نحوه آغاز و انجام یک پروژه مرغداری

مکان مورد نظر بایستی دارای حداقل ضوابط جهاد کشاورزی جهت اجرای پروژه باشد.

---

انتخاب زمین
جهت انتخاب زمین مناسب برای اجرا بایستی مواردی از قبیل: در دسترس بودن امکانات رفاهی مانند جاده های ارتباطی مناسب، نزدیکی برق، آب و ... را مد نظر قرار داد و حتی الامکان سعی کرد تا زمین مورد نظر به گونه ای انتخاب شود که سرمایه گذار جهت آماده سازی آن و تهیه امکانات کمترین هزینه را متحمل گردد.ضمن اینکه مکان مورد نظر بایستی دارای حداقل ضوابط جهاد کشاورزی جهت اجرای پروژه باشد که برخی از این ضوابط عبارت اند از:
الف) داشتن حداقل فاصله یک کیلومتر با مراکز نگهداری دام و ماکیان گوشتی
ب) داشتن حداقل فاصله دو کیلومتر با مراکز نگهداری دام و ماکیان داشتی
ج) داشتن حداقل فاصله دو الی سه کیلومتری با مناطق مسکونی و مواردی از این قبیل که جهت احراز استعلام مثبت و صدور اجازه فعالیت از سوی سازمانهای ذیربط لازم می باشد.
طراحی ساختمانها
جهت نگهداری و پرورش مرغ عموماٌ سالنهای بسته ای در نظر گرفته می شوند که در طراحی آنها می توان شیوه های گوناگونی را به کار گرفت. هم اکنون یکی از رایج ترین مدلهای طراحی وساخت سالنهای مرغداری، سالنهای بدون پنجره یا اصطلاحا window less هستند که در این نوع ساختمان کمترین میزان پنجره بکار گرفته شده و معمولا هواکشهای بسیار بزرگ به همراه پدهائی که در دیواره های جانبی قرار می گیرند وظیفه تامین هوای مورد نیاز را بعهده دارند.
از لحاظ بهداشتی و کنترلهای دیگر نیز این نوع ساختمانها قابل کنترل تر می باشند. به هر حال صرف نظر از نوع طراحی های انجام گرفته موارد دیگری نیز در نوع ساخت و سازها دخالت دارند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره داشت:
نوع مصالح در دسترس
نوع اقلیم و آب و هوای منطقه*
طول مدت فصل گرما و سرما*
میزان رطوبت*
و مواردی از این قبیل که هرکدام به نوبه خود تاثیر به سزائی را در نوع طراحی و ساخت بناها خواهند داشت.
اقدامات لازم قبل ورود جوجه
رمز موفقیت پرورش طیور گوشتی، اجرای یک برنامه مدیریتی مشخص و موثر قبل از ورود جوجه‌ها به فارم و طی دوران پرورش است. از آنجا که اجرای برنامه های تغذیه ای و بهداشتی در فارمهای چند سنی مشکل است بهتر آن است که از روش یکباره پر و یکباره خالی استفاده گردد. جهت دستیابی به نتایج بهتر رعایت مسائل زیر پیش از ورود جوجه ها ضروری است:
به‌منظور حفاظت از گله‌ها در مقابل بیماریها از نظافت و ضد عفونی شدن صحیح و کافی تجهیزات سالن و محوطه اطراف سالنها مطمئن شوید.
بستر در محوطه مادرهای مصنوعی باید هم سطح و یکنواخت باشد. بستر ناهموار ایجاد درجه حرارت غیر یکنواخت در کف سالن نموده و باعث مخفی شدن جوجه‌ها در بین پوشال بستر و یا در زیر دانخوریها و آبخوریها و محروم شدن از آب و دان در مرحله رشد میگردد.
سعی کنید که هر سالن را با جوجه مربوط به یک گله مادر پر نمائید، اگر این کار عملی نیست حداقل هر سالن را با جوجه‌های مربوط به گله‌های مادر همسن پر نمائید. این امر رقابت بین طیور را کاهش می‌دهد.
زمان رسیدن جوجه به فارم را مشخص نموده و برای دریافت جوجه آمادگی کامل داشته باشید.
هیترها را کنترل و از صحت کار آنها مطمئن شوید و با توجه به وضعیت هوای محیط 24 تا 36 ساعت قبل از ورود جوجه آنها را روشن نمائید. در این صورت قبل از ورود جوجه بستر کاملا گرم و درجه حرارت هوای سالن مناسب پذیرش جوجه می‌باشد.
ضمن جلوگیری از وزش هوا از وجود هوای کافی داخل سالن بخصوص زمانی که از حرارت مستقیم استفاده می‌کنید مطمئن شوید.
بازاء هر 1000 قطعه جوجه در محدوده مادرهای مصنوعی 10ـ8 عدد آبخوری آویز ثابت و 6 عدد آبخوری کمکی کوچک کله قندی و یا پلاستیکی، یعنی جمعاً 16ـ14 عدد آبخوری در نظر گرفته شود. این آبخوریها قبل از جوجه‌ریزی بایستی با آب تمیز پر شده و درجه حرارت آب آبخوریها باید حدود 15ـ10 درجه سانتیگراد باشد. همچنین در سیستم آبخوری نیپل نیز بایستی از آبخوریهای کمکی استفاده شود.
اضافه کردن مولتی ویتامین در چند روز اول به آب آشامیدنی مفید می‌باشد. زیرا ممکن است ویتامین موجود در دان بعلت گرما کاهش یافته باشد.
ایجاد فضای اضافی جهت تغذیه در چند روز اول لازم می‌باشد. حداقل 20% از فضای مادرهای مصنوعی در روی بستر با صفحات مقوائی و یا کفی کارتن پوشانده شود و در آنها همیشه مقدار کمی دان تازه وجود داشته باشد. در این صورت همواره طیور به دان دسترسی خواهند داشت. بلافاصله قبل از ورود جوجه به سالن دانخوریها را پر نمائید.
شروع تغذیه بایستی با دان کرامبل با اندازه مناسب و بدون گرد و پودر دان باشد.
دانخوریها و آبخوریها را مستقیماً زیر و یا خیلی نزدیک به مادرهای مصنوعی قرار ندهید تا طیور براحتی بتوانند در اطراف آنها حرکت نمایند.
با استفاده از دماسنجی که بتواند حداقل و حداکثر درجه حرارت را نشان دهد، درجه حرارت محوطه مادرهای مصنوعی و درجه حرارت سالن را کنترل نمائید.
قبل از جوجه‌ریزی، هیترها را از نظر صحت کار آنها، آبخوریها را از نظر پاکیزگی و عاری بودن از پوشال و درجه حرارت مناسب آب، دانخوریها را از نظر وجود دان کافی و در دسترس بودن آنها کنترل نمائید.
- تراکم جوجه‌ریزی
یکی از ضروریات اصلی رشد، حفظ سلامتی و کیفیت عمومی زیست و تامین فضای کافی برای هر پرنده می‌باشد. میزان فضای در نظر گرفته شده بستگی به مجموعه‌ای از فاکتورها نظیر: وزن طیور در هنگام کشتار، نوع سالن (باز و بسته)، شرایط آب و هوائی منطقه و فصل دارد. بدین جهت برای محاسبه ظرفیت جوجه‌ریزی بایستی بطور دقیق از ابعاد داخلی سالن‌ها مطلع باشیم.
در تابستان و بخصوص در واحدهایی که امکان بروز مشکلات وجود دارد بایستی تراکم جوجه‌ریزی را کم نموده و در سالنهائی که از تهویه مناسبی برخوردار نمی‌باشند بایستی دقت بیشتری نمود و تراکم جوجه‌ریزی در آنها را نیز کاهش داد.
سالنهای باز: تراکم جوجه‌ریزی در سالنهای باز براساس فصل و نوسانات درجه حرارت متفاوت بوده و بایستی در تابستان از تراکم جوجه‌ریزی در سالنهای مذکور کاسته شود.
تخلیه جوجه ها
طولانی شدن زمان تخلیه جوجه باعث دهیدراته شدن جوجه‌ها و در نتیجه افزایش تلفات و کاهش پتانسیل رشد می‌گردد.توجه به کلیه نکات زیر هنگام جوجه ریزی لازم و ضروری است:
ـ مطمئن شوید که تحویل و توزیع جوجه‌ها در سالنها بطور صحیح انجام شده است. از انبار کردن جعبه‌های حاوی جوجه در منطقه مادر مصنوعی خودداری کنید.
ـ جعبه‌ها را به آرامی نزدیک به‌دان و آب در محدوده مادرهای مصنوعی تخلیه نمائید.
ـ جعبه‌های خالی را در یک طرف سالن‌ها جمع نمائید تا براحتی بتوانید آنها را به خارج از سالن انتقال دهید.
ـ جوجه‌ها باید سرزنده و شاداب و بدون نقص ظاهری باشند.
ـ جوجه‌ها بایستی در محدوده مادرهای مصنوعی قرار گیرند که روشنائی آنها از مادرهای مصنوعی و یا از لامپهای سالن که در بالای مادرهای مصنوعی هستند تامین می‌گردد. در صورتی که سالن دارای شرایط قابل کنترل باشد محصور کردن طیور در محدوده مادر مصنوعی ضرورتی ندارد ولی در صورتی که تعداد جوجه‌ها کم باشد و همچنین در سالنهای باز مفید می‌باشد.
1 الی 2 ساعت پس از استقرار، وضعیت توزیع جوجه‌ها در زیر مادرهای مصنوعی و میزان دسترسی آنها را به آب و دان کنترل نمائید.
کنترل رطوبت
رطوبت نسبی سالن باید 70ـ50 درصد باشد، رطوبت سالن باعث حفظ کیفیت بستر شده و از خشک شدن زیاد بستر و ایجاد گردوغبار جلوگیری می‌نماید. رطوبت بالاتر را باید با افزایش تهویه کاهش داد. افزایش تهویه باعث از دست رفتن گرما و صرف هزینه اضافی است. وسائلی که بسرعت و به درستی بتوانند رطوبت را اندازه‌گیری نمایند تا حدی غیر معتبر می‌باشند و احتیاج به کالیبره کردن مکرر داشته و بدین جهت کنترل رطوبت را مشکل می‌سازند. ایجاد رطوبت نسبی بالاتر برای جوجه یکروزه استرس جابجائی جوجه از جوجه‌کشی تا مزرعه را کاهش داده و رطوبت کمتر، شانس دهیدراته شدن جوجه را افزایش می‌دهد.
افزایش آبخوری برای جوجه یکروزه:
برای جوجه یکروزه بازاء هر 1000 قطعه جوجه 6 آبخوری کوچک کله قندی و یا سینی در نظر بگیرید. این آبخوری‌ها هیچگاه نباید خالی باشند و مرتباً باید تمیز و مجدداً با آب تمیز و تازه پر شوند. بسیار مهم است که روز اول ورود جوجه‌ها به سالن آب در آبخوریها به‌میزان کافی وجود داشته باشد تا جوجه‌ها براحتی بتوانند به‌آب دسترسی پیدا کنند. سطح آب در آبخوریها با بزرگ شدن جوجه‌ها بایستی کاهش یابد تا از ریخت و پاش آب بوسیله جوجه‌ها جلوگیری شود.
تقریباً 48 ساعت پس از جوجه‌ریزی باید آبخوریهای کمکی جمع شوند. ارتفاع آبخوریهای آویز باید هم سطح پشت پرنده باشد. تنظیم آبخوریها مرتباً باید کنترل شده تا ضمن توزیع آب به‌میزان کافی از ریزش آب و هدر رفتن آن نیز جلوگیری شود.
صرفنظر از نوع سیستم آبخوری همواره باید بازاء هر 3 متر عرض سالن یک ردیف آبخوری در نظر گرفته شود. (توزیع یکنواخت آب در سالن(
مدیریت دانخوری ها
طول دانخوری زنجیری برای هر پرنده حداقل 5/2 سانتیمتر و تعداد دانخوری بشقابی برای 1000 قطعه 20ـ18 عدد منظور شود.
حداقل یک ردیف دانخوری بشقابی برای هر 5 متر عرض سالن لازم است. در دوران پرورش دانخوریها باید بطرف بالا کشیده شوند، بطوری که لبه دانخوری همسطح پشت طیور باشد. سطح دان در دانخوریها بایستی به اندازه‌ای باشد که ضمن دسترسی طیور به دان از ریخت و پاش و ضایع شدن آن جلوگیری شود، کنترل مرتب اطراف دانخوریها از نظر وجود یا عدم وجود دادن، مقدار دان موردنیاز در دانخوریها را نشان می‌دهد. همچنین به‌منظور پیشگیری از ماندن دان در دانخوریها و کهنه شدن و احتمالا کپک زدگی دان، باید همه روزه پس از مصرف کامل دان قبلی، دان در دانخوریها توزیع شود.
مدیریت بستر
بستر ممکن است از پوشال چوب، خرده کاغذ یا کاه خرد شده باشد. از مصرف تراشه چوب سفت که دارای تانن زیادی است و همچنین تراشه چوب‌ریز و خاک اره‌ای که اگر بوسیله جوجه خورده شود باعث سوراخ شدن چینه دان و سنگدال می‌شود خودداری کنید. به‌منظور پیشگیری از بروز بیماری آسپرویلوز، از مصرف بستر پوسیده و کپک زده خودداری نمائید. بهترین بستر، تراشه چوب سفید با کیفیت خوب است.
کاه در صورتی که به‌صورت صحیح عمل‌آوری و نگهداری شده باشد می‌تواند بستر مناسبی باشد.
جهت جلوگیری از ایجاد تاول سینه، سوختگی سینه و قرمزی و سوختگی مفصل خرگوشی که باعث تنزل کیفیت و کم شدن ارزش لاشه می‌گردد از بستر نرم با کیفیت مناسب استفاده شود. از مصرف پوشال پودر شده، مرطوب و یا کلوخه خودداری نمائید. بستر با کیفیت خوب دارای 35ـ30 درصد رطوبت می‌باشد. ارتفاع بستر 7ـ5 سانتیمتر توصیه شده است. هیچگاه بستر قدیمی را مجدداً استفاده نکنید. همیشه بستر قدیمی را خارج و برای هر نوبت جوجه‌ریزی از بستر تازه و جدید استفاده نمائید.
مدیریت نوردهی وروشنائی
غالباً در پرورش طیور گوشتی از برنامه نوردهی دائمی استفاده می‌شود، ولی در هر روز باید ساعاتی را نیز به تاریکی اختصاص داد. خاموشی در ساعاتی از روز باعث عادت کردن طیور به تاریکی شده و از وحشت آنها در موقع قطع برق و نتیجتاً تجمع و خفگی طیور پیشگیری می‌نماید. در هنگام طراحی سیستم روشنائی، یک ردیف لامپ در بالای محدوده مادرهای مصنوعی باید در نظر گرفته شود تا طیور بطرف منبع حرارتی، آب و دان هدایت شوند.
روشنایی سالن با استفاده از لامپهای معمولی و یا لامپهای فلورسنت تامین می‌گردد و نکته ضروری و اساسی این است که نور بطرف یکنواخت در سالن توزیع گردد. اداره رفاه طیور در انگلیس، شدت نور حداقل، 10 لوکس در سطح پرنده و متوسط 20 لوکس در کل سالن را توصیه می‌نماید. همچنین بسیار مهم است که امکانات کم کردن شدت نور و تاریک کردن سالن وجود داشته باشد تا بتوانیم مواردی مثل خود خوری را کنترل کنیم.
مدیریت تهویه و هوادهی
هر اندازه توان رشد پرنده افزایش یابد نیاز به تامین اکسیژن و دفع حرارت بدن نیز افزوده می‌گردد. بنابراین نیاز به تهویه در آشیانه‌های امروزی به مراتب بیش از سابق است. علاوه بر تامین هوای مورد مصرف مستقیم پرنده، حفظ کیفیت هوای سالن‌ها نیز ضروری است. لذا سیستم تهویه سالن مرتباً بایستی بازنگری گردیده در صورت لزوم اصلاح شود.
کنترل درجه حرارتبدن
دانستن عوامل اصلی تنظیم کننده دمای بدن پرنده که بستگی به تهویه و درجه حرارت محیط دارد مفید است. پرنده قادر است آرایش پرهای محافظ بدن خود را براساس دمای بدن تغییر دهد. در هوای سرد پرها بصورت عمود بر بدن قرار می‌گیرند و هوای ساکن محبوس در بین آنها بصورت لایه‌ای عایق کننده عمل می‌نماید و برعکس با افزایش درجه حرارت، پرها روی سطح بصورت خوابیده آرایش می‌یابد و اجازه می‌دهد حرارت تولید شده در بدن به آسانی به خارج دفع شود. سپس پرنده تلاش می‌نماید با تنفس دهانی و تبخیر آب داخل دهان، خود را خنک کند.