نرخ خرید تضمینی کشاورزی و نگرانی‌ از کاهش تولید


دسته بندی: اخبار کشاورزی
نرخ خرید تضمینی کشاورزی و نگرانی‌ از کاهش تولید

شاید دولت  نرخ خرید‌ ‏تضمینی کشاورزی را به میزان مناسب افزایش ندهد، اما در این صورت باید با حمایت‌ ویژه قیمت تمام شده را ‏برای کشاورزان کاهش دهد.‏
شاید دولت برای مهار تورم و عمل به قولی که تورم را به کمتر از 20 درصد تا پایان سال برساند، نرخ خرید‌ ‏تضمینی کشاورزی را به میزان مناسب افزایش ندهد، اما در این صورت باید با حمایت‌ ویژه قیمت تمام شده را ‏برای کشاورزان کاهش دهد.‏
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، در حال حاضر به دلیل وجود زمین‌‌های خرد کشاورزی، عقب ‏ماندگی تحقیقات و عدم انتقال یافته‌های تحقیقی به مزارع، نبود ماشین‌آلات کشاورزی مناسب و فرسودگی آنها، ‏توزیع و بازاررسانی نامناسب و بالا بودن ضایعات، قیمت تمام شده این بخش بالاست و سودی نصیب کشاورزان ‏نمی‌شود.‏
از سوی دیگر میزان بارش در کشور 230 میلی‌متر یا یک سوم بارندگی سایر کشورها است و هزینه آبیاری ‏فراوانی را به کشاورز تحمیل می‌کند، در حالی که گندمکار ایرانی مجبور است، حداقل سه بار زمین خود را آب ‏دهد، اما بسیاری کشورها که میانگین بارش بیش از 700 میلی‌متر دارند، زمین خود را آب نمی‌دهند، بنابراین همه ‏این‌ها شرایط کشاورزان ما را از دیگر کشورها متفاوت کرده است.‏
بنابراین دولتمردان نه تنها نرخ خرید تضمینی محصول کشاورزی ایران را نباید با دیگر کشورها مقایسه کنند، ‏بلکه حمایت‌ ویژه‌ای هم باید انجام دهند که البته اگر مقایسه‌ای هم شود، هنوز نرخ خرید محصولات ایران با ‏قیمت‌های جهانی فاصله دارد.‏
قیمت‌های تضمینی علاوه بر اینکه درآمد کشاورز را در سال آینده رقم می‌زند، بلکه عاملی برای پیشبرد سیاست‌ ‏وزارت جهاد کشاورزی برای بی‌نیازی از محصولات اساسی و کاهش مصرف آب نیز محسوب می‌شود، نرخ ‏خرید تضمینی مناسب و حساب شده بیشترین نقش را می‌تواند در افزایش ضریب امنیت غذایی و توسعه پایدار ‏داشته باشد، اما ببینیم نرخ خرید تضمینی امسال چگونه است؟‏
در حالی نرخ خرید تضمینی چند روز پیش از سوی دولت ابلاغ شد که کمترین میزان افزایش در مورد گندم (10 ‏درصد) و بیشترین افزایش مربوط به سیب‌زمینی طرح استمرار (76 درصد) و میانگین افزایش‌ها 20 درصد ‏است. این افزایش در حالی است که نرخ میانگین تورم جامعه بیش از 25 درصد است، این مسئله به ویژه نرخ ‏خرید محصول استراتژیک و اساسی مانند گندم در روزهای گذشته به شدت مورد اعتراض کارشناسان و ‏کشاورزان قرار گرفت.‏
چند نکته در مورد نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی امسال وجود دارد، نخست اینکه قیمت‌های سال ‏گذشته نشان می‌دهد که در سال زراعی 92 - 93 میزان افزایش گندم معمولی 91 درصد بوده است و حتی در این ‏میان دانه روغنی مانند آفتابگردان افزایشی معادل 113 درصد نیز داشته است، بنابراین افزایش نرخ خرید ‏تضمینی امسال نسبت به سال گذشته بسیار پایین است و کارشناسان می‌گویند که با این وضع دولت چگونه بنای ‏حمایت از کشاورزان را دارد.‏
موضوع دوم اینکه نرخ خرید تضمینی امسال با طرح خودکفایی کشور در محصولات اساسی آن گونه که وزارت ‏جهاد کشاورزی برای 10 محصول کشاورزی طرحی به دولت ارائه کرده است، منافات دارد. سال گذشته 7 ‏میلیون تن گندم وارد کشور شد و امسال نیز میزان خرید تضمینی گندم به 7 میلیون تن نیز نرسید و میزان نیاز ‏گندم کشور سالانه حدود 12میلیون تن است، بنابراین اگر کشاورز قیمت مناسبی برای گندم نبیند، قطعا کشت خود ‏را به جای گندم به دیگر محصولات اختصاص خواهد داد و نتیجه اینکه سطح کشت امسال گندم و تولید سال آینده ‏پایین می‌آید.‏
شاید دولت می‌خواهد همانگونه که قبلا وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده است، سطح محصول استراتژیک گندم ‏را کاهش دهد و به قول خودشان با انجام تحقیقات کشاورزی در مزرعه تولید را اضافه کند، اما این برنامه در ‏طولانی‌مدت میسر خواهد بود، کدام کار تحقیقی در یک سال می‌تواند منجر به افزایش تولید شود، با این توضیح که ‏انجام کار تحقیقاتی زمان بر و اصلاح یک رقم معمولا 13 سال زمان می‌برد.‏
در نرخ خرید تضمینی امسال برای دانه‌های روغنی نیز لطفی دیده نشده است،‌میانگین افزایش نرخ خرید این ‏محصولات 16 درصد است در حالی که سال گذشته دانه آفتابگردان افزایشی معادل 113 درصد داشت و دانه ‏سویا 79 درصد، دانه کلزا 90 درصد و دانه گلرنگ 95 درصد است.‏
پیش از این گفته می‌شد که وزارت جهاد می‌خواهد با کاهش سطح زیر کشت گندم کشت دانه‌های روغنی را افزایش ‏دهد اما نرخ‌هایی که دولت ارائه کرده است حتی استراتژی افزایش سطح کشت دانه‌های روغنی به ازای کاهش ‏سطح کشت گندم نیز پیش نخواهد برد.‏
کشور ایران بیش از 90 درصد وابسته به واردات دانه‌های روغنی است. سال‌هاست برنامه‌های وزارت کشاورزی ‏برای افزایش تولید این محصول محقق نمی‌شود. مهمترین عامل در شکست افزایش تولید به صرفه نبودن کشت و ‏عدم حمایت از کشاورزان است، اما سال به سال برنامه‌های حمایتی از این بخش ضعیف تر می‌شود.‏
نرخ خرید تضمینی امسال با واردات 7.5 میلیون تن خوراک دام منافات دارد‏
نکته دیگر در اعلام قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی زراعی افزایش بسیار کم نرخ ذرت دانه‌ای نسبت ‏به سال گذشته است. امسال دولت مصوب کرده است، ذرت دانه‌ای کیلویی 900 تومان خریداری شود یعنی 10 ‏درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته باشد. کشور سالانه بیش از 7.5 میلیون تن واردات خوراک دام و طیور ‏دارد. بیش از 70 درصد قیمت محصولات پروتئینی به خوراک دام مربوط می‌شود. همچنین کشور تجربه بسیار ‏تلخی در دو سال گذشته از نوسان قیمت خوراک دام در کشور و متعاقب آن نوسان‌‌های غیرمعمول در قیمت ‏محصولات پروتئینی مانند گوشت، مرغ و تخم‌مرغ را به خود دیده است.‏
نکته دیگر حبوبات است. میانگین افزایش نرخ حبوبات 16 درصد نسبت به سال گذشته است. این در حالی است که ‏به رغم افزایش جمعیت طی 10 سال گذشته هیچگونه افزایش تولیدی در حبوبات نداشته‌ایم. قیمت حبوبات در ‏کشور بالاست و بخش زیادی از هزینه‌های خانوار را به خود اختصاص می‌دهد. کارهای تحقیقی خاصی که منجر ‏به افزایش تولید بشود نیز صورت نگرفته است،‌تولید مناسب حبوبات می‌تواند علاوه بر تامین سبد غذایی قیمت را ‏نیز کاهش دهد.‏
تمرکز ابلاغیه نرخ تضمینی کشاورزی امسال به محصولات آب بر‏
اما در عوض بیشترین افزایش نرخ خرید تضمینی امسال مربوط به سیب‌زمینی و پیاز است، سیب‌زمینی 76 ‏درصد و پیاز 23 درصد افزایش قیمت دارد.‏
کشور در تولید این دو محصول خودکفاست و صادرات هم دارد. علاوه بر آن میزان آب‌بری این محصولات نسبت ‏به گندم و جو هم بسیار بالاتر است. اگرچه تولید آنها در کشور لازم است اما ضرورت آن مانند محصول ‏استراتژیکی مانند گندم و دانه‌های روغنی نیست.‏
در مورد محصولات استراتژیکی مانند چغندرقند، پنبه و برنج نیز وضعیت افزایش قیمت بسیار پایین است. نرخ ‏خرید تضمینی معمولا به عنوان اهرمی برای سوق دادن کشاورزان به کشت محصولات اساسی مطابق با برنامه ‏وزارت جهاد کشاورزی است، یعنی اگر قیمت‌ها مناسب تدوین شود، کشاورز بر اساس برنامه از قبل تعیین شده ‏پیش خواهد رفت.‏
‏ آن طور که پیشتر وزیر جهاد کشاورزی گفته است برای کنترل مصرف آب باید کشت محصولاتی مانند هندوانه و ‏خربزه کمتر شود و این محصولات به کشت اساسی سوق یابد، اما آنچه در برنامه‌ها دیده می‌شود چنین قیمت‌هایی ‏هیچ وقت کشاورزان را به سمت تولید محصولات استراتژیک و با مصرف آب پایین‌تر هدایت نمی‌کند، در عوض ‏سطح کشت محصولات آب‌بر را نیز افزایش می‌دهد، چرا که کشاورز به دنبال درآمد است و مسائل مانند توسعه ‏پایدار و یا تولید محصولات استراتژیک اگر برایش سودی نداشته باشد، ادامه نمی‌دهد.‏
بنابراین علاوه بر نرخ خرید تضمینی مناسب، کاهش هزینه تولید، معرفی ارقام پر بازده و کم مصرف آبی و تامین ‏به موقع نهاده‌های تولید کشاورزی از راه‌های فنی حمایت از کشاورز است.‏

خبرگزاری فارس -93/7/15‏