فن نشانه گذاری در میگوی رهاسازی شده

از آنحایی که میگو از آبزیان سخت پوست بوده و برای رشد نیاز به پوست اندازی مستمر دارد استفاده از نشانه هایی که به بدن جانوران الصاق میشود کاربرد نداشته ودر صورت استفاده همراه با پوست اندازی از بدن جانور جدا میشود .

---

علاقه شدید بشراولیه به غذاهای دریایی نخستین مهاجرت بشر را به خارج از آفریقا رقم زد . بر اساس تحقیقات باستان شناسی ، بشر اولیه بیشتر از گوشت و شکار حیوانات خشکی استفاده می کرد . اما در ۷۰ هزار سال پیش به غذاهای دریایی از جمله صدف علاقه مند شد .
زیستگاه بشر اولیه فقط در مدتی کمتر از چند هزار سال در طول کرانه دریای سرخ از شاخ افریقا تا سواحل غربی اقیانوس آرام گسترش یافت. پس از این گسترش نخستین بار مهاجرت بشر آغاز شد.
وبه این ترتیب بشر اولیه به استفاده از گوشت آبزیان راغب شد و به دنبال این علاقه و فراگیری شکار آبزیان ، بتدریج که جمعیت اولیه کره خاکی افزایش یافت قرن ها بعد ذخایر آبزیان جوابگوی نیاز جوامع انسانی نبود .
از سوی دیگر برداشت بی رویه از ذخایر ،آلودگی های ناشی از فعالیت انسانها ازقبیل آلودگی های صنعتی و کشاورزی ،نفتی و خانگی و عوامل طبیعی و پدیده های جوی از جمله عوامل تخریب کننده زیستگاههای طبیعی و کاهش ذخایر بود . برای مقابله با این بحران قرن اخیر همان بشر مهاجرت کننده دست به ابتکاراتی زد تا صید از ذخایرطبیعی را افزایش دهد از جمله آنکه فناوری صید را ارتقاء داد وتعداد شناورها راببشتر و تجهیزات آن راکاملتر کرد وبرای صید وارد اقلیم خارج سرزمینی و آبهای دورشد و همچنین به گله داری دریایی روی آورد .
لیکن این ابتکارات نیز چندان کار ساز نبود از این روی به بازسازی ذخایر روی آورد . در این شیوه آبزیانی را که ذخایر آن بیشتر آسیب دیده بود و یا اهمیت خوراکی و تجاری داشت به صورت مصنوعی و خارج از محیط طبیعی تکثیر نمود و پس از آنکه نوزدان به مرحله ای رسیدند که قادر به حفظ و بقاء خود در محیط طبیعی باشند آنها را در زیستگاه اصلی رها نمود این شیوه کمک موثری به حفظ و باسازی ذخایر آسیب دیده یا در حال انقراض بود.
بازسازی ذخایر
انتخاب سامانه ویژه پرورش برا ی کشت وپرورش دریایی و رها سازی در دریا یا گله داری دریایی به عوامل زیادی از قبیل ، شرایط پدیده های طبیعی ، توانایی، پشتیبانی مالی و رشته های تحصیلی و سطح آموزش صیادان و پرورش دهندگان بستگی دارد.
از چندین سال قبل کشورهای مختلف به اهمیت بازسازی ذخایر پی بردنده اند بطوریکه سوابق احداث مراکز تکثیر ماهیان دریایی به سال ۱۹۸۳ بر می گردد. امریکا ،ژاپن و چین از کشورهای پیشگام در بازسازی ذخایر به شمار می روند.
در آمریکا طی سالهای ۱۹۸۳ و ۱۹۹۳ دو مرکز تکثیر برای این منظور احداث شد و در هاوایی از سال ۱۹۹۰ ماهیان کفال نشانه گذاری و رهاسازی شدند. از سال ۱۹۹۵ نیز در ژاپن ۳۶ گونه ماهی استخوانی ،۱۶ گونه سخت پوست و ۲۱ گونه نرم تن رهاسازی میشود.
رهاسازی میگو نیز از سال ۱۹۸۴ در کشور چین آغاز شده است.
در این کشور در سال ۱۹۷۰ دکتر Tseng c.k یک سری مباحث ، سخنرانی و مطالب را ارایه نمود که نظریه ها را رها سازی و پرورش دریایی نامید . وی تشریح کرد که رها سازی یک روش از سامانه های پرورش است که در ابتدا کار از پرورش در اسارت شروع و پس از اینکه لارو آبزیان در مراحل جوانی از سیکل زندگی خود قرار گرفتند در میحط ها و زیست گا ه های طبیعی رها سازی می شوند
در کشور ایران نیز باسازی ذخایر ماهی در دریای خزر ورودخانه های استانهای شمالی دارای سابقه دیرینه ای است . بر حسب گزارش های موجود برای اولین بار درسال ۱۳۰۱ تاس ماهیان تکثیر شدند و در سال ۱۳۲۸نیز به اهمیت احداث مرکز تکثیر ماهی توجه شد ودر سال ۱۳۵۱مجتمع شهید بهشتی کار تکثیر ماهیان خاویاری را آغاز نمود
علی رغم سابقه دیرینه کشور ایران در تکثیر و باسازی ذخایر ماهیان خاویاری ، ماهی سفید ماهی کلمه،سیم کپور در شمال کشور به باسازی ذخایر ماهیان جنوب اصلا \" توجه نشده است لیکن نظر به اهمیت ذخایر میگو و با توجه به در دسترس بودن فن آوری تولید لارو آن از سال ۱۳۷۷کار تکثیر و باسازی ذخایر میگو به صورت محدود در استان هرمزگان آغاز شده است و طی سال های اخیر با حمایت شیلات و تصویب بودجه و ردیف اعتباری با جدیت بیشتری دنبال میشود.
آمار باسازی ذخایر میگو طی سالهای ۱۳۷۷ ۱۳۸۳(استان هرمزگان) / تعدادرهاسازی(میلیون قطعه)
۸۳ / ۸۲ / /۸۱ / ۸۰ / ۷۹ /۷۸ / ۷۷
۸/۲۶ / ۱۰ / ۴/۵/ ۴/۰ / ۲ / ۲/۴
نشانه گذاری میگوهای رها سازی شده
بعد از تجربه رهاسازی میگو در استان هرمزگان این تفکر غالب گردید که میگوهای رها سازی شده چه وضعیتی در محیط طبیعی پیدا خواهند نمود . در راستای این ایده و به منظور پایش و مطالعه و بررسی های علمی و اطلاع از مسیر مهاجرت و نرخ بازماندگی و امکان بررسی میگو های رهاسازی شده در صید مجدد کار عملی در جهت نشانه گذاری میگوهای رهاسازی شده از سال ۱۳۸۳ آغاز گردید و طی سال جاری نیز این طرح با موفقیت در حال اجرا می باشد.
طی سال ۱۳۸۳ تعداد ۶۱۵۰۰ قطعه میگو همراه با نشانه گذاری رهاسازی گردید .
علی رغم اینکه ردیابی میگوهای رهاسازی شده از قبل و در سطح وسیع برنامه ریزی نشده بود با این وجود تعدادی از میگوهای علامت گذاری شده در فصل صید میگو در صید صیادان مشاهده گردید که از نظر رشد وزنی با توجه به زمان کوتاه رهاسازی تا صید مجدد و مسیر مهاجرت قابل توجه و اهمیت بود .
از آنحایی که میگو از آبزیان سخت پوست بوده و برای رشد نیاز به پوست اندازی مستمر دارد استفاده از نشانه هایی که به بدن جانوران الصاق میشود کاربرد نداشته ودر صورت استفاده همراه با پوست اندازی از بدن جانور جدا میشود . بنابراین برای نشانه گذاری در میگو از مواد لاستیکی رنگی ارتجاعی استفاده میشود .
این مواد در رنگهای مختلف بصورت فسفری و غیر فسفری در جهان عرضه میشود که به وسیله سرنگ های مخصوص این مواد در بدن جانور کاشته می شود. . از میگوهایی با وزن ۲/۰گرم تا میگوهای بالغ برای این کار در نظر گرفته می شود. سه نقطه از بدن میگو برای تزریق مواد رنگی مناسب است که هرسه قسمت در بند ششم یا بند انتهایی بدن قرار دارد .
در بند ششم میتوان مواد را در بخش قدامی ویا سطوح جانبی چپ و راست تزریق کرد . از سمت انتهایی بند ششم عمل تزریق انجام میشود بطوریکه مواد از بخش انتهایی بسمت پیشین بخش حرکت کند و باید دقت نمود تا از تزریق به بخش پنجم بدن جلوگیری شود در غیر این صورت و به ویژه در میگوهای بالاتر از ۵ گرم این مواد حرکت کرده و در پوست اندازی از بین میروند. تزریق باید به آرامی در لایه سطحی ماهیچه انجام شود .چنانچه به عمق نفوذ کند بعد از رشد میگو قابل روئت نخواهد بود و برحسب وزن بدن حدود ۱ میلیمتر از سوزن سرنگ وارد بدن میگردد. در هنگام تزریق در بخش جانبی باید دقت نمود که آسیبی به طناب عصبی وارد نگردد. و تزریق در جهت و به موازات آن انجام شود.
برحسب هر منطقه رهاسازی شده نیز می توان از یک رنگ خاص استفاده نمود تا پس از صید مجدد بتوان براساس اطلاعات ثبت شده قبلی به مسیر و طول مهاجرت پی برد.
برای برنامه ریزی اصولی در برنامه باسازی ذخایر جنوب علاوه برهمکاری و مشارکت کشورها ی منطقه لازم است تا سازمان های ذیربط از قبیل شیلات و موسسه تحقیقات شیلات و دانشگاه ها در سطح کشور با برنامه پژوهشی مدون و اعتبار کافی با اهمیت بیشتری به این موضوع بپردازند.
بطور کلی رهاسازی دریایی سامانه بسیار مناسبی برای افزایش یا باز سازی پایدار جمعیت هایی است که رو به کاهش است. لیکن متاثر از عوامل متعددی است . که حداقل۴ عامل زیر را باید مد نظر قرار داد:
نوع گونه و ترکیب جمعیت طبیعی
مقایسه شبکه و ارتباطات غذایی گونه های رهاسازی شده با جمعیت طبیعی
بهبود و اصلاح محیط زیست
عوامل تاثیر پذیر در صید مجدد شامل مکان رهاسازی ، مدت اجرای برنامه و استمرار آن ، اندازه و توانمندی شکارگرها
نتایج نشان می دهد رهاسازی دریایی هنوز در مرحله ابتدایی است و راه زیادی برای رسیدن به هدف مورد دلخواه وجود دارد .که باید تشریک مساعی در این زمینه تقویت و توسعه یابد .