مروری بر ماشین آلات برداشت علوفه

معمول‌ترین ماشین‌های برداشت، ماشین‌های دروگر علوفه دامی و تراکتوری هستند.
ماشین‌های برداشت علوفه:
ماشین‌های درو علوفه حدود سال 1840 در آمریکا ساخته شدند و به تدریج تکامل یافتند. ساده‌ترین ماشین‌های درو علوفه، چمن‌برها هستند که در حقیقت ماشین‌های درو دستی هستند و در چمن‌کاری و محوطه‌های بسیار کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرند. معمول‌ترین ماشین‌های برداشت، ماشین‌های دروگر علوفه دامی و تراکتوری هستند.
دروگرهای دامی شانه‌ای:
ساختمان دروگرهای دامی شانه‌ای تقریباً شبیه دروگرهای شانه‌ای تراکتوری است و از قسمت‌های زیر تشکیل شده است که به‌طور خلاصه شرح داده خواهند شد:
- کفشک‌ها:
در دو سر دستگاه برش دو جسم کاملاً شبیه نعلین با نوک سر بالا (برای عبور آسان از روی سنگ‌ریزه‌ها و موانع کوچک) و کف صاف (برای کشیده شدن روی زمین و تکیه دستگاه برش) وجود دارد. کفشک در انتهای جای اره، کفشک خارجی و کفشک در ابتدای اره، کفشک داخلی نامیده می‌شود. وزن دستگاه برش در موقع کار بیشتر روی کفشک داخلی است و به‌وسیله دو لولا به دو طرف پل متصل است. جنس آن از فولاد و به‌صورت ریخته‌گری ساخته می‌شود.
- چرخ‌های حامل:
تعداد این چرخ‌ها دو عدد است که قطر متوسط آنها حدود 80 سانتی‌متر است. روی محیط این چرخ‌ها برآمدگی‌هایی به منظور اصطکاک بیشتر با زمین وجود دارد.
- دستگاه برش:
دستگاه برش یا شانه برش اساسی‌ترین قسمت دروگر است و عمل اصلی یعنی درو توسط این قسمت انجام می‌شود و شامل قسمت‌های زیر است:
* انگشتی یا محافظ:
به شکل مخروطی است که معمولاً از چدن و در ابعاد و انواع مختلف ساخته می‌شود. انواع آن عبارتند از: انگشتی سنگلاخی یا سخت، انگشتی معمولی، انگشتی بدون روکش، انگشتی دوقلو.
* تیغه برش:
به‌صورت تیغه‌های دندانه‌دار از فولاد نسبتاً نرم که طول آن در ماشین‌های مختلف فرق می‌کند و ممکن است از 80 تا 170 سانتی‌متر به ضخامت حدود 4 میلی‌متر و عرض 20 تا 30 میلی‌متر ساخته شود. دندانه‌های تیغه به‌صورت یک شش‌ضلعی است که تنها دو لبه آن تیز و برنده است. ممکن است لبه‌های تیغه صاف یا دندانه‌دار از رو یا از زیر باشد. تیغه‌ها باید آب دیده باشند.
- تنظیم برگردان علوفه:
زایده‌ای به کفشک خارجی است برای هدایت علوفه‌های بریده شده و تبدیل آنها به صورت یک نوار در وسط ماشین تا در بازگشت علوفه‌های بریده شده زیر چرخ له نشوند.
- هادی‌های اره:
هدایت تیغه اره را به‌عهده دارند و مانع بالا و پایین رفتن تیغه می‌شوند.
- ادوات تنظیم:
به منظور کنترل و تنظیم دستگاه برای شرایط مختلف کار است. مثلاً دستگاه برش را می‌توان حول کفشک داخلی به اندازه 80 تا 90 درجه گرداند. این برای زمانی است که بخواهیم دروگر را از مزرعه خارج و به جای دیگر ببریم.
- تنظیم درجه تمایل انگشتی‌ها نسبت به سطح زمین:
به‌وسیله اهرمی توسط راننده انجام می‌شود. این تمایل 20 تا 25 درجه نسبت به افق است.
- دستگاه انتقال قدرت:
روی محور چرخ‌های حامل جعبه‌دنده‌ای قرار دارد. این جعبه‌دنده نیروی لازم را از چرخ‌های حامل گرفته و به دستگاه برش منتقل می‌کند.
- شاسی:
اسکلت‌بندی ماشین را گویند که جنس بیشتر این دروگرها از فولاد ساخته شده و به شکل مثلثی است که قسمت‌های دیگر دروگر هر کدام به شیوه‌ای به آن وصل شده است. در جلوی شاسی مالبند و در عقب آن صندلی راننده وجود دارد.
- تنظیم فاصله اره تا روی زمین:
به‌وسیله اهرمی که در سمت راست راننده قرار دارد می‌توان تیغه برش را تنظیم کرد. می‌توان تیغه را به ارتفاع 20 تا 40 سانتی‌متری سطح زمین قرار داد.
دروگرهای بشقابی چرخشی:
نیروی چرخشی این دروگرها از محور توان‌دهی تراکتور تأمین می‌شود و نسبت به دروگرهای رفت و برگشتی دارای محاسنی به شرح زیر است:
1- تعویض تیغه‌ها به آسانی انجام می‌گیرد.
2- راندمان آن در واحد سطح بیش از دروگرهای رفت و برگشتی است.
3- تیغه‌ها ارزان‌تر هستند.
4- عمل برش بهتر است.
دروگرهای متداول بشقابی و چرخشی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
1- دروگرهای چرخشی مخروطی:
این نوع دروگرها حد واسطی از نوع اول و نوع دوم هستند. قسمت‌های برش به شکل مخروط‌های ناقص‌اند که در قاعده پایینی آنها 2 تا 4 کاردک نصب گردیده و نیروی گردشی همانند آنها از محور توان‌دهی تراکتور تأمین می‌شود.
2- دروگرهای بشقابی چرخشی:
این نوع دروگرها شبیه نوع استوانه‌ای است با این تفاوت که استوانه‌ها به بشقاب‌ها تبدیل شده‌اند. بشقاب و تیغه آخری مجهز به یک جسم توخالی شبیه مخروط ناقص است. تعداد بشقاب‌ها ممکن است تا 6 عدد افزایش پیدا کند و سرعت دورانی بین 3000 تا 3500 دور در دقیقه است. حرکت دورانی را از محور توان‌دهی تراکتور توسط تسمه‌های وی شکل و چرخ‌دنده‌ها تأمین می‌کنند. هر یک از بشقاب‌ها دارای 2 تا 4 تیغه کوچک دو لبه که قابل تعویض هستند و به‌طور آزاد و معلق در جای خود قرار می‌گیرند و نیروی گریز از مرکز آنها را به حالت قطع کردن درمی‌آورد. برای استفاده از هر دو لبه تیز تیغه‌ها می‌توان آنها را پشت و رو نمود. بشقاب‌ها هر کدام در جهت مخالف بشقاب مجاور خود می‌چرخد. با این ترتیب یک ردیف علوفه درو شده باقی می‌گذارند.
3- دروگرهای بشقابی چرخشی استوانه‌ای:
معمولاً دارای 2 تا 4 استوانه عمودی است که به‌طور عمودی قرار دارند که در پایین قاعده آن دو یا سه کاردک نصب شده و چرخش جهت سیلندرها عکس یکدیگر است و می‌توانند با دورهای 1500 تا 3000 دور در دقیقه دوران داشته باشند و علف‌های بریده شده را به‌صورت توده نواری در عقب سیلندرها قرار می‌دهند. تمام دروگرهای دورانی دارای یک پوشش محافظ دارند که بهترین عامل برای جلوگیری از پراکنده شدن علف‌های بریده شده به اطراف است.
دروگرهای شانه‌ای تراکتور:
ساختمان و طرز کار دروگرهای تراکتوری شبیه دروگرهای دامی است. البته در دستگاه برش و سایر قسمت‌ها بین این دو گروه تفاوت‌هایی وجود دارد. مثلاً دستگاه جفت تیغه‌ای مخصوص دروگرهای تراکتوری است که روی هم قرار دارند و هر دو تیغه مانند قیچی خیاطی حرکت رفت و برگشت دارند.
طبقه‌بندی دروگرهای شانه‌ای تراکتوری:
از نظر نوع اتصال به تراکتور به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- دروگرهای شانه‌ای وسط سوار:
این نوع دروگرها برای تراکتورهایی که فاصله چرخ‌های جلو نسبت به عقب بیشتر است همچنین برای تراکتورهای سه‌چرخ مناسب است. این نوع دروگرها در سمت راست تراکتور بین دو اکسل جلو و عقب متصل می‌شوند. مهم‌ترین مزیت این دروگرها کنترل کار برش است زیرا راننده دید بهتری دارد. دوم اینکه می‌توان به عقب تراکتور وسیله دیگری را به‌کار گرفت.
معایب مهم دروگرهای وسط سوار:
1- اتصال به تراکتور کمی وقت‌گیر است.
2- برای به‌کار انداختن دستگاه برش به یک سری وسایل ارتباطی نیاز دارد.
- دروگرهای شانه‌ای نیمه‌سوار:
این نوع دروگرها دارای شاسی و دو چرخ سبک هستند که هنگام کار روی دو چرخ خود کشیده می‌شود و برای به‌کار انداختن تیغه از محور توان‌دهی تراکتور استفاده می‌شود و سرعت حرکت تراکتور با دروگر باید طوری تنظیم شود که با شرایط مزرعه منطبق باشد. مناسب‌ترین سرعت پیشروی تراکتور در موقع درو بین 11 تا 7 کیلومتر در ساعت است.
- دروگرهای شانه‌ای کششی:
دارای دو چرخ است که بیشتر وزن دروگر را تحمل می‌کند. این دروگرها به‌وسیله مالبند به عقب تراکتور وصل و کشیده می‌شوند و حرکت دستگاه برش توسط چرخ‌دنده‌ها، زنجیر یا تسمه وی شکل از محور توان‌دهی تراکتور تأمین می‌گردد و به‌آسانی به اکثر تراکتورها وصل می‌شود و یکی از محاسن آن در موقع درو می‌تواند گوشه مزرعه را درو کند ولی برای دور زدن نسبت به دروگرهای نیمه‌سوار و سوار احتیاج به فضای بیشتری دارد.
- دروگرهای شانه‌ای عقب سوار شونده:
ساختمان این نوع از دروگرها ساده‌تر از دروگرهای نیمه‌سوار است. شاسی آن خیلی سبک و مجهز به یک سطح صیقلی آهنی است که به‌وسیله آن می‌توان به‌راحتی روی علوفه سر خورد و به عقب تراکتور متصل و با نیروی هیدرولیک بالا و پایین می‌رود و حرکت تیغه از محور توان‌دهی تراکتور تأمین می‌شود.