دلایل پایین بودن سرمایه‌گذاری در کشاورزی ایران

سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی بیشتر از ۴ درصد نیست، در حالی که امنیت غذایی ۷۶ میلیون ایرانی به این بخش ‏وابسته است.

---

سرمایه‌گذاری بخش کشاورزی بیشتر از ۴ درصد نیست، در حالی که امنیت غذایی ۷۶ میلیون ایرانی به این بخش ‏وابسته است. علاوه بر آن کشاورزی می‌تواند در رشد اقتصاد تاثیر داشته باشد، اما دلیل سرمایه‌گذاری پایین در ‏بخش کشاورزی چیست؟
به گزارش خبرگزاری فارس، مسئولان و کارشناسان مشکل امروز بخش کشاورزی را کمبود سرمایه‌گذاری ‏می‌دانند، به طوری‌که رئیس جمهور نیز در کنگره سراسری خانه کشاورز به اندک بودن سرمایه‌گذاری در بخش ‏کشاورزی اشاره کرد و آن را مشکل عمده برای این بخش دانست، اما دلیل پایین بودن سرمایه‌گذاری در بخش ‏کشاوری چیست؟ چرا سرمایه‌گذاران تمایل کمتری دارند، در این بخش سرمایه‌گذاری کنند؟‏
تولید در بخش کشاورزی با تغییر شرایط آب و هوایی گره خورده و با کمترین تنش‌های محیطی محصول تحت ‏تاثیر قرار می‌گیرد، شرایط طبیعی، سرما، گرما، تگرگ، باران‌های شدید و سیل هرکدام از این‌ها می‌تواند تولید را ‏از بین ببرد، برنامه‌ریزی کشاورزی نمی‌تواند خیلی دقیق باشد، زیرا تولید در محیط بسته نیست، بلکه در محیط ‏باز که عوامل تاثیر گذار هم که قابل کنترل نیستند، انجام می‌شود.‏
از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی زود بازده نیست، حداقل در بخش زراعت یکسال و در بخش‌های ‏باغبانی و شیلات چندین سال برای بازگشت سرمایه و سود زمان لازم است و سرمایه گذار عجول حوصله ‏بازگشت سرمایه دراز مدت را ندارد.‏
حتی به همین دلیل است که بانکها نیز تسهیلات را بیشتر به غیر از بخش کشاورزی می‌دهند، زیرا مثلاً ‏بازپرداخت وام بانک‌ها توسط بخش صنعت، تجار و وارد کنندگان سریعتر انجام می‌شود و ریسک کمتری نسبت ‏به بخش کشاورزی دارد.‏
بیمه
بیمه همواره به عنوان سوپاپ اطمینان تولید و کاهش ریسک تولید به شمار می‌رود، اما در بخش کشاورزی بیمه ‏محصولات کشاورزی جایگاه خاصی ندارد، همواره اعتبارات بیمه کمتر از نیاز کشاورزان بوده و آن هم به ‏درستی پرداخت نشده است، مثلاً امسال در حالی که به گفته کارشناسان نیاز بیمه کشاورزان 750 میلیارد تومان ‏است، در بودجه سال ۹۲ بیش از 150 میلیارد تومان تصویب نشد.‏
اگر چه به تازگی مبلغ 200 میلیارد تومان اضافه شده است، اما همچنان در مجموع به نصف نیاز این بخش ‏نمی‌رسد، بنابراین کشاورزی که در طول سال با تمام شرایط نامساعد آب و هوایی، خشکی، سرما، گرما، بی آبی، ‏تگرگ، تولید می‌کند، یعنی سرمایه‌های خود را در وسط بیابان رها کرده است و اگر از سوی دولت بیمه نشود، ‏ریسک سرمایه‌گذاری بسیار بالا خواهد رفت.‏
شرایط نامناسب زنجیره‌های تولید
سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی نیازمند ارتقاء تمام زنجیره‌های مربوط به آن است. اگر بخواهیم سرمایه‌گذاری ‏در بخش کشاورزی سودآور باشد، باید صنایع تبدیلی نیز به اندازه‌ای رشد کند، تا با تولید همسو شود.‏
وجود صنایع تبدیلی کافی می‌تواند محصولات کشاورزی به ویژه با انبارداری کمتر را برای تمام سال متعادل کند، ‏نوسان‌های عرضه و قیمت محصولات کشاورزی مهمترین مشکل سرمایه‌گذاران است که نمی‌توانند پیش‌بینی ‏درستی از سود داشته باشند، منحنی تار عنکبوتی در اقتصاد کشورهای در حال توسعه هم به همین دلیل است.‏
درآمد اندک کشاورزان به دلیل مشکلات بازار‏
درآمد کشاورزی به دلیل مشکلات بازار، اندک و غیرقابل پیش‌بینی است، قیمت‌ها ثبات ندارد و مدام در حال تغییر ‏است و سود اصلی این نوسان به جیب دلالان می‌رود نه کشاورزان و به همین دلیل طی سالهای گذشته ‏سرمایه‌گذاری در بخش بازار محصولات کشاورزی نسبت به تولید رشد بیشتری داشته است. ‏
ادوات کشاورزی
ماشین‌آلات کشاورزی بخش دیگری است که اگر ناکارآمد باشد سرمایه‌گذار بخش زراعی را ناکام خواهد گذاشت.‏
از سوی دیگر عوامل تولید نیز باید به نحوی باشد، تا سرمایه‌گذار را در ادامه مسیر همراهی کند، ضریب ‏مکانیزاسیون کشاورزی اگر در بخش تولید پایین باشد، سرمایه‌گذار بخش کشاورزی را به سرمنزل مقصود ‏نمی‌رساند.‏
ضریب مکانیزاسیون در کشور براساس برنامه‌ چهارم پیش نرفت، قرار بود ضریب استفاده از ماشین و ضریب ‏مکانیزاسیون تا پایان برنامه چهارم به ۱.۲ اسب بخار در هکتار برسد که نرسید، اما این رقم در حال حاضر ‏حدود ۱.۴اسب بخار در هکتار است و باید تا پایان برنامه پنجم توسعه به ۱.۵ اسب بخار در هکتار برسد.‏
ضریب مکانیزاسیون در کشور با عقب‌ماندگی همراه است و دلیل اصلی آن نبود ماشین‌آلات و ادوات کشاورزی ‏مناسب و زمین‌ها خرد کشاوری است.‏
نبودن سامانه‌های مناسب آبیاری هم تولید را برای کشاورزی به صرفه نمی‌کند، زیرا میزان تولید باید به ازای ‏میزان آب مصرفی باشد، به دلیل مجهز نبودن زمین‌های کشاورزی کشور به سامانه‌های آبیاری نوین،مصرف اب ‏در کشاورزی ایران بالا است.‏
اکنون تنها 10 درصد از زمینهای کشاورزی کشور به آبیاری نوین مجهز است، تولید کنندگان همواره با کمبود آب ‏مواجه‌اند، اگرچه کشور ایران ذاتا خشک است و متوسط بارش 230 میلی‌متر است.‏
‏90 درصد آب در بخش کشاورزی استفاده می‌شود و این در صورتی که آب مصرفی به قیمت واقعی که قطعاً در ‏آینده عملی خواهد شد، انجام شود، سودی برای تولید کننده عاید نخواهد کرد.‏
حذف یارانه‌ها و آماده نبودن بسترهای اقتصادی
از سوی دیگر حذف یارانه‌ها در بخش کشاورزی بدون فراهم شدن بستر لازم تولید انگیزه‌های سرمایه‌گذاری را ‏کمتر می‌کند. در کشورهای عضو سازمان توسعه همکاری‌های اقتصادی که 47 کشور عضو هستند، حمایت بسیار ‏مناسبی از بخش کشاورزی می‌شود، حال اینکه در کشور ما بدون فراهم شدن بسترهای مناسب تولید، یارانه این ‏بخش را حذف می‌کنند و بر اساس قانون هدفمندی یارانه‌ها که 30 درصد باید به بخش تولید داده می‌شد، را ‏نمی‌دهند و همه اینها عاملی است که سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی بسیار کمرنگ شود.‏
مقاومت سرمایه‌گذاران خارجی به دلیل مسائل سیاسی
از سوی دیگر مقاومت جدی در سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد، سرمایه‌گذاران خارجی به دلیل تحریم و بالا ‏بودن ریسک سرمایه‌گذاری که به دلایل سیاسی طی سالهای اخیر به وجود آمده است، حاضر به سرمایه‌گذاری در ‏کشور و به ویژه در بخش کشاورزی نیستند.‏
در این میان برخی کشورهای خارجی نیز که برای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی اعلام آمادگی می‌کنند، با ‏مخالفت داخلی رو به رو می‌شوند.‏
مخالفان می‌گویند: ظرفیت‌های زیاد، وجود بیش از 150 هزار فارغ‌التحصیل کشاورزی جویای کار، کارگر بیکار ‏و انرژی ارزان دلیل مخالفت با حضور سرمایه‌‌گذار خارجی در بخش کشاورزی ایران است، اما موافقان گویند ‏حضور سرمایه‌گذار خارجی باعث ایجاد رقابت و ورود فناوری نوین به کشاورزی ایران و افزایش صادرات ‏خواهد شد.‏
اخیراً کشور قطر برای سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی ایران اعلام آمادگی کرده بود، اما مخالفت‌های داخلی ‏مانع از اجرای این سرمایه‌گذاری شد.‏
البته سرمایه‌گذاری خارجی هم باید در قالب اصول و چارچوب مطالعه شده باشد که برای بخش کشاورزی و ‏اقتصاد کشور مفید باشد و گرنه سرمایه‌گذاری‌های غیر منطقی نتیجه‌ای جز به تاراج رفتن سرمایه کشور نخواهد ‏داشت.‏

خبرگزاری فارس– 92/8/18‏