‌کربنات زیاد در آب مهم‌تر است. بی‌کربنات زیاد در آب باعث ایجاد اشکال در جذب آهن و روی توسط گیاه می‌شود. یعنی آبهای دارای بی‌کربنات زیاد موجب تشدید کمبود عناصری مثل آهن (Fe) و روی(Zn) ، بر روی گیاه می‌شود.گیاهان زینتی به کمبود آهن حساس هستند و شرایط خاک‌های کشور ما بطوری است که کمبود آهن دیده می‌شود لذا چنانچه بی‌کربنات آب زیاد باشد کمبود آهن تشدید می‌شود.
بعنوان مثال کمبود آهن باعث می‌شود رنگ برگ‌ها از حالت سبز متمایل به زرد بشود و در بعضی از گیاهان ممکن است رنگ برگ کاملاً سفید بوده یا اینکه رگ‌برگ‌ها سبز و بقیه برگ حالت زردی داشته باشد.
باید در مصرف آبهایی که بیش از ۲۰۰ میلی‌گرم در لیتر بی‌کربنات دارند احتیاط بعمل آورد.
عناصر سمی
عامل مهم دیگر در ارزیابی کیفیت آب، عناصر سمی است. در آب‌های مناطق خشک، ممکن است عناصری مثل کلر و سدیم و بُر به مقدار زیاد وجود داشته و باعث مسمومیت گیاه بشوند. علاوه بر آن، آب‌هایی که بنحوی آلوده‌اند مثلاً بوسیله‌ی پس‌آبهای صنعتی آلوده شده‌اند، دارای عناصر سمی مانند کادمیوم (Cd)، سرب (Pb) و نیکل (Ni) می‌باشند. بنحوی که غلظت این عناصر در آب فراوان است و برای گیاه ایجاد مسمومیت می‌کند.
حد مجاز عناصری مانند آلومینیوم (Al)، بریلیوم (Be)، سلنیوم (Sc) و نیکل(Ni) در آب بسیار کم است و چنانچه از این حد مجاز مقدارشان زیاد بشود باعث مسمومیت گیاه می‌شود .
برای ارزیابی کیفیت آب اولین مرحله این است که از آب نمونه برداری صورت گیرد و نمونه‌ها معمولاً بصورت بطریهای یک لیتری انجام می‌شود که از آب رودخانه ، چاه و آب قنات است. سپس نمونه‌ها در آزمایشگاه تجزیه می‌شوند.