در حال
جستجو...
- انواع چغندر
- شرایط مطلوب برای رشد چغندر
- زمان‌بندی و تکنیک‌های کاشت
- مراقبت و مدیریت زراعی
- مدت زمان رشد چغندر
- زمان و روش برداشت
مقدمه
کشت تجاری چغندر نیازمند فراتر رفتن از روش‌های سنتی و پیاده‌سازی فناوری‌های نوین و اصول صحیح زراعی است تا بهره‌وری و کیفیت محصول افزایش یابد. استفاده از دانه‌پاش‌های دقیق برای بهینه‌سازی فواصل کاشت، سامانه‌های آبیاری قطره‌ای برای صرفه‌جویی در آب و مدل‌های پیش‌بینی آفت و بیماری همراه با پایش ماهواره‌ای و GIS از جمله ابزارهایی هستند که ریسک را کاهش داده و سودآوری را بالا می‌برند. در ادامه، ارقام مهم، شرایط مناسب و گام‌به‌گام مدیریت مزرعه تشریح می‌شود.
انواع چغندر
ارقام تجاری چغندر از چغندر قرمز خوراکی تا ارقام تخصصی فرآوری و چغندر قند متنوع‌اند. انتخاب رقم مناسب بسیار حیاتی است زیرا رقم تعیین‌کننده طول فصل رشد، ترجیحات خاک و کیفیت محصول نهایی است.
- Detroit Dark Red — رقم عام که خاک‌های لومی غنی از مواد آلی را می‌پسندد و در تناوب با سبزیجات چلیپایی جایگاه خوبی دارد.
- Chioggia (نوارشِکر) — رقم سنتی زودرس با حلقه‌های صورتی‑سفید داخلی؛ در اقلیم‌های معتدل عملکرد خوبی دارد.
- Golden Beets — ریشه‌های خوش‌طعم و برگ‌های قابل‌مصرف؛ در خاک‌های سبک و مرطوب یکنواخت بهتر رشد می‌کنند.
- Bull’s Blood — برای ریشه و برگ ارزشمند؛ نسبت به سرما و یخ‌زدگی سبک مقاوم است.
- Cylindra — ریشه‌های کشیده مناسب فرآوری؛ در خاک‌های سنگین و فصل‌های طولانی مناسب است.
- Sugar Beets — برای تولید قند بهینه‌سازی شده؛ به فصل رشد طولانی، خاک‌های غنی و برنامه‌های دقیق کوددهی نیاز دارد.
شرایط مطلوب برای رشد چغندر
چغندر گیاهی سازگار است اما در اقلیم‌های معتدل همراه با فصل رشد خنک و طولانی بهترین عملکرد را دارد. خاک‌های حاصلخیز، خوب زهکشی‌شده و غنی از مواد آلی باعث شکل‌گیری ریشه‌های قوی و اندازه‌ی یکنواخت می‌شوند.
دمای ایده‌آل و نیاز به نور
دمای مطلوب بین 10–24°C است. چغندر تحمل یخ‌زدگی سبک را دارد و برای کاشت اوایل بهار یا پاییز مناسب است. حداقل 6 ساعت نور مستقیم برای رشد مطلوب لازم است؛ در مناطق گرم‌تر، کشت پاییزه یا سایه‌بان موقتی ریسک گل‌دهی و کاهش کیفیت ریشه را کاهش می‌دهد. گرمای زیاد موجب افزایش گل‌دهی غیرمطلوب و کاهش بازارپسندی می‌شود.
ویژگی‌های خاک
هدف pH بین 6.0–7.0 برای دسترسی بهینه عناصر غذایی است. خاک‌های سبک، بدون سنگ‌ریزه و با زهکشی مناسب ریشه‌های گرد و یکنواخت می‌دهند؛ خاک‌های فشرده یا سنگلاخی معمولاً ریشه‌های بدشکل تولید می‌کنند که ارزش بازاری کمتری دارند. بهبود خاک‌های ضعیف با افزودن مواد آلی، شخم عمیق یا ایجاد ردیف‌های بالاتر پیش از کاشت توصیه می‌شود.
کاشت چغندر: زمان‌بندی و تکنیک‌ها
زمان کاشت مناسب و قرارگیری دقیق بذرها برای یکنواختی رسیدگی و برداشت کارآمد ضروری است. دمای خاک را پایش کنید و برای تأمین مداوم بازارها از کاشت‌های متوالی استفاده کنید.
چه زمانی چغندر بکاریم
زمانی بکارید که دمای خاک حدود 10–29°C باشد. پنجره‌های معمول اوایل بهار و اواخر تابستان هستند. در اقلیم‌های گرم، کاشت پاییزه معمولاً بهتر است تا از استرس گرمایی و گل‌دهی جلوگیری شود. کاشت‌های مرحله‌ای هر 2–3 هفته کمک می‌کند تا عرضه محصول پیوسته بماند.
چگونگی کاشت
کاشت مستقیم بذر در فضای باز ترجیح داده می‌شود. عمق بذر حدود 1.2 سانتی‌متر و فاصله بین بذرها 2.5–5 سانتی‌متر در ردیف‌هایی با فاصله 30–46 سانتی‌متر باشد. در مزارع بزرگ از دانه‌پاش‌های دقیق استفاده کنید تا یکنواختی رویش افزایش یابد. بعد از سبز شدن، زمانی که نشاها به ارتفاع 8–10 سانتی‌متر رسیدند، هر بوته را به فاصله 5–7.6 سانتی‌متر تنک کنید تا ریشه‌ها بزرگتر شوند.
مراقبت و عملیات نگهداری
نگهداری مؤثر تعادل تغذیه، آبیاری و پیشگیری از آفات و بیماری‌ها را می‌طلبد. چغندر غذادهی متوسطی نیاز دارد—تأمین کودهای پایه و ریزمغذی‌ها از جمله بور برای جلوگیری از اختلالات ریشه‌ای مانند پوسیدگی قلب ضروری است.
کوددهی در طول فصل رشد
کود شروع‌کننده متعادل هنگام کاشت اعمال کنید. برای حمایت از رشد برگ‌ها، در اوایل فصل هر 4–6 هفته نیتروژن مورد نیاز را تامین کنید؛ با نزدیک‌شدن ریشه‌ها به رشد ذخیره‌ای، به سمت برنامه‌هایی با تاکید بر فسفر جهت توسعه اندام ذخیره‌ای حرکت کنید. از نیتروژن زیاد در اواخر فصل پرهیز کنید تا از رشد بیش از حد برگ و کاهش اندازه ریشه جلوگیری شود. از نتایج آزمون خاک و برگ استفاده و در صورت امکان کوددهی با نرخ متغیر مبتنی بر نقشه‌های پوشش گیاهی را پیاده کنید.
آفات و بیماری‌ها و روش‌های مدیریت
مدیریت تلفیقی آفات (IPM) که شامل تناوب، استفاده از ارقام مقاوم، بهداشت مزرعه و کنترل‌های هدفمند شیمیایی یا بیولوژیک است، بهترین استراتژی است. تشخیص زودهنگام با استفاده از ابزارهای پایش نیاز به درمان‌های پهن‌دامنه را کاهش می‌دهد و موجودات مفید را حفظ می‌کند.
| آفت / بیماری | علائم | کنترل / مدیریت |
|---|---|---|
| کِست نماتود (Cyst nematode) | زردی و پژمردگی، افزایش ریشه‌های جانبی، کاهش رشد | کاشت ارقام با تحمل نسبی و اجرای تناوب با میزبان‌های غیرمناسب |
| لکه باکتریایی (Bacterial blight) | لکه‌های قهوه‌ای نامنظم روی برگ، ضایعات ترآبگرفته | استفاده از بذر پاک، تناوب، آبیاری قطره‌ای و اقدامات بهداشتی |
| کرم‌خوردگی پوست (Scab) | لکه‌های زبری و چوب‌پنبه‌ای روی ریشه | انتخاب بذر گواهی‌شده مقاوم، جلوگیری از کشت در خاک آلوده و تناوب |
| ویروس Curly top | برگ‌های به‌طرف بالا پیچیده، ورم رگ‌ها، توقف رشد و ریشه‌های فرعی | کاشت ارقام مقاوم، کاشت زودتر، کنترل علف‌های هرز و مدیریت ناقلین |
| ویروس Western yellows | زردی بین رگبرگ‌ها، برگ‌های ضخیم و شکننده و لکه‌های تیره | کنترل شته‌ها، حذف گیاهان آلوده و مدیریت علف‌های هرز |
| Aphanomyces root rot | زردی، پژمردگی، ضایعات ریشه و کمبود رشد | کاشت ارقام مقاوم، بهبود زهکشی و تناوب زراعی |
| پوسیدگی باکتریایی (Bacterial rot) | ضایعات نرم و آب‌سوخته روی ریشه و بوی نامطبوع | بهداشت مزرعه، اجتناب از آبیاری بیش از حد، بهبود زهکشی و در صورت نیاز استفاده از باکتری‌کش‌ها |
| لکه برگ Phoma | لکه‌های گرد تیره روی برگ و ریزش برگ | رعایت بهداشت، کاربرد قارچ‌کش‌های مناسب و تناوب |
| Rhizoctonia (پوسیدگی تاج و ریشه) | ضایعات قهوه‌ای روی تاج و ریشه، پژمردگی و مرگ گیاه | استفاده از بذر درمان‌شده یا ارقام مقاوم، کاهش تنش آبی، بهبود زهکشی و تناوب |
| Rhizomania | زردی برگ، افزایش ریشه‌های باریک و کم‌تحرکی رشد | کاشت ارقام مقاوم، کنترل ناقلین و تضمین زهکشی مناسب |
| Tubercle disease | تولید توده‌های توبِرکل در ریشه و فساد | استفاده از بذر پاک، بهداشت خاک، در صورت امکان سولاریزاسیون و تناوب |
آبیاری منظم با قطره‌ای
نیاز آبی متوسط چغندر حدود 25 میلی‌متر در هفته است. آبیاری قطره‌ای رطوبت یکنواخت را فراهم و رطوبت سطحی برگ را کاهش می‌دهد که ریسک برخی بیماری‌ها را کمتر می‌کند. رطوبت خاک را پایش و از آبlogging خودداری کنید زیرا باعث پوسیدگی ریشه می‌شود. مالچ‌های آلی نگهداری رطوبت، کنترل علف‌های هرز و تعدیل دمای خاک را تسهیل می‌کنند.
مدت زمان رشد چغندر
زمان تا برداشت معمولاً بین 50 تا 70 روز پس از کاشت متغیر است که وابسته به رقم و شرایط رشد است. ارقام زودرس در حدود 50–55 روز و برخی ارقام دیگر تا 70 روز نیاز دارند. پایش رشد گیاه و اندازه‌گیری ریشه‌ها برای تعیین پنجره برداشت بهینه ضروری است.
زمان و روش برداشت چغندر
بیشتر ارقام خوراکی در اندازه 4–8 سانتی‌متر قطر ریشه به اندازه مناسب برداشت می‌رسند. هوای خنک و یخ‌زدگی‌های سبک می‌تواند شیرینی ریشه‌ها را افزایش دهد اما یخ‌زدگی شدید باعث آسیب و کاهش ماندگاری می‌شود. برای مزارع بزرگ، استفاده از ماشین‌آلات مکانیزه برداشت کارایی را افزایش می‌دهد؛ بازرسی‌های میدانی و در دسترس بودن شاخص‌های راه دور می‌تواند زمان‌بندی لجیستیک برداشت را بهینه کند.
برای نگهداری، رطوبت بالا و دمای خنک بین 0–4°C همراه با تهویه مناسب، ماندگاری ریشه‌ها را برای چند ماه افزایش می‌دهد. خنک‌سازی سریع پس از برداشت و حمل و نقل و جابجایی با دقت از تلفات پس از برداشت می‌کاهند و کیفیت بازارپسند را حفظ می‌کنند.
تاریخ انتشار مقاله انگلیسی : 2024/08/09
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
