در حال
جستجو...
هواشناسی در کشاورزی
- تعریف و میدان عمل هواشناسی کشاورزی
- کاربردها و اهمیت در تولیدات نوین
- نقش آمار وضع جوی در تعیین نیازهای آبیاری
- تأثیر وضع جوی بر تاریخ کاشت و دورههای بحرانی
- لزوم تنظیم سیستم زراعی با عوامل محیطی
- علوم مرتبط با هواشناسی کشاورزی
تعریف و میدان عمل هواشناسی کشاورزی
هواشناسی کشاورزی به مطالعهٔ تأثیرات اقلیم و پارامترهای جوی مانند دما، رطوبت، باد، تشعشع خورشیدی و بارش بر محصولات زراعی، باغات و دام اختصاص دارد. میدان عمل این علم از لایههای خاک که ریشهها در آن قرار دارند تا لایه هوای نزدیک سطح زمین که شرایط رشد و زیست را مشخص میکند، گسترش مییابد. هدف نهایی، فراهم آوردن راهکارهایی برای تطبیق عملیات کشاورزی با شرایط اقلیمی به منظور افزایش بازده و پایداری تولید است.
کاربردها و اهمیت در تولیدات کشاورزی نوین
یکی از ابزارهای کلیدی در افزایش عملکرد محصولات، انطباق تکنولوژی کشت با پارامترهای اقلیمی منطقه است. دانستن روندهای فصلی و چندسالهٔ هواشناسی، انحرافات از مقادیر نرمال و وقوع پدیدههای شدید، برای برنامهریزی کاشت، داشت، برداشت و نگهداری محصولات ضروری است. شرایط جوی نه تنها در دورهٔ رشد و توسعه تأثیرگذار است، بلکه در مرحلهٔ پس از برداشت (مانند خشککردن و انبارش) نیز نقش مهمی دارد.
تأثیر بر حیوانات و کنترل آفات
وضع جوی بر تغذیه، رشد، سلامت و باروری دامها اثر مستقیم دارد و بهطور غیرمستقیم از طریق کیفیت علوفه و وضعیت خاک نیز قابل مشاهده است. همچنین چرخهٔ زندگی آفات و بیماریها و اثربخشی سمپاشیها بستگی به پارامترهایی مانند تشعشع خورشیدی، بارندگی و شرایط باد دارد.
نقش آمار وضع جوی در تعیین نیازهای آبیاری
تعیین فرکانس و مقدار آبیاری به نیازهای اکولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه بستگی دارد. نیازهای آبی را میتوان با اندازهگیری تبخیر و تعرق واقعی و ارتباط آن با تبخیر و تعرق بالقوه برآورد کرد. آبیاری علاوه بر تأمین آب، برای تنظیم دمای سطح خاک و کاهش گرمشدن ریشهها مؤثر است.
بهتر است آبیاری در زمانهایی صورت گیرد که باد کم و دما معتدل است (معمولاً شبها) تا تلفات آب ناشی از تبخیر کاهش یابد. ثبت دقیق پارامترهای هواشناسی در دورههای قبل و بین آبیاریها برای مدیریت بهینهٔ آب ضروری است.
تأثیر وضع جوی بر تاریخ کاشت و دورههای بحرانی
دورههای بحرانی گیاه تعیینکنندهٔ توزیع منطقهای و زمانبندی کاشت هستند. هر گیاه دارای آستانههای تحمل گرما و رطوبت در ژنتیک خود است و بازده بیولوژیکی در محدودهٔ اپتیمم بین این آستانهها قرار میگیرد. رژیم حرارتی و رطوبتی خاک در مراحل برداشت و نمو اولیه بر قابلیت زیستی و عملکرد نهایی محصول مؤثر است.
پژوهشها نشان دادهاند که استرسهای اقلیمی میتوانند رشد اندامها و توان تولیدی گیاهان و دامها را تحت تأثیر قرار دهند؛ بنابراین انتخاب ارقام مقاوم و زمانبندی مناسب کاشت از اهمیت بسزایی برخوردار است.
لزوم تنظیم سیستم زراعی با عوامل محیطی و وضع خاک
تحقیقات هواشناسی کشاورزی بر ارزیابی تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیتهای انسانی و کنترل فرآیندهای اکولوژیکی تأکید دارند. حفظ تعادل طبیعی، جلوگیری از قطع بیرویهٔ جنگلها و مدیریت فرسایش برای پایداری کشاورزی لازم است. کشت تکمحصولی و کاهش تنوع ژنتیکی میتواند آسیبپذیری سیستم را افزایش دهد.
در نقاط پست که وارونگی دما رخ میدهد، خطر سرمازدگی در گودالها بیشتر است؛ استفاده از ارقام مقاوم و اجرای بادشکنها و سازههای حفاظتی میتواند اثرات منفی را کاهش دهد.
علوم مرتبط با هواشناسی کشاورزی
روابط بین هواشناسی کشاورزی و سایر علوم به شکل زیر قابل تفکیک است:
- بیولوژی کشاورزی: واکنش گیاه نسبت به شرایط فیزیکی محیط.
- آگرونومی: فنون کشاورزی برای اصلاح شرایط رویشی و اکولوژیکی.
- پدولوژی: رژیم هیدروترمال (آبی و حرارتی) خاک.
- فنولوژی: مراحل رویشی و چرخههای زیستی محصولات و آفات.
- جغرافیای کشاورزی: ناحیهبندی اقلیمی بر اساس دادههای هواشناسی.
نتیجهگیری
هواشناسی کشاورزی به عنوان حلقهٔ پیوند بین علوم اقلیمی و تولید کشاورزی، نقش اساسی در افزایش پایداری و کارایی تولید دارد. با استفاده از آمار وضع جوی، انتخاب ارقام مناسب، تنظیم زمانبندی آبیاری و بهکارگیری روشهای حفاظتی میتوان ریسکهای اقلیمی را کاهش و بهرهوری را افزایش داد.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
