اهداف پیوند زدن در درختان

پیوند زدن درختان یکی از روشهای رایج در باغبانی است که به منظور بهبود کیفیت میوه، افزایش محصول و حفظ ویژگیهای مطلوب درخت انجام میشود. باغداران با استفاده از این روش میتوانند درختانی با میوههای بهتر، مقاومتر در برابر بیماریها و سازگارتر با شرایط محیطی پرورش دهند. به عنوان مثال، پیوند زدن شاخهای از درختی با میوههای باکیفیت اما ریشه ضعیف به پایهای قویتر، درختی ترکیبی با بهترین ویژگیهای هر دو ایجاد میکند. همچنین، از پیوند برای تکثیر درختانی که از طریق بذر به سختی رشد میکنند یا ممکن است ویژگیهای مطلوب والدین خود را حفظ نکنند، استفاده میشود. علاوه بر این، پیوند زدن میتواند به رشد سریعتر درختان و رسیدن زودتر به مرحله باردهی کمک کند و حتی امکان تولید چند نوع میوه روی یک درخت را فراهم میکند. پیوند زدن درختان یک تکنیک باغبانی با چندین هدف کلیدی است که در درجه اول بر ترکیب ویژگیهای مطلوب از گیاهان مختلف متمرکز است. این اهداف شامل تکثیر ارقام خاص، بهبود مقاومت در برابر بیماری، افزایش رشد و عملکرد، سازگاری گیاهان با محیطهای مختلف و کنترل اندازه درخت است. پیوند زدن همچنین امکان ترمیم درختان آسیبدیده و ایجاد درختان منحصر به فرد و چند پیوندی با انواع میوههای مختلف را فراهم میکند. در اینجا نگاهی دقیقتر به اهداف میاندازیم: تکثیر ارقام خاص: پیوند زدن تضمین میکند که ویژگیهای مورد نظر یک رقم خاص (پیوندک) حفظ شود، زیرا بسیاری از درختان میوه از بذر فرزندان یکسانی تولید نمیکنند. به عنوان مثال، یک درخت سیب هانی کریسپ که از بذر رشد میکند، ممکن است همان کیفیت سیبهای اصلی را تولید نکند. مقاومت در برابر بیماری: پیوند زدن امکان استفاده از پایههای مقاوم در برابر بیماری را برای محافظت از پیوندک در برابر عوامل بیماریزای خاکزی فراهم میکند و درخت پیوندی را مقاومتر میسازد. بهبود رشد و عملکرد: با ترکیب یک پایه قوی با یک پیوندک مطلوب، پیوند زدن میتواند منجر به رشد سریعتر و افزایش تولید میوه شود. سازگاری با محیطهای مختلف: پیوند زدن روی پایهای که برای خاک یا آب و هوای خاص مناسب است، میتواند به درختان اجازه دهد در مناطقی که ممکن است در غیر این صورت زنده نمانند، رشد کنند. کنترل اندازه (کوتولهسازی): میتوان پایهها را طوری انتخاب کرد که اندازه بالغ درخت را کنترل کنند و مدیریت و برداشت آن را آسانتر کنند. ترمیم درختان آسیبدیده: پیوند زدن میتواند برای ترمیم آسیب به تنه یا شاخههای درخت استفاده شود و به بهبود و ادامه رشد آن کمک کند. ایجاد درختان چند پیوندی: پیوند زدن امکان ترکیب پیوندکهای مختلف روی یک پایه را فراهم میکند و رشد انواع مختلف میوه را در یک درخت امکانپذیر میسازد. بلوغ سریعتر: درختان پیوندی اغلب سریعتر از درختانی که از بذر رشد میکنند، بالغ میشوند و میوه یا گل میدهند.
زمان پیوند زدن درختان بسته به نوع پیوند و گونهی درخت متفاوت است، اما معمولاً در دو زمان در طول سال این کار انجام میشود:
- اوایل بهار (قبل از شروع رشد فعال): در این زمان، درختان در حال خروج از خواب زمستانی هستند و شیره گیاهی شروع به جریان میکند. پیوندهای رایجی مانند پیوند شکمی و پیوند اسکنهای اغلب در این دوره انجام میشوند، زیرا درخت فرصت کافی برای ترمیم بافتهای پیوندی دارد.
- اواخر تابستان و اوایل پاییز (زمانی که رشد درخت کند شده است): در این فصل، پوست درخت به راحتی جدا میشود و پیوند جوانهای یا سپری قابل اجراست. دمای معتدل و رطوبت مناسب این دوره به جوش خوردن بهتر پیوند کمک میکند.
در باغات برای پیوند زدن درختان، از ابزار خاصی استفاده میشود. یکی از مهمترین آنها چاقوی پیوند است که تیغهای بسیار تیز و نازک دارد و برای ایجاد برشهای دقیق روی پایه و پیوندک استفاده میشود. برخی از این چاقوها یک لبهی خمیده دارند که به جدا کردن پوست درخت کمک میکند. قیچی پیوند نیز از دیگر ابزارهای متداول است که برای برش سریع و تمیز شاخهها و پیوندکها به کار میرود. مدلهای پیشرفتهی این قیچیها دارای تیغههایی هستند که برشهای خاصی ایجاد میکنند و باعث میشوند پایه و پیوندک به طور کامل روی هم قرار بگیرند. برای محکم کردن پیوند، از نوار پیوند یا نوار پلاستیکی مخصوص استفاده میشود. این نوارها انعطافپذیر هستند و اجازه میدهند محل پیوند محکم بسته شود، در حالی که امکان تبادل هوا و رشد طبیعی را نیز فراهم میکنند. در برخی موارد، از چسب پیوند نیز استفاده میشود تا از خشک شدن یا آلوده شدن محل پیوند جلوگیری شود. علاوه بر این ابزارهای اصلی، برخی باغداران از چاقوی پیوند زنی دو تیغه برای پیوندهای خاص، قیچی هرس برای آمادهسازی درخت، و حتی تیغهای جراحی برای برشهای دقیقتر استفاده میکنند. انتخاب ابزار مناسب به نوع پیوند و گونهی درخت بستگی دارد و تأثیر زیادی بر موفقیت فرآیند پیوند زنی دارد.
مهمترین اهداف پیوند زدن در درختان عبارتند از:
- ازدیاد درختان: در گیاهانی که نمی توان آنها را به طریق قلمه، خوابانیدن و تقسیم ریشه ازدیاد نمود، برای حفظ صفات ظاهری و باطنی (ژنتیکی) از پیوند استفاده میشود.
- جوان سازی درختان: برای جوان سازی درختانی که اندام های هوایی آنها از بین رفته و یا فرسوده شده اند ولی دارای ریشههای قوی هستند.
- قوی کردن گیاه: درختانی که ریشههای ضعیف دارند و قادر به جذب مواد غذایی کافی نیستند.
- سازگاری با بستر: برای برخی از گیاهان که به بعضی از مناطق و خاک ها سازگار نمی باشند.
- ترمیم خسارت به تنه: ترمیم آسیبهای ناشی از سرما یا حیوانات جونده.
- کنترل رشد رویشی و یا کوتاه کردن درختان: کنترل ارتفاع و شکل درخت.
- پیوند زدن درختان نر روی درختان ماده برای ایجاد پلی نایزر: افزایش باردهی در درختان دوپایه.
- تسریع در عمل بهره برداری از محصول و بالا بردن میزان بار دهی: کاهش زمان رسیدن به مرحله باردهی.
- تست رقم تیره های اصلاح شده: ارزیابی سریع عملکرد ارقام جدید.
- افزایش باردهی: افزایش میزان محصول با رعایت سازگاری پیوندک و پایه.
- جلوگیری از نا مرغوبی میوه: جلوگیری از انحطاط و دژنرسانس در گیاهان.
- کاهش پاجوش دهی: کاهش رشد پاجوشهای اضافی.
- تربیت دلخواه: ایجاد شکلهای خاص و دلخواه برای رشد درخت.
