احتیاجات غذائى طیور تخمگذار

کلسیم موردنیاز مرغ‌هاى تخمى بسیار زیاد است زیرا مقادیر زیادى از آن باید صرف ساختن پوسته تخم‌مرغ گردد.

---

احتیاجات غذائى طیور تخمگذار
املاح
املاح موردنیاز براى مرغ‌هاى تخمى
- کلسیم و فسفر:
کلسیم موردنیاز مرغ‌هاى تخمى بسیار زیاد است زیرا مقادیر زیادى از آن باید صرف ساختن پوسته تخم‌مرغ گردد. همچنین کلسیم در خاصیت جوجه درآورى تخم‌مرغ تأثیر فراوانى دارد. در مورد مقدار فسفر مطالعات فراوانى نشده ولى نشان داده شده است که استفاده مقدار زیاد فسفر در فرمول غذائى سبب افزایش استفاده از کلسیم در مرغ‌ها مى‌شود. از این‌رو در فرمول غذائى طیور باید میزان کلسیم و فسفر با هم مورد کنترل قرار گیرند.
یک مرغ معمولى که در حدود ۲۰۰ تخم‌مرغ سالیانه مى‌گذارد ۴۰۰ گرم کلسیم مجموعاً براى ساختن آنها به‌کار مى‌برد این میزان در حدود ۱۳-۱۵ برابر بیشتر از مقدار کلسیمى است که در داخل بدن او وجود دارد. اگر جیره غذائى داراى کمبود کلسیم باشد مرغ فقط مى‌تواند براى ۳-۵ تخم‌مرغ از کلسیم بدن خود را صرف کند سپس تخمگذارى پائین مى‌آید و حتى قطع مى‌گردد. از این‌رو وجود مقدار لازم کلسیم در جیره غذائى ضرورت اساسى دارد.
آزمایشات مختلف نشان داده است که مقدار مناسب کلسیم در جیره غذائى بستگى به عوامل زیر دارد:
۱. تعداد تخم‌مرغى که توسط مرغ گذارده مى‌شود.
۲. مقدار غذائى که خورده مى‌شود.
۳. فسفر موجود در جیره غذائی.
براى تأمین کلسیم معمولاً مواد حاوى کلسیم را به فرمول غذائى اضافى مى‌کنند و مقدارى از آن را به‌صورت سنگ‌ریزه یا صدف و سنگ‌هاى آهکى به‌طور آزاد در اختیار مرغ‌ها مى‌گذارند.
اگر فرمول غذائى داراى مقدار کافى فسفر نیست در چنین مواقعى باید از پودر استخوان و دى‌فلورینات فسفات (Defluorinate Phosphat) و مواد دیگر حاوى فسفر مانند دى‌کلسیم و منوکلسیم فسفات استفاده نمود و کمبود آن را تأمین کرد.
- سدیم و کلر:
مقدار نمک طعام براى مرغ‌هاى تخمى مشابه مقدارى است که براى جوجه‌ها در نظر گرفته مى‌شود. معمولاً مناسب‌ترین درصد نمک طعام براى مرغ‌هاى تخمى بین ۲۵/۰-۴/۰ یا حد متوسط ۰/۳ درصد مى‌باشد.
- منگنز:
مقدار احتیاج مرغان تخمگذار به منگنز ۱۵ میلى‌گرم در هر پوند یا ۳۳ قسمت در هر میلیون است. ولى مطالعات جدید نشان داده است در فرمول‌هائى که انرژى آنها زیاد است مقدار ۱۵ قسمت در هر میلیون کافى است.
- املاح دیگر:
وجود ۱-۵ قسمت ید در هر میلیون قسمت جیره غذائى کافى است. افزایش آهن و مس و پتاسیم به جیره غذائى ضرورى است معمولاً براى تأمین املاح غیرضرورى طیور از اضافه نمودن مکمل‌هاى تجارتى با فرمول خاصى که در بازار وجود دارد استفاده مى‌شود.
اسیدهای آمینه‌
میزان اسیدآمینه‌هاى ضرورى براى مرغ‌هاى تخمگذار
میزان کلى پروتئین در جیره غذائى طیور مهم نیست بلکه میزان اسیدآمینه ضرورى جیره غذائى نیز نهایت اهمیت را دارد. در شرایط آب و هوائى معتدل براى یک مرغ تخمى که تولید متوسط دارد. در اساس ۱۰۰ گرم غذاى مورد احتیاج نژاد لکهورن سفید مقدار اسیدآمینه ضرورى جیره غذائى نباید از درصد زیر کمتر باشد.
جدول مقدار اسیدآمینه ضرورى جیره غذائى مرغ‌هاى تخمگذار
    نوع اسیدآمینه         درصد کل غذا     
    ایزولوسین         ۰/۵۸     
    آرژنین                 ۰/۵     
    لوسین             ۰/۴۶     
    لیزین             ۰/۵۲     
    ترونین             ۰/۳۵     
    متى‌یونین            ۰/۳     
    والین             ۰/۵۶     
    سیستین             ۰/۱۹     
    هیستیدین         ۰/۱۶     
    تریپتوفان         ۰/۱۸     
    تیروزین             ۰/۳۶     
    گلیسین             -----     
جدول فوق به‌خوبى نشان مى‌دهد که چرا توأم کردن پروتئین‌هاى گیاهى مثل سوژا و دانه‌هاى روغنى و پروتئین‌هاى حیوانى مثل پودر ماهى و گوشت و شیر در جیره غذائى طیور سبب ازدیاد تخمگذارى مى‌شود. زیرا با توأم کردن این مواد مى‌توان مقدار کافى اسیدآمینه ضرورى را در جیره غذائى تأمین نمود. اگرچه دانه‌ها نیز داراى مقدار کمى از اسید آمینه‌هاى فوق مى‌باشند مع‌هذا به تنهائى کفاف احتیاجات ضرورى مرغ را نمى‌کند. از این‌رو استفاده از منابع مختلف حیوانى و گیاهى براى تأمین پروتئین کافى و تعادل اسیدآمینه‌ها در فرمول غذائى طیور ضرورت دارد.
میزان اسیدآمینه ضرورى مورد احتیاج طیور بسته به وضعیت آب و هوا و همچنین درصد تخمگذارى تغییر مى‌کند از این‌رو با توجه به این دو مسئله طبق مطالعاتى که اخیراً در مرکز بررسى‌هاى تغذیه طیور در کالیفرنیا انجام گرفته است مقدار اسیدآمینه جیره غذائى را مى‌توان نسبت به میزان درصد تخمگذارى و همچنین آب و هوا به ترتیب جدول زیر تغییر داد.
از نظر تغییراتى که در غذا بسته به فصل داده مى‌شد میزان انرژى متابولیزم (کیلوکالرى در پوند غذا) با درصدهاى اسیدآمینه ذکر شده به قرار زیر مى‌باشد:
- وقتى که ۹۰ درصد تخمگذارى انجام مى‌گیرد، در زمستان ۱۳۴۰ و در تابستان ۱۲۱۰ کیلوکالرى.
- وقتى که ۸۰ درصد تخمگذارى انجام مى‌گیرد، در زمستان ۱۳۲۰ و در تابستان ۱۱۹۰ کیلوکالرى.
- وقتى که ۷۰ درصد تخمگذارى انجام مى‌گیرد، در زمستان ۱۳۰۰ و در تابستان ۱۱۷۰ کیلوکالرى.
جدول درصد اسیدآمینه قابل هضم مورد احتیاج نسبت به درصد تخمگذارى در فصول مختلف
                
نوع اسیدآمینه     ۹۰             ۸۰         ۷۰     
آرژنین         ۰/۵۹             ۰/۵۳         ۰/۴۷     
لیزین         ۰/۴۸             ۰/۴۳         ۰/۳۸     
تریپتوفان     ۰/۱۲             ۰/۱۱                 ۰/۱۰     
متیونین         ۰/۳۰             ۰/۲۷         ۰/۲۴     
سیستین         ۰/۲۰             ۰/۱۸         ۰/۱۶     
ترئونین         ۰/۴۲             ۰/۳۸         ۰/۳۴     
لوسین         ۰/۷۶             ۰/۶۸         ۰/۶     
ایزولوسین     ۰/۵۴             ۰/۴۸                ۰/۴۲    
والین         ۰/۵۶             ۰/۵۰         ۰/۴۴     
هیستیدین     ۰/۱۶             ۰/۱۴          ۰/۱۲     
پروتئین

میزان پروتئین براى مرغ‌هاى تخمى

   ◊ جدول مقادیر پروتئین مورد احتیاج مرغ تخمی
   ◊ جدول میزان احتیاجات پروتئینی مرغ‌های تخمی بسته به میزان تخمگذاری طبق مطالعات C.F.Peterson
   ◊ جدول میزان تقریبی پروتئین مورد احتیاج روزانه مرغ‌های تخمی طبق مطالعات F.W.Hill در دیویس کالیفرنیا
مرغ‌ها معمولاً داراى ظرفیت محدودى براى ذخیره کردن پروتئین در بدن هستند. از این‌رو جیره غذائى آنها باید از نظر پروتئین غنى و کافى باشد. به‌طور کلى در موقع تعیین درصد پروتئین براى مرغ‌هاى تخمى باید عوامل زیر را درنظر گرفت:
۱. درجه حرارت محیطى.
۲. چگونگى حالت سلامتى مرغان.
۳. میزان مصرف غذا.
۴. منابع پروتئین جیره غذائى.
۵. انرژى جیره غذائى.
۶. سن مرغ.
۷. میزان درصد تخمگذارى.
درجه حرارت محیط در میزان پروتئین غذاى طیور تخمى تأثیر دارد. هرچه حرارت محیطى بالا مى‌رود و یا انرژى جیره غذائى اضافه گردد. مصرف غذا کاهش مى‌یابد علت این است که از نظر فیزیولوژیکى مرغ تا زمانى که احتیاجات او از نظر انرژى تأمین نشده از خوردن غذا دست نمى‌کشد. لذا اگر هوا گرم باشد چون میزان انرژى مورد احتیاج حیوان کم است لذا مرغ غذاى کمترى مى‌خورد چون در مقدار غذاى خورد شده مقدار کافى پروتئین و سایر مواد غذائى موجود نیست لذا احتیاجات مرغ کاملاً تأمین نشده و میزان محصول کاهش مى‌یابد. از این‌رو در هواى گرم باید میزان پروتئین را افزایش داد.
طبق مطالعات انجام شده در آب و هواى معمولى بین مصرف غذاى روزانه ۱۰۰ مرغ در فصل تابستان و زمستان اختلافاتى در حدود ۸۲/۲ کیلوگرم وجود دارد. در محیط‌هائى که حدود حرارت در تابستان و زمستان زیاد است این اختلاف از این میزان نیز بیشتر است.
در صورتى‌که به میزان پروتئین دریافتى حیوان در فصول مختلف توجه گردد دیده مى‌شود که در صورت استفاده از جیره‌ها با ۱۶ درصد پروتئین میزان پروتئین دریافتى هر مرغ در فصل زمستان ۲/۱۸ گرم در فصل تابستان ۵/۱۵ گرم در روز بوده است. این شواهد لزوم توجه به تراکم مواد غذائى جیره و رابطه آن را با میزان مصرف غذاى طیور روشن مى‌سازد.
حالت سلامتى مرغ‌هاى تخمى نیز در چگونگى جذب مواد غذائى و بالاخره در میزان محصول مؤثر است زیرا اگر حیوان دچار ناراحتى خفیف یا شدید باشد. چون دستگاه گوارش اعمال خود را به نحو احسن نمى‌تواند انجام دهد. از این‌رو از غذاى خورده شده مقدار کمترى جذب شده در نتیجه حیوان حتى از جیره متعادل نیز نمى‌تواند به‌خوبى استفاده کند و مقدار لازم پروتئین را دریافت دارد. بیمارى کوکسیدیوز را مى‌توان به‌عنوان شاهد انتخاب کرد. در این بیمارى به علت مجروح بودن جدار روده‌ها عمل جذب به‌خوبى انجام نمى‌گیرد. در نتیجه مواد غذائى به‌خوبى جذب نمى‌شود و میزان تولید کاهش مى‌یابد از این‌رو چنین مواقعى باید علاوه بر درمان بیمارى جیره غذائى را نیز از نظر مواد غذائى و پروتئین غنى‌تر سازیم.
مقدار غذا از نظر میزان درصد پروتئین جیره غذائى طیور در خور اهمیت است مثلاً اگر یک مرغ روزانه ۱۰۰ گرم غذا بخورد و روزانه ۱۷ گرم پروتئین احتیاج داشته باشد باید میزان درصد پروتئین جیره ۱۷ درصد باشد. ولى اگر حیوان مثلاً روزانه ۹۰ گرم غذا بخورد اتیاجات او از نظر پروتئین و اسید آمینه تأمین نخواهد شد. به عکس اگر میزان انرژى جیره به میزانى باشد که حیوان روزانه ۱۱۰ گرم غذا بخورد حیوان مقدارى مازاد بر احتیاج خود پروتئین دریافت داشته است.
منابع پروتئین جیره غذائى نیز از نظر تعیین فرمول غذائى بسیار مهم است. انتخاب پروتئین باید از نظر میزان اسید آمینه‌هاى ضرورى آن انجام گیرد. زیرا بعضى از مواد غذائى که از نظر شیمیائى مقدار درصد پروتئین آن بالا است اگر به جیره غذائى اضافه شوند حیوان قادر نیست که حداکثر استفاده از اسیدآمینه‌هاى ماده مزبور ببرد. به‌عنوان مثال مى‌توان پودر پر، پودر خون و پودر مو را نام برد. در صورت استفاده از این مواد لازم است با اضافه نمودن اسید آمینه‌هاى مصنوعى جیره غذائى را متعادل ساخت. از نظر سن هرچه مرغ مسن‌تر مى‌شود احتیاج به مقدار کمترى پروتئین دارد.
در مورد اثر انرژى ذخیره غذائى آزمایشاتى در دانشگاه کرنل آمریکا انجام شده است نتایج حاصله نشان داده است که وقتى انرژى جیره بالا مى‌رود به همان نسبت میزان مصرف غذا تقلیل مى‌یابد. بنابراین باید به میزان انرژى غذا و نسبت آن به پروتئین توجه زیادى مبذول داشت. در ضمن باید توجه کرد که میزان انرژى غذا با حرارت محیطى باید تغییر کند از این‌رو هنگام تنظیم جیره باید به این موضوع توجه داشت.
علاوه بر عوامل ذکر شده مهمترین عاملى که از نظر میزان و مقدار پروتئین در جیره غذائى طیور باید مورد دقت و توجه قرار گیرد میزان درصد تخمگذارى است.
طبق آزمایشات انجام شده در یک تخم‌مرغ معمولى به وزن ۷/۵۶ گرم کمى بیشتر از ۷ گرم پروتئین وجود دارد. همین تحقیقات نشان داده است که براى تولید این تخم‌مرغ احتیاج به ۵/۱۰-۵/۱۲ گرم پروتئین قابل جذب است از این‌رو در فرمول غذائى باید ۵/۱۲-۱۵ گرم مواد پروتئینى با کیفیت خوب وجود داشته باشد. مرغ‌ها معمولاً داراى ظرفیت محدودى براى ذخیره پروتئین‌ها هستند از این‌رو فرمول غذائى آنها بایستى از نظر پروتئینى غنى و کافى باشد.
طبق مطالعاتى که در آمریکا صورت گرفته است یک مرغ جوان تخمگذار از نژاد لکهورن که سالیانه ۲۰۰ تخم مى‌گذارد حداقل به ۹۲ گرم غذاى روزانه احتیاج دارد. در نژاد رودآیلندرد این مقدار به ۱۱۰ گرم مى‌رسد. برحسب مقدار غذائى که نژاد لکهورن سفید مى‌خورد مقدار پروتئین روزانه فرمول غذائى بایستى ۵/۱۳-۱۶ درصد با کیفیت مرغوب باشد. در نژاد رودآیلندرد که تخم کمترى مى‌گذارد این میزان ۵/۱۲-۵/۱۳ درصد مى‌رسد.
مطالعات انجام شده نشان داده است یک مرغ با جیره‌اى حاوى ۱۲-۱۳ درصد پروتئین ممکن است تعدادى تخم‌مرغ تولید کند ولى به‌طور کلى اگر میزان پروتئین به ۱۴-۱۵ درصد رسانده شود مناسب‌تر است به‌طورکلى میزان بیشتر از ۱۵ درصد در نژادهاى تخمى سبک وزن به کار مى‌رود.
از نظر عملى معمولاً براى مرغ‌هاى تخمى بایستى جیره‌هائى به کار برد که داراى ۱۵ درصد پروتئین با کیفیت مناسب باشد. این در صورتى است که تمام غذا به‌صورت آردى مصرف گردد. چنانچه آرد و دانه توأماً داده شود باید پروتئین غذا آردى به ۲۰-۳۰ درصد برسد.
طبق مطالعاتى که C.F.Petersen در آمریکا انجام داده است میزان پروتئین جیره غذائى را مى‌توان بسته به میزان درصد تخمگذارى معین کرد. جدول زیر نتایج این تحقیقات را نشان مى‌دهد.
میزان احتیاجات پروتئینى مرغ‌هاى تخمى بسته به میزان تخمگذارى طبق مطالعات C.F.Peterson

میزان محصول             سن تقریبى         پروتئین مورد احتیاج روزانه مرغ     
مرحله ۱     در حداکثر تولید (۸۰-۹۰) درصد                 ۲۲-۴۰ هفتگى                 ۱۸ گرم     
مرحله ۲     در حد متوسط (۶۵-۷۰) درصد         ۴۰-۶۰ گرم             ۱۶ گرم     
مرحله ۳     در حداقل تولید (۶۵ درصد و کمتر)         ۶۰-۸۰ درصد         ۱۵ گرم     

طبق مطالعات F.W.Hill در دانشگاه دیویس کالیفرنیا آمریکا میزان تقریبى پروتئین مورد احتیاج روزانه مرغ‌هاى تخمى باتوجه به ازدیاد وزن روزانه طبق جدول زیر مى‌باشد.
میزان تقریبى پروتئین مورد احتیاج روزانه مرغ‌هاى تخمى طبق مطالعات F.W.Hill در دیویس کالیفرنیا

میزان محصول تخم‌مرغ            ازدیاد وزن             پروتئین مورد احتیاج     
    ۹۰             ۲             ۲۰ گرم     
    ۸۰             ۲             ۱۸ گرم     
    ۷۰             ۱             ۱۵/۵ گرم     
    ۶۰             ۰             ۱۳ گرم     
    ۵۰             ۰             ۱۱ گرم     
    -             ۰             ۳/۵ گرم     

مطالعات بیولوژیکى که انجام شده است نشان داده است که ۲۰ گرم پروتئینى که روزانه توسط مرغ تخمى خورده مى‌شود به مصارف زیر مى‌رسد.
احتیاجات غذائى طیور تخمگذار از نظر کمیت شبیه احتیاجات غذائى جوجه‌ها است ولى از نظر مقدار و کمیت با آن متفاوت است. این تغییر کمیتى به‌خصوص در مرغ‌هائى که تخم آنها براى جوجه‌کشى به‌کار مى‌رود باید مورد بیشترى قرار گیرد. زیرا در غیراین صورت میزان بارورى و جوجه درآورى کاهش مى‌یابد.
میزان موادى که مورد احتیاج است به قرار زیر مى‌باشد:
- میزان پروتئین موردنیاز.
- میزان اسیدآمینه‌هاى ضرورى.
- املاح موردنیاز.