گله مولد یا تخم گذار کبک

کبک در شرایط طبیعی از اواسط اردیبهشت تا اواخر تیر تخم گذاری میکند. نظر به این که با توجه به توجیه اقتصادی، پرورش کبک به صورت صنعتی مد نظر است.

---

گله مولد یا تخم گذار کبک
توضیحاتی بابت گله کبک تخم گذار
کبک در شرایط طبیعی از اواسط اردیبهشت تا اواخر تیر تخم گذاری میکند. نظر به این که با توجه به توجیه اقتصادی، پرورش کبک به صورت صنعتی مد نظر است. لذا بایستی سیستم نور مصنوعی ، خوراک فرمول شده و بستر را با مدیریت صحیح به منظور شروع تخم گذاری و تداوم تولید تخم، کنترل نمود. بنابر این داشتن ۱۵-۱۰ لوکس نور در طول دوره تخم گذاری از ملزومات شرایط نوری محسوب میشود. پرورش کبک با خرید گله مولد ۵ ماهه شروع میشود پس از خرید گله مولد و نگه داشتن گله در یک سیکل ۵۰ روزه نوری (توی لک بردن ) فعالیت کبک برای تخم گذاری اغاز می گردد. که این سن بهترین زمان برای تخم گذاری میباشد در ضمن کبک در هفت ماهگی به بلوغ جنسی و در چهار ماهگی به بلوغ جسمی (وزن ایده آل) میرسد . لازم به ذکر است به منظور شروع کار و کسب موفقیت بیشتر تعیین نژاد گله یکی از اساسی ترین گزینه ها میباشد که شرایط یک گله مطلوب در زیر ذکر میگردد.
۱-گله باید از لحاظ همخونی در حد f1 باشد به معنای ساده تر گله تهیه شده از یک لاین مادر اولیه بوده تا مراحل تکثیر، تولید و پرورش در حد  استاندارد باشد و بازدهی مطلوب داشته باشد که این شاخص یکی از مهمترین گزینه های موفقیت میباشد.
۲-تعداد تخم گذاری در هر دوره پرورش ( دوره ۴ ماه )
۳-مقاوم بودن گله مذکور در برابر بیماری ها ( شرایط اب و هوایی گرم و سرد )
۴-نداشتن هیچ گونه نقص عضو پرنده ( حتی عیوب کوچک )
۵-داشتن چنگال هایی بلند که در جفت گیری موثر بوده و باعث بالا بردن درصد نطفه داری تخم ها میگردد.
کبک های مولد (تخم گذار)
اولین مرحله از سیکل پرورش کبک، تهیه گله مولد تخم گذار می باشد. در این مرحله کبک های مولد در بستر استقرار یافته و پس از تطبیق خود با شرایط محیطی (۵-۴ روز)، روانه سیکل نوردهی می شوند و پس از آن دوره تخم گذاری آغاز می گردد. لذا این مرحله از اهمیتی خاص برخوردار بوده و نقش کلیدی را در حصول نتایج مطلوب از سایر مراحل پرورش بعهده دارد.
به منظور شروع دوره پرورش، ابتدا باید گله مولد را تهیه نمود که به منظور صرفه اقتصادی، گله های ۶۵۰ قطعه ای به بالا مورد توجه می باشد. پس از خریداری کبک ها باید آنها را به بستر پرورش برده و به آرامی رها نمود. در بستر پرورش ملزوماتی اعم از شرایط تهویه مطلوب، نور مناسب و ظروف آب و دان کافی و در دسترس مد نظر می باشد. چنانچه کبک های مولد تهیه شده ۵ ماهه باشند، برای نوردهی مستعد بوده و می توان با مدیریتی صحیح دوره آن را آغاز نمود. اما به منظور تطبیق شرایط فیزیولوژیک و روانی کبک با محیط اطراف، باید چند روزی (۵-۴ روز) را تعلل نمود. دوره نوردهی به مدت ۵۲-۵۱ روز بوده و در این زمان شدت نور طی ساعت های منظم تغییر می یابد. در میان باید توجه نمود که حتی المقدور از قطعی برق، تنش صوتی و بویژه اختلال نور خودداری گردد. زیرا کبک ها بسیار تحریک پذیر بوده و نسبت به کوچکترین محرک ناآشنا واکنش نشان می دهند. در مدت زمان نوردهی از پروتئین خوراک کبک تا حدی کاسته شده و مکمل های ویتامینی، اندکی افزایش می یابد. زیرا پروتئین بالا موجب افزایش وزن کبک های تخم گذار شده و نهایتا در دوره تخم گذاری مشکلاتی را اعم از کاهش تخم یا درشتی بیش از اندازه آن را به بار می آورد. پس از اتمام دوره نوردهی، ساعت های روشنایی طی برنامه ای مشخص تا ۱۷-۱۶ ساعت افزایش یافته و کبک ظرف مدت ۱۸-۱۵ روز پس از دوره نوردهی شروع به تخم گذاری می نماید. در این زمان آشیانه های تخم گذاری باید تهیه و در بستر تعبیه گردند. هنگام شروع دوره نوردهی کبک های نر باید به مدت ۱۵ روز زودتر از ماده ها در خاموشی قرار گرفته باشند اما به علت دشواری این عمل، بجای آن در ۱۰-۸ روز اول تخم گذاری باید تخم ها را حذف نمود زیرا از درصد نطفه داری اندکی برخوردارند. دوره های تخم گذاری کبک های مولد در هر سال ۲ مرتبه و هر دوره شامل ۴ ماه می باشد. بدیهی است که تعداد تخم های روزانه بسته به تعداد گله مولد در هر دوره رو به فزونی می باشد. به طوری که طی دوره های ششم و هفتم ( کبک های ۳ تا ۴ ساله) درصد تخم گذاری ۶۸-۶۰ را می توان در نظر داشت. شایان ذکر است که کیفیت تخم نیز طی ۹ دوره تخم گذاری متغیر است. به طوری که در دوره اول ( کبک های ۱ ساله) بعلت بی نطفه بودن بعضی از تخم ها میتوان سطح کیفی ۹۵% واما در دوره های بعدی ۱۰۰% را ثبت نمود. زیرا کبک های مولد با تجربه یک دوره تخم گذاری و نوسانات ناشی از آن، از آمادگی جسمانی بیشتری برای دوره های بعدی تخم گذاری برخوردار هستند. در پایان متذکر میگردد که با توجه درصد بالای تخم گذاری و همچنین سطح کیفی آن در دوره های میانی، باید شیوه مدیریت صحیح و موثر را معطوف به این مقطع زمانی نمود.
کیفیت و راندمان مولدین
میانگین وزن کبک های مولد ۴۵۰ گرم می باشد. اما باید توجه داشت که به ازای افزوده شدن هر ۴۵ گرم به وزن بدن، ۰٫۵ گرم به حجم تخم افزوده می گردد. از سوی دیگر پیش مولدین ضعیف و کم وزن اغلب دارای استخوان بندی و اسکلت لازمه جهت تشکیل پوسته کامل تخم بعد از ۳۰ هفتگی نخواهند بود. بدین معنی که پیش مولدین ضعیف به صورت مولدین (تخم گذار) ضعیف نیز باقی می مانند. وزن بدن کبک های پیش مولد تحت تاثیر عواملی همچون تغذیه، بیماری، نوردهی، فضای پرورش و نوک چینی قرار دارد. اما در این میان تغذیه فاکتوری مهم و ویژه تلقی می گردد. در صورتی که کبک های پیش مولد با توجه به سن، دارای وزن مطلوب نباشند، باید جیره غذایی مورد استفاده را با درصد کمی پروتئین بیشتر تا زمان وزن گیری ادامه داده و به تاخیر انداخت.
وزن هر کبک طی هفته های ۱۴ تا ۱۶ به حداکثر میزان خود خواهد رسید. به طوری که در این زمان ساختار اسکلتی پرنده به سایز بالغ خود رسیده و مجرای رحم تکامل یافته و آماده اولین دوره تخم گذاری می باشد. شایان ذکر است که طی فاصله زمانی مذکور حوادث استرس زا اثراتی سوء و مخرب را در وزن گیری گله بجای می گذارد. لذا باید حتی المقدور باید عوامل تنش زا همانند رفت و آمد های بی جهت، اختلال نور (قطعی برق)، انتقال گله به بستری دیگر و نوک چینی را کاهش داد. در مبحث نوک چینی، بهترین زمان جهت اقدام، پیش از ۶ هفتگی می باشد زیرا گله سریعتر قوای خود را بازیافته و متحمل ضعف رشد کمتری خواهد بود. جهت انتقال گله به بستر تخم گذاری باید توجه داشت که سنین ۱۸ تا ۲۰ هفتگی زمان مناسبی نبوده و می تواند عملی سوء تلقی گردد. زیرا در این هنگام شلوغی بیش از حدی به دلیل جثه بالغ مولدین ایجاد شده و در نهایت به دنبال استرس زیاد، میزان مصرف آب و خوراک برای تعدادی از کبک ها محدود شده و کاهش می یابد. لذا باید پیش مولدین را در سنین ۱۵ تا ۱۷ هفتگی انتقال داد. از دیگر راه های افزایش وزن مولدین در آغاز دوره تخم گذاری به تاخیر انداختن زمان بلوغ جنسی می باشد. گرچه بلوغ جنسی زودرس در صورت حصول وزن مطلوب، رضایت بخش و ارزنده می باشد، اما در صورت عدم وزن گیری استاندارد تا ۱۸ هفتگی، زمان نوردهی گله را باید به تاخیر انداخت. همچنین تغذیه بیشتر کبکها در پیش از دوره تخم گذاری می تواند موجب افزایش حجم تخم ها گردد. افزایش میزان تغذیه می تواند با دفعات مکررغذادهی و کاهش دمای بستر حاصل آید. در پایان متذکر می گردد که هر چند افزایش وزن مولدین و حجم تخم بزرگتر شاخصی مهم و مزیتی قابل توجه تلقی می گردد اما هر کدام از این موارد دارای حد استاندارد بوده و در صورت تجاوز، مشکلاتی اعم از تخم های بیش از اندازه درشت، کاهش آمار تخم، پارگی مجرای رحم تخمگذاری، تشدید کنیبالیسم و در پاره ای از مواقع مرگ کبک مولد را به بار می آورد.
ترس (استرس)
در کنار رشد سریع، وزن مناسب، دوره های مداوم تخم گذاری، روند سریع تکثیر و در کل سهولت پرورش باید توجه داشت که همیشه موارد زیانبار بالقوه ای در قالب عاملی تهدیدگر و مخاطره آمیز در لابلای مراحل پرورش وجود دارد. ترس ناشی از علل گوناگون، عاملی مخرب برای پرندگان بوده که گاهی اوقات منجر به خسارات جبران ناپذیری می گردد. در اغلب اوقات ترس معلول مواردی همچون اختلال نور، تنش صوتی و جسم غیر معمول تحریک برانگیز می باشد. در پرورش کبک، قرقاول و بلدرچین، ترس شدیدترین اثر سوء خود را در دوره تخم گذاری بجای می گذارد. در صورتی که طی دوره تخم گذاری، عاملی تحریک برانگیز یا تنش زا متوجه گله مولد ( تخم گذار) گردد، در اکثر موارد منجر به کاهش آمار یا قطع دوره تخم گذاری گردیده و در مواردی نه چندان بعید به تلفات چشم گیر گله منتهی می گردد. همچنین در دوره پرورش گوشتی به رغم اینکه باید حتی المقدور محیط را جهت وزن گیری مناسب گله آرام نگه داشت، یک مورد تنش صوتی یا قطع ناگهانی نور در شب موجب رمیدن تمام گله شده و اثراتی سوء اعم از نقص عضو (شکستگی بال)، کم خوراکی (کاهش وزن) و پارگی عروق در اثر برخورد(مرگ گله) می گردد. و اما در دوره پرورش جوجه ترس در اکثر مواقع منجر به تلفات می گردد. زیرا جوجه ها در اثر تحریک ناگهانی بر روی هم ریخته که منجر به خفگی گردیده و از سوی دیگر به دلیل جثه کوچک و حساس دچار پارگی عروق قلبی (خونریزی داخلی) می گردند. به منظور جلوگیری از تمامی این موارد می توان اقداماتی ساده اما موثر را لحاظ نمود.
حتی المقدور باید از آبخوری و دانخوری اتوماتیک استفاده گردیده تا رفت و آمد چندانی در بستر صورت نگیرد. یا دفعات تعویض آب و خوراک باید توسط اشخاص معین و مشخصی انجام گیرد. همچنین در باز کردن یا بستن درب سالن پرورش باید احتیاط نمود تا از رمیدن جلوگیری گردد. و اکنون مهمترین نکته را می توان معطوف به شرایط مناسب نور و اعمال دقت هر چه بیشتر جهت جلوگیری از اختلال آن، خلاصه نمود. نور در سیستم پرورش بالاخص دوره تخم گذاری از اهمیتی خاص برخوردار است. لذا باید آنرا به شیوه صحیح تحت کنترل در آورده و در صورت اختلال، طی کوتاهترین فاصله زمانی، شرایط را به حالت اولیه تنظیم نمود. در پایان متذکر می گردد که در صورت وقوع هر یک از موارد فوق می توان اقدامات درمانی همانند استفاده از مکمل های دیپروسیم پلاس و یا ب- کمپلکس را تحت عمل قرار داد.
مدیریت مولدین در دوره تخمگذاری
حصول حجم مطلوب و آمار قابل توجه تخم در مولدین، متضمن مدیریت موثر و بهینه سیستم تغذیه و تعدیل ساختن عواملی همچون نوع ترکیب تغذیه، وزن مولدین و زمان تخم گذاری می باشد که در صورت رعایت، می توان بدان دست یافت. اندازه و حجم بیش از حد تخم غالبا در دفعات سوم تخمگذاری به بعد روی داده که می تواند موجب افزایش درصد شکستگی، هچ ضعیف و همچنین کاهش آمار تخم گردد. لذا باید توجه داشت که رابطه تنگاتنگی بین افزایش حجم تخم و آمار تخم وجود دارد.
اهمیت وزن تخم
وزن تخم مرجع اصلی وزن و سطح کیفی عضلات جوجه در زمان هچ می باشد. زیرا تخم سنگین تر و بزرگتر دارای منبع انرژی (زرده) بیشتری بوده و بنابراین اسکلت و جسم قویتری از جوجه را به همراه خواهد داشت. همچنین آشکار است که در پی آن جوجه های بزرگتر شرایط جوی ۱۰ روز اول پرورش را راحت تر از سایر جوجه ها پشت سر نهاده و در دوره پرورش گوشتی دارای وزن بهتر و ایده آلی خواهند بود. وزن جوجه های یکروزه بر روی وزن جوجه های۷ روزه تاثیر گذاشته و به ازای هر گرم افزایش وزن در ۷ روزگی، ۸ گرم به وزن جوجه در ۳۸ روزگی افزوده می گردد. بنابراین مرتب فوق اتخاذ راهکارهایی جهت افزایش حجم تخم در دوره های اولیه تخم گذاری را تشدید می نماید. بدیهی است که بین وزن تخم در دوره های اولیه تخمگذاری و وزن آن در دوره های میانی و انتهایی، همبستگی وجود دارد. وزن بدن مولد وبلوغ زودرس در افزایش حجم و آمار تخم در دورهای اولیه موثر است اما نکته ای که در میان مطالب کمتر بدان اشاره می شود، بدین شرح است که هر چند افزایش وزن مولد در ابتدا عاملی مثبت بوده ولی در دوره های میانی و انتهایی تخمگذاری می تواند اختلالات و تغییراتی را در حجم و آمار تخم ایجاد نماید.
عوامل موثر
گله های با راندمان و آمار پایین، تخم های سنگینتر و با وزن بیشتری را تولید می کنند. لذا به حداکثر رساندن تولید و آمار تخم در طول عمر مفید گله، کنترل حجم و اندازه تخم را می طلبد. مدیریت مولدین در طول دوره تخمگذاری باید به طور صحیح و با در نظر گرفتن فاکتورهایی مهم اعم از وزن مناسب بدن و برنامه نوردهی، صورت پذیرد. افزایش منظم جیره تغذیه، عاملی ضروری جهت تامین وزن بدن مطلوب و در پاره ای از مواقع تنظیم تخمگذاری تلقی می گردد. به طوری که تغذیه و میزان آن جهت تنظیم وزن بدن برای تولید بیشتر متضمن کنترل تغییر ملزومات غذایی پرنده و واکنش های ناشی از آن بوده که در روند تولید مشهود است. در زمان تخمگذاری، تغذیه باید معطوف به دوام هر چه بیشتر زمان پیک تولید باشد.
تاثیرات وزن بدن
بدیهی است که وزن بیشتر و سنگین بدن، تخم های بزرگ و درشت تر را منجر می گردد. برای مثال افزایش ۱۲% وزن بدن در ۶۰ هفتگی (۱ سال و ۳ ماهگی)، ۱٫۵ گرم را به حجم تخم می افزاید. بنابراین می توان استنتاج نمود که افزایش وزن با افزایش حجم و اندازه تخم رابطه مستقیم و با میزان و راندمان تولید رابطه عکس دارد.
تغذیه و وزن تخم
ترکیبات تغذیه می تواند تا حد نسبی حجم و اندازه تخم را کنترل نماید. از مهمترین ترکیبات جهت تنظیم حجم تخم، اسید لینولئیک، پروتئین و دسته ای خاص از اسید های آمینه می باشند. به طوری که کاهش یا تغییر هر کدام از این عناصر باعث کاهش حجم تخم می گردد. اما باید توجه داشت که کاهش اندازه و حجم تخم نباید قبل از ۴۰ هفتگی صورت پذیرد. لذا استفاده از جیره ثانویه مولد جهت مورد اخیر الذکر را می توان از ۸۸ هفتگی (نیمه دور سوم تخمگذاری)، منظور داشت. اسید لینولئیک بیشتر در ذرت موجود است و چنانکه ذکر شد، کاهش درصدی از آن، اندازه و حجم تخم را کاهش می دهد. بنابراین در جیره هایی که بر اساس ذرت تنظیم می گردد، می توان بجای آن از درصد بیشتر گندم جهت جایگزینی استفاده نمود. در کنار اسید لینولئیک، به پروتئین اشاره گردید اما در غالب موارد این فاکتور از تغذیه دست نخورده باقی می ماند زیرا کاهش یا افزایش آن تا حد زیادی بر روی تولید تخم تاثیر می گذارد. در معقوله اسیدهای آمینه، متیونین بیشترین تاثیر را بر روی اندازه و وزن تخم به همراه دارد. به طوری که در بعضی از تحقیقات نشان داده شده که کاهش اسید لینولئیک و متیونین در جیره ۵۶ هفتگی (۱ سال و ۲ ماهگی)، تقریبا ۰٫۷ گرم حجم تخم را ۲ ماه بعد (۶۰ هفتگی) بدون افت راندمان، کاهش می دهد.
افت راندمان تخمگذاری و تغذیه بیش از حد
از مهمترین چالش ها و مشکلاتی که در گله های تخمگذار با آن رو به رو می شویم افت راندمان و سعی در جهت افزایش با تغذیه بیش از حد می باشد. برای مثال گله ای که با راندمان پایین در حال تخمگذاری می باشد، با فراهم آوردن تغذیه بیش از حد سعی می شود تا میزان و آمار تولید رابه پیک رسانده و با همان جیره آن را ثابت نگه داشت. اما بدیهی است که با این اقدام زمانی که گله به پیک تولید رسید، بلافاصله ظرف مدت کوتاهی راندمان و آمار تولید افت کرده و در کنار آن هچ ضعیف و افزایش حجم تخم را به بار می آورد. در صورتی که مولدین میزان خوراک بیش از حد مصرف خود برای تخمگذاری را دریافت کنند، دارای ساختار غیر عادی تخمدان شده و وزن آنها افزایش می یابد. تغذیه مولدین باید به گونه ای باشد که در ۴ ماه دوره تخمگذاری اندکی افزایش وزن پیدا کرده و با بازپس گیری تدریجی جیره تخمگذار در دوره استراحت، وزن به همان نسبت یا کمتر کاهش یابد. به طوری که منحنی وزن بدن دارای موج سینوسی باشد.
جهت بزرگنمایی تصویر بر روی آن کلیک نمایید.
تخمدان کبک تا سن ۴ ماهگی بدون فعالیت جنسی بوده و طی این مدت هیچگونه تغییری صورت نمی گیرد. اما پس از ۴ ماهگی و پایان رشد جسمی، با اعمال سیکل نوردهی، تغییر و تکامل سیستم تناسلی پرنده صورت پذیرفته که در پی آن کیسه های زرده یا فولیکول شروع به رشد می کند. پس از اتمام رشد، فولیکول پاره شده و تخمک به داخل مجرای قیفی شکل (اینفاندببولوم) راه می یابد. سپس وارد قسمت مگنوم و در امتداد آن قسمت گردنه شده و نهایتا در رحم جای می گیرد. در داخل رحم، عمل لقاح با اسپرم شکل می گیرد.

منبع : سایت شرکت پرند