در حال
جستجو...
- چغندر قند چیست؟
- انواع چغندر قند
- شرایط رشد بهینه
- آماده‌سازی خاک
- کاشت بذر
- مراقبت و نگهداری نهال‌ها
- آفات و بیماری‌ها
- رقیق‌سازی و جابجایی
- آبیاری و مدیریت آب
- کوددهی نهال‌ها
- کنترل علف‌های هرز
- برداشت و نگهداری پس از برداشت
- سؤالات متداول
چغندر قند چیست؟
نهال‌های چغندر قند مربوط به گروه واریته Altissima از گونهٔ Beta vulgaris هستند. این محصول به‌صورت دوساله رشد می‌کند؛ در سال اول انرژی گیاه صرف رشد رویشی و تشکیل یک ریشهٔ بزرگ و سرشار از قند می‌شود و در سال دوم گل‌دهی و بذر تولید می‌شود. کشاورزان معمولاً پس از فصل اول اقدام به برداشت می‌کنند تا بیشترین مقدار قند را به‌دست آورند.
انواع چغندر قند
چندین واریته موجود است که انتخاب آنها بستگی به شرایط محلی، مقاومت به بیماری، اندازه ریشه و درصد قند دارد. نکات زیر در انتخاب واریته مؤثرند:
انواع پلی‌مورف
این انواع معمولاً ریشه‌های بلندتر و اغلب محتوای قند بالاتر دارند و در شرایط خاص عملکرد مناسبی نشان می‌دهند.
انواع مونوژرم
دانه‌های مونوژرم هر واحد بذر یک نهال تولید می‌کنند که کاشت و رقیق‌سازی را آسان‌تر می‌سازد و بارِ کار در مزرعه را کاهش می‌دهد.
انواع مقاوم به ریزومانیا
در مناطق آلوده به ویروس ریزومانیا، انتخاب واریته‌های مقاوم به ریزومانیا بسیار توصیه می‌شود چون این بیماری عملکرد را به‌شدت کاهش می‌دهد.
شرایط رشد بهینه
نهال‌ها در شرایط محیطی مشخص بهترین استقرار را دارند. مدیریت عوامل محیطی می‌تواند جوانه‌زنی، رشد و کیفیت نهایی ریشه را بهبود بخشد.
دما
محدودهٔ ایده‌آل برای جوانه‌زنی بین 8 تا 15 درجهٔ سانتی‌گراد است. نهال‌های جوان نسبت به یخ‌زدگی حساس‌ترند؛ در برابر سرماهای ناگهانی از آنها محافظت کنید.
نور
آفتاب کامل مطلوب است. نهال‌ها به حدود 6 تا 8 ساعت نور مستقیم روزانه برای فتوسنتز سالم و رشد قوی نیاز دارند.
خاک
ترجیحاً از خاک‌های لومی، خوب زهکشی‌شده با pH بین 6.0 تا 7.0 استفاده کنید. از خاک رسی سنگین که آب را نگه می‌دارد و خطر پوسیدگی ریشه را افزایش می‌دهد، خودداری کنید.
رطوبت
رطوبت یکنواخت را حفظ کنید—نه خشک و نه غرقابی. زهکشی مناسب فشار بیماری را کاهش داده و رشد پیوستهٔ ریشه را پشتیبانی می‌کند.
آماده‌سازی خاک
آماده‌سازی صحیح خاک پایهٔ یک رویش یکنواخت و نفوذپذیری عمقی ریشه را فراهم می‌سازد.
آزمون خاک
خاک را از نظر pH و محتوای عناصر غذایی آزمایش کنید. در صورت لزوم pH را اصلاح کنید—برای خاک‌های اسیدی از آهک استفاده کنید—و ناهماهنگی‌های تغذیه‌ای را پیش از کاشت برطرف نمایید.
شخم و ماده‌آلی
شخم عمیق لایه‌های متراکم را باز کرده و رشد ریشه را تسهیل می‌کند. افزودن کمپوست یا مادهٔ آلی کاملاً پوسیده ساختار خاک و قابلیت دسترسی به عناصر غذایی را بهبود می‌بخشد.
کوددهی پیش از کاشت
کودهای آغازگر غنی از فسفر برای توسعهٔ اولیهٔ ریشه کاربرد دارند. میزان کود را بر اساس نتایج آزمون خاک تعیین کنید تا از مصرف اضافی جلوگیری شود.
کاشت بذر
تکنیک صحیح کاشت موجب یکنواختی در سبز شدن و کاهش نیروی کار برای رقیق‌سازی در آینده می‌شود.
انتخاب بذر
از بذرهای دارای گواهی استفاده کنید تا از جوانه‌زنی بالا، شادابی و مقاومت به بیماری‌ها اطمینان حاصل شود. بذرهای مونوژرم نیاز به رقیق‌سازی کمتری دارند.
عمق و فاصله
بذرها را در عمق 1.5 تا 2.5 سانتی‌متر قرار دهید. فاصلهٔ بین ردیف‌ها را حدود 45 تا 60 سانتی‌متر در نظر بگیرید تا ریشه‌ها فضای کافی برای توسعه داشته باشند.
زمان کاشت
در اوایل بهار زمانی که دمای خاک به حدود 8 درجهٔ سانتی‌گراد رسید، اقدام به کاشت نمایید. کاشت دیرهنگام موجب محدودیت در استقرار و کاهش عملکرد می‌شود.
مراقبت و نگهداری نهال‌ها
مراقبت منظم در مرحلهٔ نهالی از دست رفتن عملکرد جلوگیری می‌کند. تمرکز بر کنترل علف‌های هرز، مدیریت تنش دمایی و رصد به‌موقع آفات و کمبودهای تغذیه‌ای است.
کنترل علف‌های هرز
از کشت سطحی ملایم یا علف‌کش‌های پیش‌جوانه‌ای برای کاهش علف‌های هرز استفاده کنید. هنگام استفاده از عملیات مکانیکی از آسیب رساندن به ریشه‌ها و نهال‌های نوپا خودداری کنید.
مدیریت دما
نهال‌ها را از یخ‌زدگی‌های دیررس و گرمای شدید با پوشش یا سایه‌بان محافظت کنید تا زمانی که گیاهان مستحکم شوند.
پایش رشد
مزارع را به‌صورت منظم بازدید کنید تا علائم اولیهٔ بیماری، آفت یا کمبودهای غذایی را شناسایی و سریعاً مقابله کنید تا از گسترش و خسارت گسترده جلوگیری شود.
آفات و بیماری‌های معمول
گشت زنی دقیق و استراتژی‌های مدیریت تلفیقی برای حفاظت نهال‌ها ضروری است.
حشرات
کرم‌های برشگر (cutworms) می‌توانند نهال‌ها را در سطح خاک قطع کنند—استفاده از یقه‌های حفاظتی، حشره‌کش‌های هدفمند یا روش‌های فرهنگی مؤثر است. شته‌ها ناقل ویروس‌ها بوده و رشد را کند می‌کنند؛ با صابون‌های حشره‌کش، روغن‌های باغبانی یا دشمنان طبیعی مانند کفشدوزک‌ها کنترل کنید.
بیماری‌ها
قارچ‌های عامل دمپینگ-آف می‌توانند نهال را در قاعده مورد حمله قرار دهند—از آبیاری بیش از حد خودداری کرده و زهکشی را بهبود بخشید. سفیدک پودری می‌تواند شادابی را کاهش دهد؛ انتخاب واریته‌های مقاوم و در صورت لزوم استفاده از قارچ‌کش‌ها توصیه می‌شود.
رقیق‌سازی و جابجایی نهال‌ها
رقیق‌سازی مناسب تضمین می‌کند هر گیاه فضای لازم برای شکل‌گیری سیستم ریشهٔ گسترده را داشته باشد. جابجایی معمولاً توصیه نمی‌شود زیرا چغندر قند به اختلال ریشه حساس است.
رقیق‌سازی
هنگامی که نهال‌ها حدود 4–5 سانتی‌متر ارتفاع داشتند اقدام به رقیق‌سازی کنید. فاصلهٔ نهایی بین گیاهان معمولاً در حدود 10–15 سانتی‌متر است تا رشد ریشه‌ای مناسب فراهم شود.
جابجایی
اگر ضرورت ایجاب کند، نهال‌ها را با دقت و به‌سرعت جابجا کنید تا شوک کاهش یابد؛ اما در صورت امکان از جابجایی خودداری کنید.
آبیاری و تکنیک‌های آبیاری
مدیریت آب در مرحلهٔ استقرار و پر شدن ریشه حیاتی است. رطوبت یکنواخت را بدون ایجاد شرایط غرقابی حفظ کنید.
بهتر است آبدهی عمیق و با دورهٔ زمانی طولانی‌تر انجام شود تا آبیاری‌های سطحی و کوتاه. سیستم‌های آبیاری قطره‌ای آب را مستقیم به ناحیه ریشه می‌رسانند، مصرف آب را کاهش داده و بروز بیماری‌های برگی را کمتر می‌کنند.
کوددهی نهال‌های چغندر قند
تغذیهٔ متعادل از رشد شاخسارهٔ سالم و تشکیل ریشهٔ بزرگ و سرشار از قند پشتیبانی می‌کند. برنامهٔ کوددهی را متناسب با آزمون خاک و مرحلهٔ رشد تنظیم کنید.
ازت (N)
مقدار نسبی ازت برای حمایت از رشد رویشی لازم است؛ اما از اعمال ازت بیش از حد در اواخر فصل خودداری کنید زیرا می‌تواند باعث کاهش درصد قند (رقیق شدن قند) شود.
پتاسیم و فسفر
پتاسیم در بهبود محتوای قند و مقاومت به بیماری‌ها مؤثر است و فسفر توسعهٔ قوی ریشه را تشویق می‌کند. تقسیم کودها به چند نوبت می‌تواند کارایی جذب را افزایش دهد.
کنترل علف‌های هرز
کنترل مؤثر علف‌های هرز رقابت بر سر نور، آب و مواد مغذی را کاهش داده و یکنواختی تراکم محصول را بهبود می‌بخشد.
استفاده از علف‌کش‌ها
علف‌کش‌های پیش‌جوانه‌ای پیش از کاشت به مهار علف‌های اولیه کمک می‌کنند. پس از سبز شدن می‌توان از محصولات پس از جوانه‌زنی استفاده کرد—فرمولاسیون‌هایی را انتخاب کنید که برای نهال‌های جوان ایمن باشند.
کنترل مکانیکی
کشت سطحی بین ردیف‌ها و استفاده از مالچ فشار علف‌های هرز را کاهش داده و رطوبت خاک را حفظ می‌کند. از کشت عمیق که به ریشه‌ها آسیب می‌زند پرهیز کنید.
برداشت و نگهداری پس از برداشت
چغندرهای قند معمولاً در پاییز پس از 6–8 ماه برداشت می‌شوند، زمانی که اندازهٔ ریشه و محتوای قند در اوج است. برداشت به‌موقع کیفیت قند را حفظ می‌کند.
زمان برداشت
برداشت زمانی انجام می‌شود که غلظت قند حداکثر و ریشه‌ها کاملاً تشکیل شده باشند؛ عوامل اقلیمی و روش‌های محلی زمان دقیق را تعیین می‌کنند.
نگهداری پس از برداشت
ریشه‌ها را از خاک تمیز کنید، از نظر آسیب بررسی نمایید و در شرایط سرد و دارای تهویهٔ مناسب نگهداری کنید تا کیفیت برای تولید قند حفظ شود.
پرسش‌های متداول
بذرهای چغندر قند چقدر زمان لازم دارند تا جوانه بزنند؟
جوانه‌زنی معمولاً ظرف 7–14 روز رخ می‌دهد که بستگی به رطوبت و دمای خاک دارد.
آیا می‌توان چغندر قند را در ظروف کاشت؟
بله؛ با استفاده از گلدان‌های بزرگ و عمیق، زهکشی مناسب، نور کافی و آبیاری منظم می‌توان چغندر قند را در مقیاس کوچک پرورش داد.
آیا نهال‌ها نیاز به کود دارند؟
بله. تغذیهٔ متعادل—به‌ویژه پتاسیم، فسفر و ازت کنترل‌شده—برای رشد سالم نهال و تجمع قند در ریشه ضروری است.
کدام آفات معمولاً نهال‌ها را تهدید می‌کنند؟
آفات رایج شامل شته‌ها، سوسک‌های جست‌زن و کرم‌های برشگر هستند. شناسایی زودهنگام و مدیریت تلفیقی میزان خسارت را کاهش می‌دهد.
چه زمانی باید نهال‌ها را رقیق کرد؟
وقتی نهال‌ها حدود 4–5 سانتی‌متر ارتفاع دارند، رقیق‌سازی انجام شود تا فاصلهٔ هدف بین گیاهان برقرار شود و رشد ریشه تقویت گردد.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
