تاثیر شوری بر فعالیت های فیزیولوژیکی گیاهان

مهمترین اثر شوری بر غلات در مرحله رشد رویشی و آغاز مراحل زایشی بوده که نتیجه آن جلوگیری از تشکیل پنجه ها است.

---

مهمترین اثر شوری بر غلات در مرحله رشد رویشی و آغاز مراحل زایشی بوده که نتیجه آن جلوگیری از تشکیل پنجه ها است. پژوهشها نشان می دهد که تنش شوری تقریبا همه پنجه های ثانویه گندم را از بین برده و تعداد غلاف برگ و پنجه های اولیه را بشدت کاهش می دهد.
نشانه آسیب دیده گی ناشی از وجود شوری معمولا هنگامی در گیاه آشکار میشود که غلظت املاح محلول در خاک بسیار بالا باشد . گیاهان مبتلا به شوری اغلب ظاهری معمولی دارند ولی عموما کوتاهتر بوده برگ آنها ضخیم تر و پر آب تر ودارای رنگ سبز تیره هستند .هر چند که مفهوم کلی مقاومت گیاهان به شوری برپایه عملکرد استوار است لیکن شوری خاک می تواند منجر به کاهش کیفیت برخی از محصولات و بهبود برخی دیگر گردد .بهبود کیفیت در برخی محصولات در مناطق شور را می توان بالا رفتن قند در چغندر خربزه هندوانه هویج و همچنین کیفیت نانوایی گندم را نام برد
اثرات کلی شوری بر رشد و عملکرد
اثر نخست و غالب مربوط به کل املاح محلول در خاک است که کاهش پتانسیل اسمزی را بدنبال دارد که اصطلاحا اثر اسمزی را گویند
اثر دوم مربوط به وجود یونهای خاص در محلول خاک میباشد یونهایی نظیر کلرید سدیم ویا بر که به تنهایی می توانند موجب بروزسمیت در گیاه شده و در مکانیسم جذب گیاه اختلال ایجاد نماید که به این اثر اثر ویژه یونی گویند
اثر نوع سوم در حقیقت زایده اثر نوع دوم می باشد که موجب بروز عدم تعادل تغذیه ای می شود که معمولا به اثر نوع دوم و سوم اثر اختصاصی( ویژه ) و اثر نوع اول غیر اختصاصی گویند
تاثیر شوری برغلات
مهمترین اثر شوری بر غلات در مرحله رشد رویشی و آغاز مراحل زایشی بوده که نتیجه آن جلوگیری از تشکیل پنجه ها است. پژوهشها نشان می دهد که تنش شوری تقریبا همه پنجه های ثانویه گندم را از بین برده و تعداد غلاف برگ و پنجه های اولیه را بشدت کاهش می دهد.نتایج آزمایشات انجام توسط محققین نشان داده است که مقاومت غلات به شوری پس از گذر از مرحله ساقه رفتن افزایش یافته بنحوی که گیاه در مرحله گلدهی عملا حساس نمی باشد
مصرف روی در زمین های شور
برخی مطالعات نشان می دهد که؛ در خاکهای شور، مصرف مقادیر بالاتر عنصر روی موجب افزایش تحمل گیاه به شوری و افزایش عملکرد آن می‌شود .مطالعات دیگر نشان داده است که میزان روی قابل استفاده با افزایش شوری (نمک ) زیاد می‌شود. دلیل این موضوع جایگزینی روی( Zn) قابل تبادل با سدیم Na) ) اعلام شده است
مصرف روی در غلظتهای بالا می‌تواند ریشه را (به واسطة افزایش سطح جذب آن) در شرایط شور بهبود بخشیده و تشکیل آوند چوبی را در مقایسه با گیاهان بدون مصرف روی زیاد کند . غلظتهای بالاتر روی Zn نقش مهمی در افزایش سطح جذب به واسطة طویل شدن ریشه و همچنین تسهیل انتقال آب و عناصر غذایی در گیاه به دلیل افزایش قطر و تعداد آوندها خواهد داشت.
مصرف پتاسیم در زمینهای شور
گیاهان حساس به شوری نسبت به مصرف پتاسیم عکس‌العمل مناسب‌تری نشان می‌دهند. با افزایش نسبت پتاسیم به سدیم( K/Na) ( در محلول خاک، تحمل گیاه به شوری افزایش می‌یابد. شواهد نشان می‌دهد که تحت شرایط شور، علائم کمبود پتاسیم با وجود بالا بودن غلظت آن در برگهای گندم، همچنان وجود دارد، چون مقداری از پتاسیم جذب شده برای خنثی کردن بار الکتریکی کلر ذخیره شده در واکوئلها تجمع یافته و کمکی به واکنشهای حیاتی نمی‌کند. از این رو در این شرایط با افزایش مقدار مصرف سولفات پتاسیم، می‌توان علاوه بر رفع علائم کمبود، اثرات مسمومیت شوری را نیز کاهش داده و عملکرد را افزایش داد (مهاجر میلانی و همکاران 1378؛ درودی و سیادت، 1378)
با افزایش غلظت پتاسیم در محلول خاک، تحمل گیاهان به تنش شوری زیاد می‌شود. این در حالی است که وقتی میزان آب قابل دسترسی گیاه کم ‌باشد، افزایش پتاسیم حتی در شوریهای بالا (15 دسی‌زیمنس بر متر) باعث بیشتر شدن تحمل می‌شود. مصرف سولفات پتاسیم در شرایط شور موجب کاهش اثرات سوء تجمع سدیم و کلر در برگهای گندم شده و در نهایت عملکرد را افزایش می‌دهد. همچنین حد بحرانی پتاسیم برای محصولات زراعی مقاوم به شوری مانند پنبه در شرایط شور (250 میلی‌گرم در کیلوگرم) بیش از شرایط غیر‌شور (210 میلی‌گرم در کیلوگرم) است
اثرات جانبی شوری بر خاک
تخریب خاکدانه و کم شدن نفوذ پذیری به آب و ریشه گیاه؛
ایجاد سله بعلت تخریب ساختمان خاک در اراضی شور سدیمی؛
ایجاد اختلال در سبز شدن بذور دولپه بعلت تخریب ساختمان خاک و ایجاد سله؛
مقاومت در خروج زه آب یا آبهای اضافی در هنگام آبیاری و بارندگی ؛
کمک در بروز بیماری ریشه در گیاهان حساس به سبب ماندگاری رطوبت زیاد وطولانی مدت بعد از آبیاری؛
مصرف بیش از حد بذر بعلت شرایط نامساعد فیزیکی خاک و همچنین شوری خاک و آب؛
ایجاد سیلاب در هنگام بارندگی به سبب نفوذ کم در زمین های شور سدیمی؛
کمبود منابع آب زیر زمینی بعلت تخریب ساختمان خاک ونفوذ ناپذیری این نوع از خاکها؛
با توجه به مشکلات شوری در برخی از اراضی وهمچنین آب شور که می تواند عامل محدود کننده در تولید محصولات کشاورزی بحساب می آید و همچنین با در نظر گرفتن کشاورزی پایدار که همانا وظیفه ما را در برابر تولید محصول با حفظ منابع برای نسلهای آینده را مشخص می نماید این سوال پیش می آید که چه گیاهی وچگونه باید کاشت یا با چه روشی آبیاری نمود تا به اهداف مورد نظربرسیم؟
اینک روشهای کاشت داشت برداشت و همچنین انواع گیاهان مقاوم به شوری را مورد بررسی قرار می دهیم