آبیاری قطره ای

آبیاری قطرهای
آبیاری قطرهای، توزیع و پخش کم فشار و آهسته آب بر روی سطح یا زیر خاک و در کنار گیاه توسط منافذ مجزا به صورت قطرات آب پیوسته است. این روش، جریان باریک و ملایمی از آب یا اسپری ریز ذرات آب را از طریق قطره چکانها، اسپریرها یا مه پاشها که در طول لولهها قرار دارند، توزیع میکند.
در محیط گلخانه، میتوان تمام خاک گلدان را به این شیوه مرطوب نگاه داشت، اما در مزرعه، نیازی به مرطوب کردن تمام خاک بین ریشههای گیاهان نیست. با آبیاری قطرهای، در مصرف آب به مقدار زیادی صرفهجویی میشود زیرا در تمام مسیر انتقال آب از منبع تا ریشه گیاه، آب داخل لوله است و هیچ آبی هدر نمیرود. این روش امکان آبیاری تا حد رفع نیاز آبی گیاه را فراهم میکند و از اتلاف آب به صورت نفوذ عمقی، رواناب و تبخیر میکاهد.
آبیاری قطرهای دارای روشها و مفاهیم متعددی مانند آبیاری دریپ، آبیاری زیر بستری، آبیاری فوارهای و آبیاری اسپری است.
انواع سیستمهای قطرهای
آبیاری دریپ
پخش آهسته آب بر سطح خاک به صورت قطرات مجزا یا پیوسته، یا جریانهای باریک از حفرههای ریز، آبیاری دریپ نام دارد. در بیشتر موارد، آبیاری دریپ و آبیاری قطرهای مترادف یکدیگر به کار میروند. در این سیستم، روی لوله 16 یا 20 میلیمتری به فاصلههای منظم قطره چکانهایی قرار دارد که هر کدام قادر هستند 2، 4، 6 یا 24 لیتر در ساعت آب را از خود عبور دهند. این نوع آبیاری قطرهای مخصوص استفاده در باغات است و کمتر در زراعت از آن استفاده میشود.
روش دیگر آبیاری قطرهای که در سالهای اخیر در ایران خیلی توسعه پیدا کرده است، آبیاری با نوار آبیاری بنام تیپ (Tape) میباشد که این نوع آبیاری توسط نوارهای آبیاری تیپ به قطر 16 یا 22 میلیمتری و با ضخامت 150، 175، 200 یا 250 میکرون انجام میگیرد. مجاری خروج آب در آنها قابل تنظیم است و 10 سانتیمتر برای گلخانه و 20 و 30 سانتیمتر برای کشت زراعت استفاده میشود. مقدار آب خروجی هر قطره چکان در این سیستم از 0.8 لیتر در ساعت تا 3 لیتر در ساعت قابل تولید میباشد و به فراخور نوع خاک و گیاه، میتوان میزان خروج آب را کنترل کرد.
در آبیاری قطرهای، لولهها از پلاستیک سیاه برگزیده میشوند تا اثر نور خورشید بر روی آنها کمتر باشد. میزان آبدهی و فاصله قطره چکانها در نوارهای آبیاری به مقدار نفوذپذیری خاک بستگی دارد و فاصله بوتهها در زراعت نقشی در آن ندارد، زیرا در آبیاری قطرهای شما باید برای گیاه نوار مرطوب ایجاد کنید.
آبیاری زیر سطحی یا زیر بستری
پخش آهسته آب در زیر سطح خاک توسط قطره چکانها یا خروجیهای نوار تیپ با دبی مورد نیاز، آبیاری زیر سطحی نام دارد. در آبیاری زیر سطحی، میتوان نوار آبیاری تیپ را در عمق 5 تا 10 سانتیمتر زیر خاک قرار داد یا لولههای دریپر دار را در عمق 60 تا 80 سانتیمتری سطح خاک و با فاصله مشخص از ریشه گیاه قرار داد. این روش در استان کرمان بسیار متداول شده است که در آن ناحیه ریشه گیاه با کنترل سطح ایستابی آبیاری میشود.
آبیاری فوارهای (بابلر)
این نوع آبیاری، پخش آب بر سطح خاک را به صورت جریان آب زیاد یا نوعی پاشنده دوار انجام میدهد. آب از سوراخی با دبی بیشتر از آبدهی آبیاری قطرهای یا زیر سطحی با دبی 200 تا 250 لیتر در ساعت از هر پاشنده خارج میشود. این سیستم آبیاری بیشتر برای درختانی که فاصله زیادی از هم دارند مثل خرما، یا باغاتی که آب آبیاری خیلی شور است، مورد استفاده قرار میگیرد.
آبیاری اسپری
پخش آب بوسیله یک اسپری یا مه پاش کوچک بر سطح خاک به آبیاری اسپری معروف است. در این روش، هوا در پخش آب نقش اساسی را بر عهده دارد. از این روش بیشتر در گلخانهها برای آبیاری تکمیلی یا گیاهانی که رطوبت دوست هستند، استفاده میشود و در فضای باز و در مزرعه مورد استفاده قرار نمیگیرند.
اجزای سیستم آبیاری قطرهای
یک سیستم آبیاری قطرهای تشکیل شده است از:
- منبع تولید آب یا استخر ذخیره آب
- پمپ تحت فشار که بتواند حداقل 20 متر ارتفاع برای آب مورد نیاز سیستم را تولید کند
- سیستم فیلتراسیون شامل هیدروسیکلون (مواقعی که آب مورد نیاز مستقیم از چاه وارد سیستم میشود)، فیلترهای شن (وقتی آب آبیاری از استخرهای روباز استفاده میشود) و تانک کود که برای کوددهی گیاه مورد نیاز است و نهایتا فیلترهای توری یا فیلترهای دیسکی (در مناطقی که آب چاه توسط پمپ شافت و غلافی استفاده میشود از فیلترهای دیسکی استفاده نکنید چرا که روغن قطره چاه باعث گرفتگی شدید فیلترهای دیسکی میشود)
- لولههای اصلی انتقال آب از ایستگاه پمپاژ به مزرعه و لولههای فرعی
- لولههای مانیفلد که کلیه لولههای دریپر دار به آنها متصل شده و در سطح مزرعه عمل آبیاری را انجام میدهند
- لاترالها که همان لولههای قطره چکان دار یا تیپهای آبیاری هستند
