بیماری های ماهیان

مهمترین منبع ویروسی IPN مایع تخمدان ماهی ماده آلوده و مدفوع یا ترشحات روده‌ای آن در هنگام بیماری است . این بیماری باعث اپیدمی وخیمی در بین بچه ماهیان می‌گردد . ماهیانی که از بیماری جان سالم بدرببرند معمولاً ناقل‌های ویروسی هستند .

---

بیماری های ماهیان
بیماریهای ماهیان در سه گروه بیمارهای ویروسی ، بیماریهای باکتریال و بیماریهای قارچی تقسیم بندی می‌گردد.
بیماری‌های ویروسی :1) IPN :مهمترین منبع ویروسی IPN مایع تخمدان ماهی ماده آلوده و مدفوع یا ترشحات روده‌ای آن در هنگام بیماری است . این بیماری باعث اپیدمی وخیمی در بین بچه ماهیان می‌گردد . ماهیانی که از بیماری جان سالم بدرببرند معمولاً ناقل‌های ویروسی هستند . علائم بیماری شامل تاخیر در گرفتن غذا ، از دست دادن تدریجی تعادل ، شنای مارپیچی ، نرم و برآمده شدن قسمت شکمی و لاغری ، تیره شدن رنگ بدن ، تجمع موکوسی روشن در محوطه روده‌ها ، خونریزی در احشا داخلی و بافتهای چربی داخلی وبافت پانکراس ، کبد و طحال معمولا بی‌رنگ و اگزوفتالمی چشمها در این بیماری دیده می شود. این بیماری معمولا در موسسات پرورش ماهی که از منابع آبی با درجه حرارت ثابت استفاده می‌کنند کمتر دیده می شود و بیشتر زمستان و پاییز و بهار در فصولی که قزل‌آلاها از تخم خارج می‌شوند و شروع به تغذیه می کنند ضرر می رساند
2) سپتی سمی هموراژیک ویروسی VHS : قزل‌آلاها در تمام سنین به این بیماری حساسند ولی تلفات سنگین بیشتر در بین قز ل‌آلاهای تا 6 ماهگی ( 200گرم ) مشاهده می‌شود . بیشترین همه گیری ها در فصول زمستان و سپس در بهار رخ می‌دهد. منبع اصلی ویروس قزل‌آلای مبتلا است و مقدار زیادی از اجرام ویروسی از مدفوع و ادرار ماهیان آلوده دفع می‌گردد . علائم بیماری متغیر است و کلا شامل خونریزی‌های وسیع در بافتهای عضلانی ، کبد ، و چربیهای احشاء و گناد ها و سایر اعضای بدن می‌باشد .
کبد رنگ پریده و گاهی اوقات زرد رنگ است کلیه ها و طحال متسع شده و پر خون می‌باشد . لوله گوارشی خالی است و PH آن به 7 ـ 6 میرسد درصورتیکه PH لوله گوارشی در حالت عادی ( 2 ـ 1 ) است .در فر م عصبی بیماری بدن ماهی تاب برمی‌دارد (اسکولیوز )
3 IHN یکی از منابع عفونت تخم‌هاو اسپرم ماهیان مولد آلوده است . رشد بیماری منوط به افزایش درجه حرارتو در درجه حرارت 15 همه گیریها خود بخود ناپدید میگردد، بیرون زدگی چشم ،اتساع ناحیه شکمی ، ایجاد یک خط دراز وطولانی از ناحیه مخرجی ( مدفوع آویزان ) و خونریزی زیر باله‌ها ، رنگ پریدگی اعضا ، خونریزیهای نقطه ای در سطوح و صفاق
و در داخل بافت های چربی بی حالی و حرکات سریع انفرادی و کم خونی
4) عفونت ویروسی بهاره کپور ماهیان SVC : بیماری بسیار خطرناکی است که ماهی کپور ، ماهی قرمز ، اردک ماهی ، لای ماهی وحتی در قزل‌آلای رنگین‌کمان مشاهده می‌شود سابقا علت آنرا باکتریهایی نظیر ایروموناس می دانستند . این بیماری در سنی دیده می‌شود . ماهیها معمولا در قسمت خروجی آب تجمع می‌یابند ، تیرگی بدن ، خونریزیها ی نقطه ای بخصوص در روی پوست آبشش ، از دست دادن تعادل ، اگزوفتالمی اسیت ، مخرج و قسمت شکمی ماهی قرمز شده و در لوله گوارش خونابه جمع می‌شود. براثر تورم فلسها که در حالت عادی خوابیده است بلند شده و برجسته می‌گردد . پوست سر وپس سر سائیده می‌شوند . این بیماری اغلب در بهار زمانی که حرارت آب بین 20 ـ 13 درجه است افزایش می‌یابد . وقتی حرارت از 20 تجاوز کند بیماری فروکش می‌کند .
5) التهاب کیسه شنا SBI : بیماری عفونی در بین کپور ماهیان است . معمولا در حرارت های نسبتا بالا بروز می‌کند و در 13 درجه سانتیگراد فروکش می‌کند . کیسه شنا تحت التهاب بسیار شدید است . این التهاب بخصوص در قسمت تحتانی بروز می‌کند . کیسه شنا کدر و پر خون شده و نقاط خونریزی به تدریج ظاهر شده و دیواره کیسه شنا ضخیم می‌گردد . لکه های قهوه‌ای یا سیاه بر اثر تغییر رنگ خون اغلب بر روی کیسه شنا ظاهر می‌گردد . ماهیان بیمار همواره به عنوان ناقل ویروس شناخته می‌شوند.
 بیماری‌های باکتریال :
1 ) فرونکلوزیس: یکی از شایع ترین بیماری‌های میکروبی آزاد ماهیان است . این بیماری با افزایش درجه حرارت کم شدن میزان اکسیژن محلول وجمعیت زیاد ماهیان ارتباط و همبستگی دارد . این بیماری ممکن است در هر سنی ماهیان را مبتلا سازد ولی در بین ماهیان انگشت ‌قدی شایع‌تر و خطرناک‌تراست مهمترین علامت این بیماری تغییرشکل طحال است که به شکل قرمز در می آید کبد بی‌رنگ و خونریزیهای وسیع در تمام سروز های سطحی دیده می‌شود .ماهی تغذیه نمی کند و خون به داخل روده‌هاا وارد شده زخم در پوست و ماهی پس از تیره شدن بلافاصله می‌میرد. کورک‌ها در پوست رشد می‌کند ولی به قسمت‌های تحتانی نمی‌رسد درشکل مزمن بیماری کورک‌ها با مواد نکروتیک در پوست مشاهده شده و در این شکل کورک‌ها به قسمت‌های زیرین پوست رفته و به عضلات می‌رسد.
2) بیماری باکتریال آبشش‌ها B.G.O : چندین نوع بیماری آبشش در ماهیان یافت می‌شود . بیماری آبششی میکروبی که در اثر آلودگی به میکسو باکتر ها یجاد می‌شود و بیماری آبشش تغذیه‌ای که در اثر کمبود اسید پانتوتنیک ایجاد می‌شود . بیماری آبشش هموراژیک که با ظهور اتساع‌های شریانی به اندازه دانه های شن در مویرگهای آبششی مشخص است و عامل آن آلودگی‌های شیمیایی ، حشره‌کشها و انگلهای خونی است . برانکیو مایکوزیس بیماری آبششی است که در اثر آلودگی قارچ آبشش ایجاد می‌گردد . در تمام این حالات یکی از بارزترین نشانها افزایش ترشحات موکوسی توسط آبشش‌ها است .
3 )بیماری پوسیدگی باله و دم FR.TR : عامل مستقیم آن را باکتریهای گروه ایروموناس و پزودوموناس می دانند اولین نشانه بروز خط سفیدی است که روی لبه خارجی باله‌ها دیده می‌شود که به طرف پایه باله‌ها در حال پیشرفت است . باظهور زخم لبه خارجی در اثر تحلیل رفتن نسوج نرم بین باله‌ها حالت رشته‌رشته پیدا می‌کند . این حالت در ماهیان آکواریومی و آزاد ماهیان بوفور دیده می‌شود . تراکم زیاد حرارت بالا و بدی تغذیه( کمبود اسید فولیک واینوزیتول) یا افزایش ویتامین A ممکن است باعث گسترش پوسیدگی باله و دم ‌شود .
4 ) بیماری باکتریال کلیه B.K.D : هنگامی که درجه حرارت افزایش یابد بیماری کلیه بیشتر می‌تواند به عنوان یک بیماری مزمن و پنهان بروز کند . بعضی همه گیریها در پاییز و بعضی در بهار رخ می دهد مرگ‌ومیر تدریجی است ولی ناگهانی بالا می رود . برآمدگی حباب مانند در طول خط پهلو ، برجستگی غیر گسیخته به صورت مناطق بیضی و یا دایره‌ای شکل در ناحیه پوست رنگ ماهی تیره شده و به گوشه حوضچه‌ها و یا ورودی آب پناه می‌برند . ماهیها در اثر بدی تغذیه نیم کور یا کور می‌شوند.
بیماری ‌های قرمز روده‌ای ERM : این بیماری در قزل‌آلاهای رنگین‌کمان مشاهده می‌شود . عامل آن یرسینیا راکری است . التهاب و تخریب فکها . سقف دهان در قزل‌آلاها تنها مشخصات بیماری دها ن قرمز نیست بلکه این علائم دربیماری‌هایی نظیر بیماری آب سرد و بیماری زخم نیز دیده می‌شوند. ماهی در این حالت بی‌حال و به رنگ تیره در می‌آید . قرمزی دهان و سرپوش آبشش ساقه دمی و پایه باله‌ها ، در موارد مزمن بیماری کوری اگزوفتالمی حرکت بدون هدف ، اتساع شکمی ، رنگ پریدگی آبشش‌ها و لاغری دیده می شود
بیماری‌های انگلی ماهیان شامل قارچی و انگل‌های کرمی ماهیان می‌باشد .
 بیماری‌های قارچی ماهیان :
ساپرولگنیازیس : بیماری قارچی ماهیان و تخم‌های آنان است . بیشتر گونه‌های این خانواده روی اعضاء مرده جانوری رشد و نمو می‌کنند . عوامل متعددی زمینه‌ساز علت اولیه و ثانویه و تداوم ‌ساپرولگنیازیس ماهیان می‌باشند که عبارتند از بدی تغذیه ، حضور مواد سمی در آب ، صدمه به پوست ، باله‌ها و آبشش‌ها بر اثر انگل‌های خارجی ، زخم‌های فیزیکی ، استرس‌های فیزیکی نظیر کاهش درجه حرارت افزایش یا کاهش PH و بالا رفتن شوری آب ، سرعت رشددر درجه حرارت 15 ـ 5 درجه کند است ولی در حرارت 26 ـ 18 بسیار تند است . علائم ابتلا شامل حضور توده پنبه‌مانند سفید تا خاکستری ، قهوه‌ای رنگ بر روی پوست ، باله‌ها ، آبشش‌ها یا چشم ماهی یا روی تخم‌های آنان می‌باشد .
انگل‌های تک یاخته‌ای :
کاستیازیس : این تک یاخته به طور عادی در روی پوست و آبشش ماهیان دریایی و آب شیرین به تعداد کم و بدون عارضه‌ای وجود دارد . قسمتی از خوراک این انگل شامل سلولهای پوششی کنده شده وپس مانده‌های سلولی میزبان می‌باشد . در اثر شرایط مناسب این انگل توسعه یافته و تلفات ماهیان افزایش می‌یابد. این انگل به کرات در ماهیان آکواریومی مشاهده و باعث تلفات گردیده است . این بیماری در حرارت بالای 25 درجه سانتیگراد دیده نمی‌شود . بچه ماهیان و ماهیان جوان در زمستان گذرانی انگل به این انگل حساسترند علائم شامل افزایش موکوسی قسمت های الوده بدن عدم تغذیه ، آسیب دیدن پوست و آبشش‌ها ، حرکات کند ماهی آلوده ، معلق بودن ماهی در آب
بیماری لکه سفید یا ایک ICH یکی از شایع ترین بیماری‌های ماهی در بین ماهیان آکواریومی پرورشی و حتی وحشی است . ماهیان به طور دسته جمعی به محل ورود آب استخرها نزدیک می‌شوند. ماهیان در داخل استخر سریعا تغییر محل می‌دهند . ماهیان شدیدا ناراحت بوده و تنه خود را به کف استخر و کناره‌ها می‌مالند . لکه‌های سفید روی سطح بدن ظاهر می‌ گردد که به صورت سر سنجاقی است
تریکودینیازیس : یکی از بیماری‌های شایع مزارع پرورش است ، این بیماری در سنین مختلف بروزکرده و بخصوص در بین بچه ماهیان بیشتر مشاهده می‌شود . بدن ماهی به رنگ مات درآمده و از ترشحات لعاب‌مانند سفید رنگ پوشیده می شود . اضطراب در ماهیها ، مالیدن بدن به کناره‌های استخر، زخم زیر شکم و باله‌‌ها ، لخته‌های خون در بین رشته‌های آبششی ، لاغری ماهیان .از علایم درمانگاهی بیماری است
انگل‌های خارجی ماهیان :
ژیروداکتیلوس : این کرم به عنوان انگل پوست و باله های اغلب ماهیان پرورشی به خصوص کپور ماهیان محسوب می‌گردد و در بعضی از ماهیان در روی آبشش‌ها نیز دیده می‌شود . ویکی از عوامل مهم تلفات بچه ماهیان و نیز ابتلابه بیماری‌های قارچی محسوب می‌شود . انگل بوسیله قلابهای فرو رونده بر روی پوست یا آبشش‌ها ثابت شده و از سلول‌های پوششی تغذیه می‌کند و چسبندگی آنها به بدن ماهی از سایر انگل بیشتر است و حتی پس از مرگ بدن میزبان را رها نمی‌سازد.
داکتیلوژیروس : کرم قلابدار خونخوار آبشش ماهیان است و بیشتر در کپور ماهیان دیده می‌شود . کرم‌های قلابدار آبشش ماهیان از سلولهای پوششی و سپس از خون ماهیان به شدت تغذیه می‌کنند . وسبب خونریزی شدید ، لخته و خلط و تغییر رنگ آبشش‌ها می‌شود و مرگ‌ومیر زیادی به همراه دارد.
کرم چشم یا دیپلوستومیازیس : این متا سرکرها انگل عدسی چشم ماهیان هستند . که سبب کدورت کره چشم و کوری می‌گردد . تعدادمتا سرکر ها در یک چشم ممکن است تا500 عدد برسد . ماهیان کور اغلب یا بسیار روشن یا بسیار کدر هستند . کم وزنی و لاغری از علائم دیگر بیماری می باشد .
دیفیلو بوتریوزیس : بیماری انگلی است از کرمهای نواری شکل که در عضلات ماهی به صورت پلرو سرکویید دیده می‌شود . انگل بالغ در انسان و یا سایر حیوانات که از گوشت ماهی تغذیه می‌کنند یافت شده و این کرم در روده انسان و حیوان به طول 20 ـ 2 متر می‌باشد . تخم‌های کرم همراه مدفوع انسان یا سایر حیوانات دفع شده و سپس به بدن میزبان واسط که یک نرم‌تن است وارد شده و ماهی با بلع نرم‌تن الوده مبتلا به انگل شده و عضلاًت ماهی مبتلا به انگل خواهد شد.اگر گوشت ماهی به حالت نیم‌پخته یا خام مصرف شود باعث آلودگی انسان و یا سگ خواهد شد .