زعفران افغانی جا پای طلای سرخ ایران گذاشت

عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده طلای سرخ جهان تنها نامی است که سهم ایران از زعفران بود و امروز این نام هم در معرض تهدید قرار گرفته و افغان ها جا پای زعفران ایرانی در تولید گذاشته اند.

---

عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده طلای سرخ جهان تنها نامی است که سهم ایران از زعفران بود و امروز این نام هم در معرض تهدید قرار گرفته و افغان ها جا پای زعفران ایرانی در تولید گذاشته اند.
از دیرباز خراسان جنوبی را با نام سرزمین طلای سرخ می‌شناسند، سرزمینی که درد محرومیت‌ها و شرایط ۱۸ سال خشکسالی هنوزهم نتوانسته مردمان سخت کوش آن را از پای درآورد و حالا عطر و بوی زعفران آن نه تنها در کشور بلکه در دنیا زبان زد خاص و عام است.
خراسان جنوبی با تولید سالانه ۵۴ تن زعفران خشک رتبه دوم تولید این محصول در کشور را به خود اختصاص داده با این وجود عطر، طعم و کیفیت بالای زعفران تولیدی آن، رتبه نخست کشو را از آن خود کرده است.
شرایط اقلیمی گرم و خشک کویر خراسان جنوبی سبب شده که این منطقه سازگاری خوبی با کشت زعفران داشته باشد و سال به سال شاهد افزایش سطح زیر کشت این محصول در استان باشیم.
با این وجود با آغاز فصل برداشت، مصائب و مشکلات زعفران کاران نیز دوباره سرباز می‌کند و هر سال به شکل جدید خود را نشان می‌دهد.
سال گذشته سرمای پاییزی چهره سرخ بسیاری از مزارع زعفران را کبود کرد و پیاز بسیاری از مزراع را نیز خشکاند امسال نیز همزمان با آغاز فصل برداشت افت قیمت بار دیگر کشاورزان را متضرر کرده است.
کارشناسان یکی از دلایل این کاهش قیمت را ناشی از عرضه بیش از تقاضای بازار می‌دانند و معتقدند که صادرات و راه اندازی صنایع تبدلی می‌تواند گره گشای خوبی برای حل این معضل باشد.
اما این صادرات هم سال‌هاست به صورت فله ای انجام می‌شود و سود آن را کشورهای دیگر مثل اسپانیا می‌برند، کشورهایی که با برند شناخته شده خود زعفران ایرانی را به نام زعفران اسپانیا به کشورهای دیگر می‌فروشند و بازار سرخ این محصول را به تصاحب خود درآورده‌اند.
زعفران افغانی پا جای زعفران ایران می‌گذارد
در کنار همه این مسائل و مشکلات که سال‌هاست گفته می‌شود و گوش شنوایی برای آن‌ها پیدا نشده، چند سالی است که خروج پیاز زعفران از استان سبب کاشت این محصول در استان های دیگر و به ویژه کشورهای همسایه شده و حالا شاهد هستیم که زعفران افغانستان پا جای پای زعفران ایران گذاشته و تهدید جدیدی برای بازارهای آن محسوب می‌شود.
حسینی یکی از زعفران کاران قاین کشت زعفران در استان‌ها و کشورهای دیگر را تهدیدی برای بازار زعفران خراسان جنوبی می‌داند و می‌گوید: این زعفران هیچ گاه کیفیت زعفران قاین را ندارد اما در هنگام فروش به نام زعفران قاین فروخته می‌شود.
وی همچنین از قاچاق پیاز زعفران به کشور افغانستان انتقاد کرد و گفت: در آینده نزدیک افغانستان جای ایران را در تولید این محصول خواهد گرفت و این در حالی است که مسئولان هیچ برنامه ای برای زعفران ندارند.
سالاری یکی دیگر از زعفران کاران قاین نیز نوسانات بازار و کاهش قیمت این محصول در فصل برداشت را مهم‌ترین مشکل زعفران کاران دانست و گفت: یکی از دلایل مهم این امر عدم تناسب بین توسعه سطح زیر کشت با بازارهای فروش بوده است.
وی با بیان اینکه کشت زعفران در استان‌ها و کشورهای دیگر تولید را افزایش داده اما در مقابل فکری برای بازار آن نشده است، بیان کرد: دولت باید برای بازاریابی این محصول تحت عنوان یک برند و ایجاد صنایع تبدیلی اقدام جدی انجام دهد.
قاچاق پیاز زعفران به کشورهای همسایه
مدیرجهاد کشاورزی سرایان نیز مشکل کمبود منابع آبی بخصوص در مناطق کوهپایه ای، نوسانات قیمت زعفران و عدم ثبات قیمت آن بخصوص در فصل برداشت زعفران، خام فروشی، فروش فله ای و بدون بسته بندی متناسب با ذائقه مشتریان خارجی و داخلی، قاچاق پیاز زعفران به کشورهای همسایه، بالا رفتن هزینه های تولید شامل هزینه کارگری و نهاده های مورد نیاز و مشکل سرمازدگی و یخبندان را از جمله مهم‌ترین مشکلات زعفران کاران استان عنوان کرد.
موسی سلیمانی با بیان اینکه سرمازدگی شدید آذرماه سال گذشته خسارت زیادی به محصول زعفران شهرستان سرایان وارد کرد، بیان کرد: مزارع زعفران سطح شهرستان به طور متوسط ۵۰ درصد دچار خسارت شدند و سرمازدگی سبب خسارت به بیش از دو هزار و ۵۰۰ هکتار از مزارع زعفران شهرستان سرایان شد.
وی با بیان اینکه در مجموع خسارت سرمازدگی مزارع زعفران سرایان ۴۳۲ میلیارد و ۹۳ میلیون ریال براورد شده است، اضافه کرد: همچنین سرمازدگی تاثیر بر روی پیاز زعفران داشته و احتمالا بر روی کاهش عملکرد زعفران در سال جاری تاثیر داشته باشد.
توسعه کشت زعفران بدون توسعه بازار
رئیس شورای ملی زعفران نیز مهم‌ترین مشکل پیش روی زعفران را بازار و بازاریابی عنوان کرد و گفت: در حال حاضر کشت زعفران در استان و در همه جای کشور توسعه یافته است اما به تناسب آن توسعه بازارهای زعفران و ایجاد فرهنگ مصرف آن را نداشته‌ایم.
۹۵ درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود اما سهم عمده ای از بازار ارزش افزوده از آن ایران نیست و نصیب کشورهایی مثل اسپانیا می‌شود که برای خود برند ساخته‌اند
محسن احتشام بیان کرد: همین نابسامانی بازار سبب شده که امسال قیمتی روی زعفران گذاشته شود که نسبت به هزینه و تلاش تولید کننده منصفانه نیست.
وی با انتقاد از عدم برندسازی زعفران کشور اظهار داشت: اینکه امروز گفته می‌شود ما برند زعفران نداریم را قبول نداریم چراکه در حال حاضر شرکت های معتبر زیادی در این زمینه فعالیت می‌کنند که تحت عنوان یک برند صادرات انجام می‌دهند اما از این شرکت‌ها حمایت نشده است تا بتوانند خود را در سطح دنیا معرفی کنند.
فروشنده خوبی برای زعفران نیستیم
رئیس شورای ملی زعفران تأکید کرد: باید این شرکت‌ها حمایت شوند تا بتوانند در سطح بازارهای جهانی رقابت کنند و با تسهیلاتی با نرخ سود ۱۸ درصد این شرکت‌ها نمی‌توانند کاری انجام دهند.
احتشام با اشاره به اینکه ۹۵ درصد زعفران دنیا در ایران تولید می‌شود، عنوان داشت: با این وجود سهم عمده ای از بازار ارزش افزوده از آن ایران نیست و نصیب کشورهایی مثل اسپانیا می‌شود که برای خود برند ساخته‌اند.
وی اضافه کرد: ایران بزرگ‌ترین تولید کننده زعفران در دنیا است اما فروشنده خوبی نیستیم و بیش از تقاضای بازارهای جهانی تولید داریم و همین امر نیز در کاهش قیمت زعفران دخیل بوده است.
طرح هایی که سال‌هاست خاک می‌خورد
رئیس شورای ملی زعفران همچنین به طرح جامع ملی زعفران اشاره کرد و گفت: این طرح سال‌ها است که تصویب شده اما هنوز اعتباری برای اجرای آن اختصاص داده نشده است.
احتشام ادامه داد: در این طرح زنجیره ارزش افزوده زعفران دیده شده که می‌توان با اجرای آن درامد بیشتری برای تولید کننده ایجاد کرد.
وی همچنین از عدم حمایت از صنایع تبدیلی زعفران در کشور انتقاد کرد و گفت: در حال حاضر صنایع تبدیلی خوبی از این محصول در کشور راه اندازی شده اما از آن حمایتی صورت نمی‌گیرد.
در حال حاضر صنایع تبدیلی خوبی از این محصول در کشور راه اندازی شده اما از آن حمایتی صورت نمی‌گیرد
رئیس شورای ملی زعفران با اشاره به تولید نوشیدنی زعفران برای نخستین بار در خراسان جنوبی، بیان کرد: علاوه بر این محصولات زیادی از زعفران در کشور تولید می‌شود اما با نرخ سود تسهیلات بالا نمی‌توانند نقشی برای توسعه بازارهای این محصول داشته باشند.
به گفته احتشام در حال حاضر قیمت هر کیلو زعفران خشک در کشور بین چهار میلیون تا شش میلیون تومان خرید و فروش می‌شود.
پیش بینی برداشت ۵۴ تن زعفران در استان
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی نیز از پیش بینی برداشت ۵۴ تن زعفران در استان طی سال جاری خبرداد و گفت: امسال ۱۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان به کشت زعفران اختصاص یافته است.
هاشم ولی پور مطلق ادامه داد: امسال سطح زیر کشت زعفران کاهش پیدا نکرده اما به دلیل شرایط آب و هوایی و سرمازدگی تولید کاهش پیدا کرده است.
وی اضافه کرد: بالغ بر ۳۵ درصد زعفران کشور در خراسان جنوبی تولید می‌شود اما از نظر کیفی خراسان جنوبی رتبه نخست را در تولید این محصول دارد.
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی به کاهش قیمت زعفران در سال جاری اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل کاهش قیمت زعفران برداشت بیشتر زعفران در سال جاری و در استان های دیگر است.
خرید تضمینی زعفران
ولی پور مطلق با بیان اینکه وزارت جهاد کشاورزی ساز و کارهای مختلفی برای حمایت از زعفران کاران دارد، بیان داشت: در این راستا دو برنامه در خراسان جنوبی دنبال می‌شود.
وی، خرید تضمینی زعفران را یکی از این برنامه‌ها عنوان کرد و گفت: این برنامه‌ها به صورت ملی بوده براساس بخشنامه وزیر ابلاغ شده و توسط تعاون روستایی انجام خواهد شد.
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه برای این کار باید انبارها با شرایط مناسب از نظر امنیتی به بورس اعلام کرده تا کد بورس دریافت کنند، افزود: به همین منظور سه انبار در شهرستان های بیرجند، قاین و فردوس تعیین شده که از این هفته خرید تضمینی را انجام خواهند داد و پیش بینی می‌شود بالغ بر چهار تا پنج تن زعفران به صورت تضمینی از کشاورزان خریداری شود.
ولی پورمطلق با بیان اینکه شیوه دوم که در استان در حال برنامه ریزی است خرید زنجیره ای زعفران است، بیان کرد: کشاورزان با ورود به این زنجیره عضو شرکت های صادر کننده می‌شوند.
وی ادامه داد: در این طرح خود کشور توسط بورس برخی از انبارهای خود را کددار کرده و در قبال خرید زعفران اوراق بورس به کشاورز می‌دهد که این اوراق قابلیت سندیت داشته و می‌تواند توسط بانک کشاورزی به عنوان وثیقه دریافت تسهیلات قبول شود.
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی با بیان اینکه در این طرح مجموعه ای از تولید تا صادرات در کنار هم قرار می‌گیرند، بیان کرد: اگر این چرخه راه بیفتد زمینه رقابتی فراهم می‌شود که پیش بینی می‌شود در دو سه هفته آینده شاهد افزایش قیمت زعفران باشیم.
حل مشکلات فروش نیازمند برنامه بلند مدت
ولی پور مطلق اضافه کرد: زعفران در سبد خانوار کالای اساسی نیست و بنابراین هرچه قیمت آن بالا رود درآمد کشاورز بالا می‌رود.
وی با بیان اینکه زعفران ایران به مرور زمان به دلیل شرایطی که برای خاک به وجود آمده و شرایط اقلیمی منطقه نسبت به زعفرانی که در اسپانیا تولید می‌شود قیمت گذاری بین المللی آن پایین تر است، عنوان داشت: این چیزی نیست که امروز تصمیم بگیریم و برای سال زراعی بعد شرایط را عوض کنیم.
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی ادامه داد: باید در یک برنامه پنج یا شش ساله با تزریق یک سری ریز مغذی‌ها، ترویج، خرید و اجرا شدن توسط مردم فرایندی تعریف شود تا این شرایط عوض شود.
ولی پور مطلق با بیان اینکه این کار در حال حاضر شروع شده است، افزود: در چرخه فروش زنجیره ای زعفران پیش بینی شده بخشی از مبالغ پرداختی برای خرید زعفران در قالب دادن کودهای ریز مغذی به آن‌ها داده شود تا این‌ها شرایط آلکالویدهای موثر در قیمت گذاری زعفران به مرور زمان در مزارع زعفران افزایش دهند.
وی با تأکید بر اینکه اگر یک و نیم دلار قیمت زعفران بالا رود درآمد خام فروشی نیز بالا می‌رود، بیان داشت: در حال حاضر با وجود اینکه ۹۵ درصد زعفرن دنیا در ایران تولید می‌شود اما درآمد خام فروشی هم حتی به نسبت تلاش کشاورزان نیست.
موانع توسعه صنایع تبدیلی
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی همچنین به موانع توسعه صنایع تبدیلی زعفران اشاره کرد و گفت: دو عامل سبب عدم توسعه صنایع تبدیلی در سطح بین المللی شده است.
ولی پور مطلق با بیان اینکه در حال حاضر صنایع تبدیلی در کشور داریم اما کیفیت محصول فراوری در سطح بین المللی نیست، بیان داشت: علت آن را باید جست و جو کنیم در اینکه ارتباط با بازارهای بین المللی نداشته‌ایم نه صادرات قابل توجه ای داشته‌ایم و نه اینکه امکان ورود تکنولوژی مد نظر مردم دنیا را داشته‌ایم.
وی با بیان اینکه این شرایط با ورود سرمایه گذاران خارجی در چند سال آینده برطرف خواهد شد، عنوان داشت: قیمت های سرمایه گذاری در ایران بالا است که اگر شرایط حفظ و مهار تورم ادامه پیدا کند آن هم برطرف می‌شود.
مبارزه با قاچاق پیاز زعفران
رئیس سازمان جهادکشاورزی خراسان جنوبی همچنین به خسارت سرما به مزارع زعفران در سال گذشته اشاره کرد و گفت: در سال گذشته سرما بالغ بر ۴۵۰ میلیارد تومان به محصولات کشاورزی استان خسارت زده است.
ولی پور مطلق ادامه داد: برای جبران این خسارت ۱۰۰ میلیارد تومان تسهیلات بلندمدت کم بهره به استان اختصاص یافته که این در اختیار بانک‌ها قرار گرفته و در حال پرداخت به کشاورزان است.
وی در ارتباط با قاچاق پیاز زعفران نیز گفت: نمی‌توانیم جلوی کشت این محصول در استان های دیگر را بگیریم اما فروش پیاز باید با مجوز جهاد کشاورزی باشد.
وی ادامه داد: از طرف دیگر مبارزه با قاچاق پیاز زعفران به کشورهای دیگر نیز در دستور کار قرار گرفته و با آن مقابله می‌شود.
مشکلات و مصائب زعفران کاران استان سال‌هاست که تکرار می‌شود اما هنوزهم اقدام جدی از سوی دولت برای حل این مشکلات صورت نگرفته است.

خبرگزاری مهر – 96/8/10