سیستم ایمنی جوجه ها در معرض دمای پایین و غلظت بالای آمونیاک

سیستم ایمنی بدن در جوجه هایی که در معرض دمای پایین و یا غلظت بالای آمونیاک قرار می گیرند تضعیف شده و میزان وقوع آسیت در آنها افزایش خواهد یافت

---

سیستم ایمنی جوجه ها در معرض دمای پایین و غلظت بالای آمونیاک
سیستم ایمنی بدن در جوجه هایی که در معرض دمای پایین و یا غلظت بالای آمونیاک قرار می گیرند تضعیف شده و میزان وقوع آسیت در آنها افزایش خواهد یافت که نتیجه آن در نهایت کاهش عملکرد گله خواهد بود.
اهمیت کنترل دما جوجه های تازه متولد شده قادر به تنظیم دمای بدنشان نبوده و یا توانایی کمی در این رابطه دارند. در این زمان تغییرات دمای محیط دمای بدن جوجه را تحت تاثیر قرار می دهد. در یک آزمایش 175 جوجه تازه متولد شده به دو گروه آزمایشی تقسیم شدند.
یک گروه آزمایشی در دمای 35 درجه سانتیگراد و گروه آزمایشی دیگر ابتدا به مدت 2 ساعت در دمای 3/18 درجه سانتیگراد و سپس در دمای 35 درجه سانتیگراد قرار گرفتند. پس از 4 روز دمای بدن جوجه هایی که در معرض سرما قرار گرفته بودند برابر با 38 درجه سانتیگراد و دمای گروه شاهد برابر با 8/38 درجه سانتیگراد بود.
بدلیل اینکه فعالیت های متابولیسمی بدن در شرایط دمایی خاصی انجام می شود بروز استرس سرمایی در اوائل دوره پرورش می تواند تهدید جدی برای بقا و ادامه حیات پرنده باشد. سیستم گوارشی و قسمت های دیگر بدن بطور تدریجی در طول دو هفته اول زندگی رشد یافته و پس از آن رشد پرها تکامل سیستم عصبی و افزایش وزن پرنده باعث می شود که پرنده بتواند دمای بدنش را تنظیم و کنترل کند.
دمای پایین باعث کاهش مصرف غذا و آب در اوائل دوره می شود. رشد مناسب سیستم ایمنی و دستگاه گوارش پرنده بستگی به تغذیه مناسب جوجه در روزهای اول از کیسه زرده و سپس خوراک دارد و در صورت تغذیه ناکافی میزان مرگ و میر افزایش خواهد یافت و جوجه هایی هم که زنده می مانند دارای سیستم ایمنی و گوارش ضعیف بوده که رشد نهایی آنها را تحت تاثیر قرارمی دهد. در شرایط استرس سرمایی تمام انرژی که جوجه مصرف می کند به جای رشد عضلات و افزایش وزن صرف حفظ دمای بدن می شود و اگر این شرایط برای مدت طولانی ادامه یابد بدن پرنده مجبور به مصرف چربی ها و کربوهیدرات های بافت های بدن خواهد بود تا دمای بدنش را حفظ کند.
تعیین دمای مناسب در مراحل مختلف پرروش برا ی پرنده از اهمیت زیادی برخوردار است. در دمای 7/26 درجه سانتیگراد انسان احساس گرما می کند ولی جوجه در این دما سرما می خورد. در یک تحقیق جوجه هایی که در دماهای 7/26 و 2/32 درجه سانتیگراد پرورش یافته بودند با هم مقایسه شدند. پس از ده روز وزن زنده برای گروه اول 90 گرم و ضریب تبدیل غذا 42/1 و برای گروه دوم وزن زنده 108 گرم و ضریب تبدیل غذا 14/1 بود. علاوه بر مطالب بالا استرس سرمایی در اوایل دوره پرورش می تواند وقوع آسیت را افزایش دهد.
مطالعات دانشگاهی افزایش 11 درصدی آسیت را در گله های جوجه گوشتی که در دماهای بسیار سرد پرورش یافته بودند نشان می دهد. مدیریت دما بدلیل اینکه جوجه ها در اوایل دوره پروش نیاز به دمایی در حدود 2/32 درجه سانتیگراد دارند تدارک گرمای اضافی در آشیانه ها برای داشتن حداکثر عملکرد بسیار مورد نیاز است. مطالعات مزرعه ای در جنوب شرق آمریکا نشان می دهد که در دو مزرعه با مدیریت مشابه که در یکی گرمای لازم در اوایل دوره پرورش فراهم نشده بود وزن نهایی بدن بین دو مزرعه یکسان بوده ولی ضریب تبدیل غذایی در مزرعه ای که دارای شرایط حرارتی مناسب در اوایل دوره پرورش بود 6/0 کمتر از مزرعه دیگر است.
دو راه اصلی تولید گرما در آشیانه ها در اوایل پرورش استفاده از مادر های مصنوعی و یا تونل های هوای گرم است. در تونل های هوای گرم هوای گرم شده به سمت سقف حرکت کرده و دمای بستر کمتر از دمای ناحیه سقف است لذا برای بهبود این شرایط باید هوای گرم را بطور یکنواخت و در سطح پرنده جایگزین کرد. استفاده از فن در زیر سقف باعث خروج هوای گرم بالا شده و باعث می شود تا هوای سرد در ناحیه بستر به سمت بالا حرکت کرده و هوای گرم جایگزین آن گردد.
تحقیقات دانشگاه جورجیا نشان می دهد که استفاده از فن در ناحیه سقف باعث افزایش 15/0 درجه ای دمای ناحیه بستر شده که این مقدار افزایش دما در این ناحیه باعث کاهش مصرف تقریبا 30 درصدی سوخت مورد نیاز برای منبع گرمایی می شود.استفاده از تهویه به همراه دیواره های با فشار استاتیک کنترل شده و یا استفاده از خروجی های هوا در سقف می تواند به تعادل دما در آشیانه کمک کند. استفاده از تهویه باعث ورود هوای سرد بیرون به داخل آشیانه و مخلوط شدن با هوای گرم سقف شده که این هوا به سمت مرکز آشیانه حرکت کرده و باعث حفظ هوای گرم تولید شده توسط مادر های مصنوعی و یا تونل های هوای گرم در سطح بستر می شود در نتیجه میزان مصرف سوخت گاز پروپان در مادر های مصنوعی کاهش می یابد.
هواده ها باید از نظر فشار استاتیک کنترل شده باشند همچنین جایگاه باید غیر قابل نفوذ نسبت به ورود هوا باشد. برای آزمایش غیر قابل نفوذ بودن آشیانه می توان تمام در ها و ورودی های هوا را بست و سپس یک فن 48 اینچ یا دو فن 36 اینچ را روشن کرد. در این شرایط فشار استاتیک محاسبه شده نباید کمتر از 15/0 اینچ در مقیاس فوتو هلیک باشد.
پن کیک ها و مادر های مصنوعی گرما را به شکل مادون قرمز تولید می کنند استفاده از گرمای مادون قرمز برای گرم کردن آشیانه بهتر از استفاده از هوای گرم است. مزیت مادر های مصنوعی در این است که مکان هایی را که دمای بیشتری نیاز دارند گرم می کنند و نیازی به گرم کردن تمام آشیانه و صرف انرژی بیشتری نیست. تفاوت پن کیک ها با مادر های مصنوعی در این است که پن کیک ها برای ایجاد یک منطقه آسایش حرارتی غیر یکنواخت در مقایسه با مادر های مصنوعی طراحی شده اند. در مقایسه با تونل های هوای گرم مادر های مصنوعی احتمال سرما خوردن جوجه ها را کاهش داده و سوخت کمتر ی مصرف می کنند ولی به مدیریت و مراقبت بیشتری نیاز دارند. در اکثر مزارع که از مادر های مصنوعی گازی استفاده می کنند اغلب دو مشکل دیده می شود یکی سیستم لوله کشی نامناسب و دیگری وجود تنظیم کننده های کوچک در این سیستم ها است. فاصله بین مخزن سوخت گاز تا مادر های مصنوعی و همچنین میزان گرمای مورد نیاز اندازه لوله ها را مشخص می کند. اندازه تنظیم کننده ها نیز باید به گونه ای انتخاب شود که حداقل برای 130 درصد حداکثر گرمای خروجی مورد نیاز طراحی شده باشد. مخزن سوخت باید دارای اندازه و حجم مناسبی بسته به میزان گرمای تولیدی مادر های مصنوعی باشد. موقعیت نامناسب حس گر های دما می تواند پرورش دهنده را دچار اشتباه کند. در صورتی که حس گر های دما نزدیک مادر های مصنوعی قرار داشته باشند نمی توان برآورد صحیحی از دمای داخل آشیانه داشت. درصورتی که مادر های مصنوعی در وسط جایگاه قرار داشته باشند حس گر هی دمایی باید بین ردیف های آبخوری ها و دان خوری ها قرار گیرند که در حدود 7/2 تا 3 متر از مادر های مصنوعی فاصله دارند. همچنین این حس گرها باید 10-5/7 سانتی متر از سطح بستر بالاتر قرار گیرند. میزان تهویه باید با توجه به سن پرنده تنظیم شده و ترموستات بالاتر از دمای موردنیاز ست شود. کنترل آمونیاک علاوه بر حفظ دمای مناسب در آشیانه و سطح بستر وجود هوای با کیفیت بالا برای جوجه ها از اهمیت زیادی بر خوردار است. اغلب غلظت آمونیاک در اندازه گیری کیفیت هوا مورد بررسی قرار می گیرد. غلظت های بالای 25 ppm در اوائل دوره پرورش مقاومت جوجه را به بیماری ها و عفونت ها کاهش داده و در پی آن میزان مرگ و میر در گله افزایش خواهد یافت. مطالعات نشان داده اند که در غلظت های بالای آمونیاک ضریب تبدیل خوراک نیز افزایش می یابد. آمونیاک در بستر تولید شده و در چند سانتی متر بالاتر از بستر دارای غلظت بالایی است که باعث آسیب دیدن جوجه ها می شود. در غلظت های بالا و قبل از اینکه پرورش دهنده بتواند مشکل را تشخیص دهد و یا نشانه های آن در گله دیده شود عملکرد گله کاهش خواهد یافت بنابراین پیشگیری از تولید آن بسیار اهمیت دارد. اصلاح بستر برای جلوگیری از تشکیل آمونیاک بطور وسیعی در صنعت پرورش طیور استفاده می شود. علاوه بر این کار مدیریت تهویه نیز در این رابطه بسیار حائز اهمیت است. با افزایش رطوبت بستر تولید آمونیاک نیز افزایش می یابد. بنابر این باید تهویه مناسبی برای خارج کردن رطوبت اضافی بستر وجود داشته باشد.عدم وجود تهویه مناسب باعث افزایش رطوبت بستر و غلظت گاز آمونیاک شده که اصلاح بستر پس از آن موثر نخواهد بود. میزان مصرف آب در طیور در شرایط معمولی 5/1 تا 2 برابر میزان مصرف ماده خشک خوراک است که حدود 80 درصد آن از طریق مدفوع دفع می شود. یک جوجه در هفته اول در هر ساعت 8/1 گرم و در هفته دوم 08/3 گرم آب دفع می کند. این مقادیر اگرچه کوچک اند ولی در یک گله 20000 یا 25000 قطعه ای مجموع این مقادیر عدد بزرگی را تشکیل می دهد. برای تهویه این مقدار رطوبت در هفته اول باید فن های 48 اینچ و یا 36 اینچ را به مدت 30 تا 45 ثانیه و در فواصل 5 دقیقه ای روشن کرد. در هفته دوم زمان روشن بودن هواکش ها را باید به 25/1 تا 5/1 دقیقه افزایش داد.