در حال
جستجو...
آشنایی و نحوه استفاده از قارچ کش بنومیل
- مقدمه
- ساختار شیمیایی و فرمولاسیون
- مکانیسم اثر
- طیف تاثیر و بیماریهای هدف
- طرز استفاده و مقادیر مصرف
- فرمها و نگهداری
- ایمنی، سمیت و پادزهر
- سازگاری و اختلاط با دیگر محصولات
- مدیریت مقاومت
- سرنوشت محیطی و پایداری
- مقایسه کاربردها و دوزها
- توصیههای اختصاصی برای محصولات مهم
- نتیجهگیری و پیشنهادها
مقدمه
بنومیل (Benomyl) از دههٔ 1960 به عنوان یک قارچکش سیستمیک بنزیمیدازولی معرفی شده و به دلیل اثر پیشگیریکننده و درمانی و قابلیت حرکت داخل گیاه، در برنامههای مدیریتی بیماریهای قارچی نقش مهمی یافته است. این ماده در کاربردهای زراعی، باغی و گلخانهای مورد استفاده قرار میگیرد و در فرمهایی مانند پودر وِتابِل (WP 50%) تولید میشود.
ساختار شیمیایی و فرمولاسیون
بنومیل یک ترکیب بنزیمیدازولی با فرمول شیمیایی C14H18N4O3 و وزن مولکولی حدود 290.32 g/mol است. فرمهای متداول تجاری شامل پودر وتابل 50% میباشند که برای محلولپاشی، آغشتهسازی بذر یا عملیات خاکی به کار میروند.
از نظر فیزیکوشیمیایی، بنومیل تا حدی نامحلول در آب است و تمایل به جذب در سطح خاک دارد؛ نیمهعمر آن بسته به شرایط خاک و پوشش گیاهی بین چند ماه تا نزدیک یک سال گزارش شده است که این ویژگی بر استراتژیهای کاربردی و محدودیتهای زیستمحیطی تأثیرگذار است.
مکانیسم اثر
بنومیل با اختلال در تشکیل میکروتوبولها و مهار تقسیم سلولی در قارچها عمل میکند. پس از جذب در بافت گیاه، بخشی از بنومیل به متابولیت فعالی به نام کاربندازیم تبدیل میشود که مستقیماً رشد سلولی قارچها را مختل میسازد.
این مکانیزم توضیحدهندهٔ اثر سیستمیک و توانایی پیشگیری و درمانی بنومیل است؛ اما همین روش اثر، خطر ایجاد مقاومت در برخی قارچها هنگام استفادهٔ مکرر را افزایش میدهد.
طیف تأثیر و بیماریهای هدف
بنومیل برای کنترل بیماریهایی که عامل آنها متعلق به آسکومیستها و برخی قارچهای ناقص است، مؤثر شناخته شده است؛ از جمله لکه سیاه سیب، سفیدک حقیقی، کپک خاکستری (بوتریتیس)، پوسیدگی طوقه و ریشه، فوزاریوم و بیماریهایی که توسط پنیکیلوم ایجاد میشوند.
در عین حال، برخی گروهها مانند Oomycetes (مثلاً عامل بلاستهای املای دستهای)، Alternaria و برخی قارچهای دیگر نسبت به بنومیل مقاوم یا کمتر حساس هستند؛ بنابراین تشخیص عامل بیماری و انتخاب سم مناسب اهمیت دارد.
طرز استفاده و مقادیر مصرف
نحوه مصرف بنومیل بستگی به هدف (محلولپاشی اندام هوایی، آغشتهسازی بذر یا ضدعفونی خاک) و نوع محصول دارد. دوزهای رایج در منابع متفاوت ذکر شدهاند؛ از محلولپاشی در غلظت 0.5 تا 1 در هزار تا 100–600 گرم در 400 لیتر آب برای هکتار گزارش شده است.
برای ضدعفونی بذر معمولاً مقادیر بین 1 تا 2 گرم در کیلوگرم بذر (بسته به نوع بذر) و برای ضدعفونی خاک مقادیر معادل 50–200 ppm یا 40–60 گرم در مترمربع بسته به نوع کاربرد خاکی توصیه میشود. رعایت دستور روی برچسب تولیدکننده و مشورت با کارشناس ضروری است.
نکات اجرایی هنگام سمپاشی
زمان سمپاشی باید قبل از شروع شیوع بیماری یا در مراحل اولیه بروز علائم انجام شود. پوشش یکنواخت برگها و استفاده از آب کافی برای دستیابی به توزیع مناسب ماده موثر ضروری است.
فرمها، بستهبندی و نگهداری
فرم متداول تجاری بنومیل، پودر وتابل 50% است که معمولاً در بستهبندیهای کوچک (مثلاً پاکت آلومینیومی) عرضه میشود. نگهداری در محل خشک، دور از تابش مستقیم آفتاب و دور از منابع غذا و آب توصیه میشود.
از خیس یا مرطوب شدن پودر باید جلوگیری کرد؛ رطوبت میتواند منجر به کاهش کیفیت فرمولاسیون و احتمال گرفتگی نازلها در زمان محلولپاشی شود.
ایمنی، سمیت و اقدامات مقابلهای
بنومیل در منابع مختلف دارای درجهٔ سمیت پایین تا خیلی پایین برای پستانداران گزارش شده است (مقادیر LD50 در گزارشها اغلب بیش از 5000 تا 10000 mg/kg ذکر شدهاند). با این حال تماس مستقیم، استنشاق گرد و غبار یا محلول و بلع میتواند پیامدهای حاد یا مزمن داشته باشد.
توصیههای ایمنی شامل استفاده از دستکش، ماسک تنفسی مناسب، عینک محافظ و لباس محافظ هنگام تهیه و اعمال محلول است. در صورت تماس پوستی یا چشمی، با آب فراوان شستشو داده و در صورت بروز علائم به پزشک مراجعه کنید.
سازگاری و اختلاط با دیگر محصولات
بنومیل معمولاً با بسیاری از آفتکشها قابل اختلاط است، اما ترکیب آن با مواد دارای واکنش قلیایی میتواند ناسازگاری ایجاد کند. قبل از مخلوط کردن با دیگر محصولات، تست سازگاری در مقیاس کوچک توصیه میشود.
نکتهٔ عملی: ابتدا ترکیب آب و بنومیل را آماده کرده و سپس افزودن سایر حشرهکشها یا کودهای محلول را با ترتیب صحیح (از کمترین به بیشترین محلولیت) انجام دهید تا از تشکیل رسوب جلوگیری شود.
مدیریت مقاومت
بنومیل با مکانیزم هدف مشخص، ریسک ایجاد مقاومت در جمعیت قارچها را دارد. برای کاهش این ریسک، توصیه میشود از تناوب با قارچکشهایی که مکانیسم اثر متفاوت دارند (مانند مانکوزب یا کلروتالونیل) استفاده شود و از کاربرد مکرر و بدون برنامه خودداری گردد.
همچنین استفاده از دوزهای توصیهشده، ترکیب با روشهای غیرشیمیایی (مدیریت زراعی، کشت مقاوم، حذف میزبانهای آلوده) و پایش میزان حساسیت جمعیتهای قارچی از اجزای مهم برنامهٔ مدیریت مقاومت است.
سرنوشت محیطی و پایداری
بنومیل در خاک تمایل به چسبندگی دارد و نیمهعمر آن بسته به شرایط بین چند ماه تا نزدیک یک سال متغیر است. این دوام طولانی میتواند اثرات زیستمحیطی داشته باشد؛ بنابراین از ورود مستقیم به آبهای سطحی و منابع آب آشامیدنی باید جلوگیری کرد.
توصیه میشود فاصلهٔ ایمنی نسبت به آبها رعایت شود و از سمپاشی در شرایط بارندگی یا باد شدید خودداری گردد تا حرکت و انباشت نامطلوب در محیط کاهش یابد.
مقایسه کاربردها، روشها و دوزها
جدول زیر مقایسهٔ خلاصهای از روشهای متداول کاربرد بنومیل، دوزها و نکات کلیدی را نشان میدهد تا تصمیمگیری برای کاربردهای گوناگون سادهتر شود.
| کاربرد | دوز متداول | روش اجرا | نکات کلیدی |
|---|---|---|---|
| محلولپاشی اندام هوایی | 0.5–1 در هزار یا 50–100 گرم در 100 لیتر | پاشش یکنواخت روی برگها | بهتر است در مراحل پیشگیری یا اوایل آلودگی استفاده شود |
| ضدعفونی بذر | 1–2 گرم در کیلوگرم بذر | آغشتهسازی سطحی یا پوششدهی | آزمایش سازگاری با بذر قبل از مصرف توصیه میشود |
| ضدعفونی خاک / طوقه | 40–60 گرم در مترمربع یا 50–200 ppm | آبیاری موضعی یا محلولریزی اطراف طوقه | اعمال در عمق مناسب (مثلاً تا 30 سانت) برای اثر روی ریشه |
| سمپاشی هکتاری عمومی | 100–600 گرم در 400 لیتر آب | پاشش زمینی برای یک هکتار بسته به نوع محصول | تعیین دقیق دوز بر اساس دستور شرکت سازنده و کارشناس |
توصیههای اختصاصی برای محصولات مهم
برای هر محصول باید ترکیب بیماریزایی، مرحله حساس گیاه و شرایط اقلیمی را مدنظر داشت؛ به عنوان مثال برای سیب جهت کنترل لکه سیاه معمولاً سموم سیستمیک مانند بنومیل همراه با تناوبهای حفاظتی توصیه میشود.
در برنج برای کنترل لکه قهوهای و پوسیدگی طوقه، استفادهٔ موضعی و بههنگام بنومیل میتواند موثر باشد اما باید مراقب ماندگاری و تجمع در خاک بود. در چغندر قند و بذرها معمولاً ضدعفونی بذور با مقادیر متناسب کاربرد دارد.
در گلخانهها برای سبزیجاتی مانند خیار و گوجه توصیه میشود بنومیل را به عنوان بخشی از برنامهٔ تلفیقی با رعایت فاصلهی کارنس و استفاده از جرایم و دوز مجاز بهکار ببرید.
نتیجهگیری و پیشنهادها
بنومیل همچنان یک ابزار مفید در کنترل طیف وسیعی از بیماریهای قارچی است اما برای حفظ اثربخشی آن باید از اصول مدیریت مقاومت، رعایت دوز و زمان مصرف و ادغام با روشهای غیرشیمیایی پیروی کرد.
توصیه میشود پیش از استفاده از بنومیل، برچسب محصول را بهدقت مطالعه کرده و در صورت نیاز با کارشناس گیاهپزشکی مشورت نمایید تا بهترین دوز و روش اجرا برای شرایط محلی تعیین شود.
استفادهٔ مسئولانه از بنومیل میتواند هم به افزایش کیفیت و کمیت محصول کمک کند و هم از بروز مقاومت و اثرات زیانبار محیطی جلوگیری نماید.
در نهایت، ثبت و پایش آثار درمانی و هرگونه نشانهٔ کاهش حساسیت در جمعیتهای قارچی به بهبود برنامههای مدیریتی کمک میکند.
خلاصه نکات کاربردی
- از تناوب قارچکشها استفاده کنید؛ بنومیل را مکرراً به تنهایی به کار نبرید.
- دوزهای توصیهشده را رعایت کنید و از افزایش خودسرانهٔ مقدار اجتناب کنید تا از آسیب به گیاه جلوگیری شود.
- قبل از اختلاط با سایر مواد، آزمایش سازگاری در مقیاس کوچک انجام دهید تا از تشکیل رسوب یا واکنش نامطلوب جلوگیری شود.
- تجهیزات حفاظتی شخصی را هنگام آمادهسازی و اعمال سم استفاده کنید و از آلودگی منابع آب جلوگیری نمایید.
- نگهداری پودر در شرایط خشک و خنک و دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی انجام شود.
- در صورت بروز علائم مسمومیت مانند سرگیجه، تهوع یا اختلال بینایی، سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنید و برچسب محصول را همراه داشته باشید.
- ثبت دقیق تاریخ، میزان و شرایط کاربرد بنومیل به نظارت و ارزیابی نتایج در دورههای بعد کمک خواهد کرد.
- در صورت حضور گونههای مقاوم یا کاهش اثر، آزمایشهای حساسیت در آزمایشگاه و تغییر استراتژی درمانی ضروری است.
- رعایت فاصلهٔ برداشت (carence) و محدودیتهای محلی مرتبط با زمان سمپاشی برای محصولات خوراکی الزامی است.
- ترکیب بنومیل با مدیریت زراعی مناسب (مثل تهویه باغچه، کوددهی متعادل و هرس صحیح) اثربخشی را افزایش میدهد.
- برای کاربردهای خاکی، توجه به عمق ریشه و توزیع مناسب محلول در ناحیهٔ ریشه برای اثرگذاری بهتر ضروری است.
- مشاوره با تولیدکننده و کارشناسان محلی میتواند به تنظیم دقیق دوز و زمان مصرف بر اساس اقلیم و سویههای محلی کمک نماید.
توئیتر
فیس بوک
لینکدین
