انواع وسایل گرمازا در مرغداری و نحوه بکارگیری آنها

حرارت در سنین مختلف ، نقش مهمی در سلامت و تولید مرغ دارد .

---

انواع وسایل گرمازا در مرغداری و نحوه بکارگیری آنها
حرارت در سنین مختلف ، نقش مهمی در سلامت و تولید مرغ دارد؛ بخصوص در اوایل زندگی جوجه ها این مساله از اهمیت فراوانی برخوردار است . برای تامین گرمای مورد نیاز سالن، از وسایل گوناگونی به شرح ذیل استفاده می شود :
بخاری
ساده ترین وسیله گرما زا محسوب شده و با توجه به فضای سالن و طول و عرض و ارتفاع آن ، یک یا چند بخاری در فواصل مساوی در داخل سالن نصب می گردد و به وسیله دستگاه تنظیم کننده آن ، حرارت را در داخل سالن کم یا زیاد می کنند .
برای کنترل دما باید چند دماسنج دقیق در نقاط مختلف سالن نصب شود؛ ولی در هر صورت کنترل دقیق دما مشکل می باشد و نیاز به سرکشی و کار بیشتری دارد . علاوه بر این ، همیشه مقدار زیادی از حرارت تولید شده ، در سالن تلف گردیده و از نظر آلودگی هوا نیز مشکلاتی ایجاد می شود .
شایان ذکر است که بخاری باید حتماً لوله دار باشد و دور آنها نیز با دیواره ای توری محدود گردد تا جوجه ها خیلی به منبع حرارت نزدیک نشوند .
هیتر
استفاده از این وسیله امروزه به طور گسترده ای متداول شده است . ساختمان کار این وسیله شبیه به شوفاژ منازل است و منبع تولید حرارت یا هیتر در خارج از سالن قرار دارد که هوا را گرم کرده و با بادبزنهای قوی توسط کانالهای تعبیه شده به داخل سالن می فرستند . این کانالها در طول سالن کشیده شده و در فواصل معینی دارای دریچه ای هستند که از آنها هوای گرم وارد سالن شده و بدین ترتیب دمای سالن یکنواخت می گردد .
برای تثبیت دما در حد دلخواه ، می توان از دستگاه ترموستات که در داخل سالن نصب می شود استفاده نمود . سوخت این دستگاهها از گازوئیل یا نفت و یا حتی گاز تامین می شود . این روش هر چند از نظر هزینه های اولیه به سرمایه گذاری بیشتر نیاز دارد ؛ اما از نظر مخارج جاری ، همچنین بهداشتی بودن و صرفه جویی در نیروی کار ، برای مرغداریهای بزرگ مقرون به صرفه بوده و توصیه می شود . بخصوص در مرغداریهایی که از روش قفس استفاده می شود ، این روش کاملا اقتصادی است .
دستگاههای مادر مصنوعی
از این دستگاهها برای پرورش جوجه تا هشت هفتگی در روش بستر استفاده می شود . این دستگاهها از یک منبع تولید حرارت و سرپوش فلزی چتر مانند تشکیل شده است که بر روی پایه هایی قرار گرفته و ممکن است آن را روی زمین نیز قرار داده و یا به وسیله تسمه ای به سقف آویزان نموده و جوجه ها را معمولا در زیر سرپوش قرار
می دهند .
انواع دستگاه مادر مصنوعی
انواع مختلف مادر مصنوعی که در پرورش طیور مورد استفاده قرار می گیرند ، عبارتند از :
الف) مادر مصنوعی نفتی و یا گازی
از این وسیله ، بخصوص برای پرورش جوجه های گوشتی استفاده می شود ، زیرا تامین منبع سوخت آنها در همه جا آسان و امکان پذیر است . از هر مادر مصنوعی نفتی برای نگهداری ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ جوجه استفاده می شود مادر مصنوعی گازی معمولا کوچکتر بوده و برای نگهداری ۵۰۰ تا ۸۰۰ جوجه مورد استفاده قرار می گیرد . هر دستگاه مادر ممکن است دارای یک مخزن نفت و یا گاز باشد و یا اینکه هر چند دستگاه مادر یک مخزن مشترک سوخت داشته باشند ، مخزن سوخت ممکن است در داخل سالن یا خارج از آن قرار گرفته باشد .
ب) مادر مصنوعی برقی و مادون قرمز
چنانچه دسترسی به برق وجود داشته باشد ، ساده ترین نوع مادر مصنوعی انواع الکتریکی (برقی) آن است . استفاده از مادرهای الکتریکی زمانی توصیه می شود که هزینه برق ارزان بوده و در مجموع مقرون به صرفه باشد. این مادرهای مصنوعی معمولا از یک منبع تولید حرارت برقی و سرپوش چتر مانند تشکیل شده است و استفاده از این وسایل گرمازا ، اولاً به جهت استفاده از ترموستات برای تنظیم درجه حرارت دلخواه ، موجب سهولت کارها می شود.
ثانیاً استفاده از این نوع مادر مصنوعی ، از انواع دیگر بهداشتی تر بوده و تولید دود و ناراحتی نکرده و هوا را آلوده نمی کند .
به طور کلی این دستگاهها چند عیب دارند :
۱) هزینه های آنها بالاست .
۲) در مناطق خیلی سرد گرمای لازم را نمی توانند تولید نمایند از این رو ، به دستگاههای بیشتر و یا استفاده از انواع دیگر مادر مصنوعی نیاز پیدا می شود .
۳) قطع برق مشکلاتی در این زمینه به وجود می آورد که لازم است در این خصوص پیش بینی های لازم به عمل آید .
ج) مادر مصنوعی مادون قرمز
این مادر مصنوعی بجای استفاده از مقاومتهای الکتریکی ، منبع حرارت آن از یک یا چند لامپ مادون قرمز تشکیل شده است که حرارت مطلوب توسط آنها تامین می شود . باید توجه نمود که دستگاههای مادر مصنوعی الکتریکی فاقد پایه بوده و به وسیله تسمه یا زنجیر به سقف آویزان می گردند و ارتفاع آنها را از زمین به آسانی می توان کم یا زیاد نمود . معمولا از هر دستگاه مادر مصنوعی الکتریکی برای پرورش ۵۰۰ تا ۸۰۰ جوجه تا شش هفتگی استفاده می شود.
د) مادرهای مصنوعی با حرارت مرکزی
این گونه دستگاهها در برخی کشورهای سردسیر نظیر انگلستان مورد استفاده قرار می گیرد و در ایران کمتر متداول است .
این نوع مادرهای مصنوعی شبیه به شوفاژهای آبی هستند . بدین ترتیب در کنار سالن ، آب مورد نیاز به وسیله منبع حرارتی گرم شده و توسط لوله هایی به داخل سالن فرستاده می شود . معمولا ۵ تا ۶ ردیف لوله آب گرم ،‌به قطر ۱/۳ تا ۸/۳ سانتیمتر برای این کار در نظر گرفته می شود که از ارتفاع ۳۰ الی ۴۵ سانتیمتری سطح زمین و در طول سالن می گذرد . در بالای لوله های مذکور یک سرپوش یا سقف حلبی تعبیه شده است که موجب هدایت حرارت لوله ها به طرف زمین و در نتیجه جوجه ها می گردد . برای جلوگیری از اتلاف حرارت ، سقف مذکور را به وسیله لایه ای از پوشال و یا بقایای نجاری می پوشانند.
جوجه ها در زیر سرپوش سرتاسری نگهداری می شوند و با استفاده از ترموستات و دستگاه تنظیم کننده ، حرارت را در حد دلخواه نگاه می دارند . سرپوش ها به نحوی نصب می گردند که ارتفاع آنها با توجه به سن جوجه ها کم یا زیاد شود . باید توجه داشت که این روش معمولا در سالنهای بزرگی که تعداد زیادی جوجه در آنها پرورش داده
می شود، قابل استفاده است ؛ زیرا اتلاف حرارت در این روش ، کمتر از روشهای دیگر است . به علاوه این روش بهداشتی تر بوده و از نظر اقتصادی نیز چون در اندازه بزرگ به کار می رود ، مقرون به صرفه می باشد .
تنها عیب این روش ، نیاز به سرمایه گذاری فراوان در ابتدای کار و احتیاج به افراد متخصص برای نگهداری تاسیسات مربوطه می باشد . در این روش برای هر جوجه ۵/۵۵ سانتی مترمربع جا در زیر سرپوش باید در نظر گرفته شود . در پایان این قسمت از بحث ، باید به این نکته مهم توجه داشت که هیچیک از روشهای شرح داده شده در بندهای الف ، ب ، ج و د را نمی توان بر بقیه روشها ترجیح داد ، چرا که اصل اساسی در این کار ، امکانات مرغدار و استفاده صحیح از وسایل و روش انتخاب شده می باشد .