معرفی آفت کش های سازگار با محیط زیست

امروزه کارشناسان آفت کش ها یی را که توصیه میکنند که اثرات مخرب کمتری بر محیط زیست داشته باشند .

---

در خصوص عوارض مخرب و آسیب های جبران ناپذیر زیست محیطی مرتبط با کاربرد بی رویه سموم شیمیایی در کشورمان تا کنون مطالب فراوانی به چاپ رسیده و اکثر کارشناسان محیط زیست نسبت به عواقب آن هشدار دادند علیرغم این هشدارها و اقدامات ارگانهای مسئول متاسفانه باز هم شاهد کاربرد سمومی در کشاورزی هستیم که برخی از آن ها به دلیل طیف وسیع عملکرد و سمیت شدید حداقل در کشور های توسعه یافته منسوخ گردیده اند
این گونه سموم به دلیل طیف گسترده اثرشان و بعضا پایداری زیاد به غیر از آفت های مورد نظر بسیاری از حشرات و موجودات مفید را از بین میبرند و به همین دلیل می توانند باعث طغیان جمعیت آفات شوند ضمن این که آفات به تدریج و در طی چند نسل نسبت به آنان مقاوم شده و کشاورزان ناچار به جایگزینی سموم دیگر می گردند.
آفت کش های سازگار با محیط زیست دارای منشاء طبیعی هستند قادرند بدون بجای گذاردن اثر سمی و زیان به محیط زیست بطور موثریآفات را نابود کنند .آفت کش های ساز گار با محیط زیست اگر چه شاید نتوانند در همه موارد جایگزین سموم شیمیایی گردند ولی با بکارگیری صحیح قادرند موجب کاهش قابل ملاحظه مصرف سموم شوند.
▪ امروزه کارشناسان آفت کش ها یی را که توصیه میکنند که حتی المقدور دارای خواص زیر باشند:
1) حداکثر انتخاب نسبیت به آفت مورد نظر
2) حداقل سمیت برای حشرات وموجودات مفید
3) حداقل پایداری در محیط زیست
4) حداقل سمیت برای مصرف کنندگان
\"آفت کش های سازگار با محیط زیست\"اکثرا با معیارهای فوق همخوانی دارند و به همین دلیل توانسته اند جای خود را در مبارزه با آفات بخصوص در محصولات گلخانه ای یافته و جایگزین مناسبی برای سموم خطرناک شیمیایی باشند.
این آفت کش ها بطور خلاصه شامل:
1) آفت کش های با منشاء طبیعی:
موارد موثر این خانواده از آفت کش ها از طبیعت استخراج می شوند و به دلایل زیر امروزه از پر مصرف ترین آفت کش ها در کشورهای توسعه یافته هستند:
▪ اکثرا انتخابی عمل می کنند و فقط بر روی آفات مورد نظر اثر کشنده دارند.
▪ در طبیعت به سرعت تجزیه می شوند و اثر سمی از خود بجای نمی گذارند بطوری که محصولات کشاورزی را می توان بلا فاصله پس از کاربرد این آفت کش ها به مصرف خوراکی رسانید.
▪ مقرون بصرفه هستند وکاربرد آنان از آفت کش های میکروبی و گیاهی کم هزینه تر است.
▪ برای انسان وسایر موجودات بی خطر هستند.
این گروه از آفت کش ها برای مبارزه با طیف وسیعی از آفات(شته شپشک مگس سفید مینوز کنحلزون جوندگان بیماریهای قارچی و.....) بکار گرفته می شوند و در صورت بکار گیری صحیح کارآیی مشابه سموم شیمیایی دارند بدون اینکه عوارض مخرب زیست محیطی مرتبط با سموم شیمیایی را دارا باشند .
امید است با بکار گیری این گروه از آفت کش ها در کشورمان شاهد کاهش استفاده از سموم خطرناک وتولید محصولات کشاورزی سالم تر باشیم.
۲) حشره کش های میکروبی:
این حشره کش ها حاوی باکتریهای خاص هستند و بطور اختصار BT نامیده می شوند.BT در صورت کاربردصحیح باعث بیماری ومرگ آفت مورد نظر میگردد و به دلیل دوام زیاد عملکرد انتخابی و بی خطر بودن برای انسان و محیط زیست محبوبیت زیادی پیدا کرده است.حشره کش های میکروبی بصورت گوارشی عمل می کنند و بنابراین باید طوری روی گیاه پخش شوند که آفات آنها را به مصرف خوراکی برسانند .
3) حشره کش های با پایه گیاهی (بوتانیک):
▪ سابادیلا(Sabadilla)از دانه های گیاهی حاره ای بدست میآید و قادر به کنترل گونه های مختلف حشرات زیان آور است.
ماده موثر این حشره کش ها از گیاهان مختلف استخراج میشوند واکثرا دارای پایداری کم بوده و برای پستانداران وانسان کم خطر یا بی خطر هستند.
برخی از گیاهانی که برای ساخت این خانواده از حشره کش ها استفاده می شوند عبارتند از:
▪ آزادیراکتین(نیم neem) از دانه درختی به همین نام که بومی آسیاوآفریقا است به دست میآید وبه دلیل غیر سمی بودن برای پستانداران وپایداری کم پس از پیرتروم محبوب ترین آفت کش گیاهی است.نیم به صورت های مختلف فیزیکی مثل پودر –عصاره روغنی امولسیون و.....
عرضه می شوند وبه دلیل اثرات ضد تغذیه اختلال در رشد ونابود کننده حشرات با استقبال قابل توجهی از سوی کشاورزان علاقه مند به محیط زیست رو برو شده است.
▪ رایانا(Rayana) این گیاه بومیآمریکای جنوبی و مرکزی بوده و عصاره استخراج شده از ریشه و ساقه های آن از طریق تماس و گوارش باعث مرگ بسیاری از حشرات می شود.
▪ رروتنن(Rotenone) از ریشه گیاهی به نام دریس که بومی جنوب شرقی آسیا وآمریکای جنوبی ومرکزی است استخراج میشود رروتنن نسبت به سایر آفت کش های گیاهی برای پستانداران سمی تر است.
▪ پیرتروم(pyrethrum) مواد موجود در گل پیرتروم برای حشرات کشنده هستند وبنابراین عصاره آن کاربرد وسیعی بر علیه آفات دارند.عصاره گل پیرتروم برای پستانداران بی خطر است ودر مقابل نور افتاب به سرعت تجزیه می شوند ولی اثر فوری بر روی بسیاری حشرات دارد.این گیاه بدلیل شرایط اقلیمی مناسب در کشورهای آفریقای مرکزی در سطح وسیعی کاشته شده وصادر میگردد. البته در ایران نیز این گیاه بطور آزمایشی ومحدود کاشته شده است که امید است در صورت موفقیت شاهد تولید انبوه آن باشیم.