موارد مهم در خصوص مدیریت پرورش جوجه بوقلمون

نگهداری بوقلمون در سنین جوجگی، یکی از مشکلترین مراحل پرورش بوقلمون است.

---

موارد مهم در خصوص مدیریت پرورش جوجه بوقلمون
نگهداری بوقلمون در سنین جوجگی، یکی از مشکلترین مراحل پرورش بوقلمون است. بوقلمون های جوان نیز در مقابل عوامل بیماری‌زا کاملاً حساسند از اینرو باید توجه فراوانی به آنها مبذول داشت. امروزه در اغلب کشورها، بوقلمون را بصورت تجارتی و به تعداد زیادی نگه داری می‌کنند وتعداد معدودی از شرکتهای اصلاح نژادی، سویه های تجارتی مخصوص به خود را ارائه می‌دهند که از ضریب تبدیل و قدرت رشد بسیار بهتری نسبت به دیگر نژادها برخوردارند. در طریقه پرورش به صورت صنعتی، باید با تحت نظر گرفتن شرایط محیطی تمامی نیازهای بوقلمون را در نظر گرفت تا با تنظیم حرارت، تهویه، بهداشت و بالاخره جایگاه حداکثر نتیجه مطلوب حائز شود.
دمای مورد نیاز
دما در هفته های مختلف باید به قرار زیر باشد:
در شروع دوره پرورش و در سیستم آشیانه گرم (گرمایش در کل سالن) دمای آشیانه را در حدود 34 الی 36 درجه سانتی گراد تامین کنید و این دما را در اواخر هفته اول به 32 درجه سانتیگراد برسانید، سپس دمای آشیانه را در هفته دوم 29 ، هفته سوم 26 ، در هفته چهارم 24 (در تمام این مدت حرارت سالن نباید از 24 درجه سانتی گراد کمتر گردد)، هفته پنجم 21 درجه سانتی گراد و از هفته ششم تا پایان دوره دمای 18درجه سانتی گراد را حفظ نمایید. در مورد تامین دمای مورد نیاز نژاد های صنعتی، حتماً از راهنمای پرورش آن نژاد استفاده نمایید.
در روزهای اول جوجه ها نباید از منبع حرارتی دور شوند چون ممکن است سرما بخورند. اگر از دستگاه مادر مصنوعی استفاده می‌شود باید دور دستگاه مادر حصاری کشید تا از آن دور نشوند و یا اگر از هیتر استفاده میشود باید تمامی سالن حرارت یکنواخت و مناسب داشته باشد.
تهویه و رطوبت
برای رشد معمولی جوجه بوقلمون هوای تازه و تمیز ضرورت دارد. با استفاده از پنجره های تهویه‌ای و همچنین هواکش‌های برقی می‌توان تهویه را کنترل کرده که البته تهویه نباید سبب سرد شدن سالن گردد. هنگام ورود به سالن می‌توان وضعیت تهویه را بخوبی تشخیص داد، زیرا وجود هرگونه بوی نامناسب دلیل عدم و نقص تهویه است. تهویه نامناسب از طرفی سبب کم کردن رطوبت می شود. وجود رطوبت در داخل سالن نیز یکی از نشانه های نقص تهویه است. سالن نگهداری جوجه ها همیشه باید خشک نگهداری شود و اگر خشکی هوا بیش از حد لازم باشد رشد پرها کم شده و وضعیت پرها نامناسب می گردد.
بهداشت و بهسازی
جلوگیری و پیش‌گیری از بیماری مستلزم رعایت اصول بهسازی و بهداشت است. از اینرو باید لانه و همچنین وسایل را قبل از ورود و پایان هر دوره به خوبی شست و ضد عفونی نمود.
فضای لازم
فضایی که باید در اختیار جوجه بوقلمون باشد:
در هفته اول 30 جوجه در هر متر مربع، در هفته 2-4 تعداد 20 جوجه، در هفته 5 -6 تعداد 10 جوجه، در هفته 7 -8 تعداد 8 جوجه، در هفته 9-12 تعداد 5 عدد و در هفته 13-20 تعداد 2-3 بوقلمون در هر متر مربع.
وسایل نگهداری جوجه بوقلمون
وسایلی که برای پرورش و نگهداری جوجه بوقلمون به کار میرود تقریباً شبیه به آن چیزی است که در پرورش جوجه های مرغ به کار می رود.
استفاده از نور برای پرورش بوقلمون
در 48 ساعت اول باید در تمام مدت شبانه روز از روشنایی در سالن نگهداری جوجه بوقلمون‌ها استفاده کرد. بعد از اینکه جوجه بوقلمون‌ها به خوردن و آشامیدن عادت کردند باید به مرور نور را کم کرد به طوری که در سن 2 هفتگی به حداقل مقدار روشنایی رساند. معمولاً مقدار 13- 14 ساعت نور در شبانه روز برای بوقلمون‌ها از سن 2 هفتگی به بعد کافی است. شدت نور نیز مهم است معمولاً در 48 ساعت اول باید از نور شدید‌تر و سپس از نور ضعیف‌تر استفاده نمود. طبق آزمایشی که در انگلیس انجام شده، نور قرمز و سبز هر دو اثر خوبی از نظر رشد نسبت به نور سفید در بوقلمون‌ها دارند. ولی وقتی که شدت انوار مذکور به اندازه شدت نور سفید است اختلافی از نظر میزان رشد در بوقلمون‌ها دیده نشده است، از اینرو به نظر می‌رسد مسئله شدت نور مهمتر از رنگ آن است.
بوقلمون‌ها نیز مانند مرغ‌ها در نور آبی قادر به دیدن نیستند از اینرو هنگام گرفتن آنها میتوان از نور آبی استفاده کرد. به هر حال استفاده از نور آبی، به مدت 24 ساعت اثر بدی بر بوقلمون دارد. طرز استفاده کردن از نور در پرورش بوقلمون ها بستگی به نژاد و طرز نگهداری و بالاخره سن فرستادن آنها به کشتارگاه دارد ولی از نظر راهنمایی از نور می‌توان به طریقه زیر استفاده کرد:
0-6 هفتگی: در 48 ساعت اول به طور دائمی از نور استفاده می‌شود، سپس میزان روشنایی را به مرور به 14 الی 18 ساعت می‌رسانند (کم کردن نور باید به طور آهسته وتدریجی صورت گیرد).
6-22 هفتگی: از 14 ساعت نور باشدت کم استفاده می‌شود.
22-30 هفتگی: مدت روشنایی روز را به 10-12 ساعت می‌رسانند.
پرورش جوجه بوقلمون ها
برای نگهداری از جوجه بوقلمون باید عملیات زیر انجام داد:
قبل از ورود جوجه ها باید تمام وسایل نگهداری لانه را شستشو و ضد عفونی کرد و سپس وسایل پرورش به دقت چیده شوند. ماشین مادر را گرم و یا هیتر را روشن کرد و تهویه را در وضع مناسبی قرار داد. از ریختن جوجه ها تعداد بیش از حد استاندارد در هر متر مربع باید خودداری کرد. به مسئله تغذیه جوجه بوقلمون ها نیز باید در روزهای اول توجه فراوانی نمود.
در روش پرورش در روی بستر حتماً باید از بستر مناسب استفاده کرد. در روزهای اول باید بستر را با پارچه و یا کاغذ پوشاند تا جوجه بوقلمون ها از مواد بستر نخورند (البته برخی ها از جعبه هایی که برای حمل و نقل جوجه ها استفاده می شود نیز استفاده می کنند ولی این امر از نظر بهداشتی به هیچ وجه توصیه نمی شود). هنگامی که جوجه ها طرز غذا خوردن را یاد گرفتند میتوان کاغذ ها را برداشت.
در بعضی از سالن های پیشرفته پرورش بوقلمون از کف های توری یا نرده ای (Wire or Slat Floor) نیز استفاده میکنند. این کف ها بسیار بهداشتی است ولی گران تمام می شود و جوجه بوقلمون‌ها نیز نمی‌توانند براحتی روی آنها راه بروند و اغلب ممکن است دچار ناراحتی و ضعف پا و پنجه گردند.
جوجه بوقلمون‌ها برعکس جوجه مرغ‌ها خوردن و آشامیدن را به خودی خود یاد نمی گیرند. ازاینرو باید به آنها آموخت. آموختن طرز آشامیدن و خوردن یکی از اشکالات پرورش بوقلمون است. برای اینکه جوجه بوقلمون ها را به خوردن ترغیب کنند، عده ای از جو خرد شده، عده ای از شیر و برخی از تخم مرغ پخته و خرد شده و یا غذای سبز استفاده می‌کنند. برخی از تولید کنندگان تعدادی جوجه بوقلمون مسن را بین جوجه بوقلمون های یکروزه رها می‌کنند تا توسط آنها خوردن و آشامیدن را فراگیرند (که البته این روش به خاطر ریسک بالای ابتلا به بیماری در جوجه ها امروزه منسوخ شده است و فقط در شرایط روستایی گاهی از آن استفاده می‌کنند). به طور کلی بوقلمون ها نسبت به مرغ ها، بسیار کودن هستند به نحوی که در نگهداری بوقلمون به طور طبیعی، این پرنده همانند مرغ مادر بخوبی از جوجه های خود مراقبت نمی‌کند، اغلب جوجه های خود را تلف می‌کند و یا در مقابل پرندگان دیگر از جوجه های خود دفاع نمی کند. همچنین اگر در روی تخم خوابیده باشد ممکن است چند روز بدون غذا بخوابد و اگراو را بزور جهت خوردن خوراک از روی تخم بلند کنند ممکن است پس از سیر شدن فراموش کند که باید دوباره در روی تخم ها بخوابد از این جهت ممکن است با اندک غفلت، تخم ها خراب شوند (البته در محیط روستایی و غیر صنعتی).
جوجه بوقلمون نیز بسیار کم هوش و بی استعداد است و از این رو یکی از اشکالات اولیه پرورش بوقلمون عدم فراگرفتن طرز غذا خوردن و آشامیدن است. باید در روزهای اول نهایت دقت و توجه و حوصله را نمود تا جوجه ها طرز خوردن و آشامیدن را فرا بگیرند وگرنه در طی روزهای اول شاهد تلفات بسیار بالایی خواهیم بود. در پرورش جوجه بوقلمون‌ها باید دقت نمود که قسمت پرورش تا مرز امکان دارای گوشه یا زاویه نباشد چون ممکن است که با جمع شدن جوجه ها در یک گوشه روی هم شاهد تلفات ناشی از خفگی در آنها باشیم. پس بهتر است قسمت پرورش ما حالت بیضی مانند داشته باشد. بوقلمون ها معمولا در بین 20 - 28 هفتگی به سن بلوغ ‌می‌رسند که البته این امر بستگی به نوع، سویه و بالاخره جنس دارد. معمولاً نژادهای سبک کمی زود تر از نژادهای سنگین به سن بلوغ می‌رسند. فصل جوجه کشی و همچنین طرز نگهداری نیز کم و بیش در تسریع یا تاخیر بلوغ اثر دارد. مسئله تشخیص رسیدن به سن بلوغ بسیار مهم است زیرا وقتی که پرنده به سن بلوغ می‌رسد گوشت از نظر کیفیت به حداکثر مرغوبیت خود میرسد و بعد از آن با چربی گرفتن بدن از کیفیت آن کاسته می ‌شود. امروزه سعی می شود که بوقلمون ها را از نظر بلوغ زودرس کنند به این معنی که زودتر به سن بلوغ برسند. به این ترتیب تاریخ فرستادن بوقلمون ها به کشتارگاه به جلو خواهد افتاد.
در ایران معمولاً بوقلمون های ماده را در 16 هفتگی به بازار میفرستند زیرا پس از آن دیگر رشد نمی‌کند ولی بوقلمون نر را تا 26 هفتگی نگاه می‌دارند. وزن زنده بوقلمون های ماده 5/7 -8 kg و وزن نرها در حدود 12-13kg است (که البته این مقادیر برای نژادهای مختلف متفاوت است و این اعداد فقط به صورت میانگین ذکر شده اند). ضریب تبدیل غذایی بوقلمون ها نسبت به سن پرورش متفاوت بوده و در نژادهای صنعتی مدرن معمولاً 5/2 الی 5/3 است یعنی به افزایش سن نگهداری این میزان افزایش یافته و به ازای هر 5/2 الی 5/3 کیلوگرم غذای مصرفی 1 کیلوگرم وزن زنده به دست می‌آید. امروزه موسسات اصلاح نژادی توانسته‌اند این مقدار را با روش های اصلاحی بهبود بخشند.

محمد حسامی