لیست قیمت کود سوپر فسفات تریپل

1. مقدمه و اهمیت فسفر
2. روش تولید و واکنش‌های شیمیایی
3. ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی TSP
4. مقایسه SSP و TSP
5. زمان و روش‌های مصرف
6. کاربردهای محصول‌محور
7. اختلاط، سازگاری و باکتری‌های حل‌کننده فسفر
8. میزان‌های پیشنهادی و جدول مصرف
9. نگهداری، ایمنی و مدیریت محیطی
10. توصیه‌های عملی و جمع‌بندی

مقدمه و اهمیت فسفر

فسفر یکی از عناصر کلیدی در رشد گیاه است که در مولکول‌های حامل انرژی (ATP)، ساختار نوکلئیک‌ها و فعال‌سازی مسیرهای متابولیک نقش اساسی دارد. کمبود فسفر باعث کندی رشد ریشه، کاهش گل‌دهی و افت کیفیت محصول می‌شود.

در عمل کشاورزی، منابع متنوعی برای تامین فسفر وجود دارد که از آن میان سوپر فسفات تریپل (TSP) و سوپر فسفات ساده (SSP) از رایج‌ترین‌ها هستند؛ انتخاب منبع مناسب باید بر اساس نیاز خاک، نوع محصول و ملاحظات اقتصادی انجام شود.

روش تولید و واکنش‌های شیمیایی

کود TSP معمولاً از واکنش سنگ فسفات با اسید فسفریک تولید می‌شود. فرایند شامل خردایش سنگ فسفات، واکنش‌دهی با H3PO4 و خشک‌سازی تا تولید گرانول یا پودر با درصد فسفر بالا است.

معادله کلی که برای تولید TSP بیان می‌شود: Ca3(PO4)2 + 4H3PO4 → 3Ca(H2PO4)2 که منجر به تولید مونوکلسیم فسفات می‌گردد؛ این فرم فسفات قابل جذب‌تر برای گیاه است و ناخالصی‌های گچی کمتری نسبت به SSP دارد.

ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی TSP

کود TSP به‌صورت گرانول یا پودر عرضه می‌شود و معمولاً درصد P2O5 آن در بازار تا مقادیر بالای 40–46٪ گزارش می‌گردد؛ با این حال نمونه‌های تجاری متنوع با درصدهای مختلف نیز در دسترس هستند.

TSP به‌دلیل حلالیت و قابلیت تبادل فسفر، اغلب منبعی با دسترسی نسبتاً سریع برای گیاه است؛ در برخی منابع ترکیب آن آهسته‌رهش توصیف شده اما بخش بزرگی از فسفر آن در دسترس محلول خاک قرار می‌گیرد.

TSP فاقد گوگرد اضافی است و حاوی کلسیم قابل توجهی است که می‌تواند ضمن تامین فسفر، نقش تغذیه‌ای کلسیم را نیز ایفا کند؛ در خاک‌های قلیایی تاثیر آن بر pH مانند SSP نیست و در صورت نیاز به گوگرد باید منبع دیگری به کار رود.

مقایسه SSP و TSP

برای تصمیم‌گیری کاربردی، مقایسه مشخصات دو منبع فسفر اهمیت دارد؛ جدول زیر خلاصه‌ای کاربردی از تفاوت‌ها را نشان می‌دهد.

تفسیر جدول: انتخاب بین SSP و TSP وابسته به هدف کشاورزی است؛ اگر نیاز به فسفر خالص بالا و سرعت تامین هست، TSP مناسب‌تر است؛ اما اگر خاک قلیایی یا نیاز به گوگرد وجود داشته باشد، SSP اولویت خواهد داشت.

زمان و روش‌های مصرف

Kود TSP معمولاً به‌عنوان کود پایه (پیش از کاشت) یا نوار نواری نزدیک بذر استفاده می‌شود؛ در کاربرد نوار، کود در عمقی قرار می‌گیرد که به توسعه اولیه ریشه کمک کند، اما باید از تماس مستقیم با بذر خودداری گردد تا از آسیب جوانه‌زنی جلوگیری شود.

در باغات، زمان مرسوم مصرف TSP اغلب در دوره خزان یا اوایل بهار است؛ در طی فصل رشد نیز می‌توان به فواصل معین برای تامین نیاز میوه‌دهی و نشو و نمای محصول از آن استفاده کرد.

کاربردهای محصول‌محور

گندم و جو: بهترین زمان کاربرد TSP پیش از کاشت یا در زمان پنجه‌دهی اولیه است؛ فسفر مناسب باعث افزایش پنجه‌دهی، توسعه خوشه و ارتقای عملکرد نهایی می‌گردد.

برنج: در سیستم‌های غرقابی معمولاً کودهای فسفره قبل از نشاء یا همراه با کود پایه مخلوط شده با خاک به کار می‌روند؛ TSP یکی از منابع متداول است ولی باید با مدیریت آبیاری و ترکیب سایر عناصر هماهنگ شود.

ذرت و سایر غلات سازگار با مصرف بالا: برای این گیاهان، TSP به‌صورت نواری یا در زمان کاشت توصیه می‌شود تا توسعه ریشه اولیه تقویت شود و جذب مطلوب نیتروژن و پتاسیم نیز تسهیل گردد.

درختان میوه: کاربرد TSP به‌صورت چالکود یا نواری در پاییز یا اوایل بهار مرسوم است؛ این روش به توسعه بهتر ریشه و افزایش تولید و کیفیت میوه کمک می‌کند.

کشت گلخانه‌ای و سبزیجات: پیش از برپایی بستر، آنالیز خاک انجام شود؛ در کشت خاکی معمولاً TSP به شکل پیش‌کاشت برای رفع کمبود فسفر توصیه می‌گردد، اما فاصله‌گذاری از بذر و نهال رعایت گردد.

اختلاط، سازگاری و باکتری‌های حل‌کننده فسفر

اختلاط مستقیم TSP با کودهای قوی قلیایی یا اسیدی ممکن است منجر به تشکیل ترکیبات نامحلول شود؛ برای مثال ترکیب مستقیم با نیترات کلسیم یا اوره در شرایط خاص می‌تواند کارایی را کاهش دهد و باید با تست سازگاری قبلی انجام گردد.

استفاده از باکتری‌های حل‌کننده فسفر (PSB) می‌تواند کارایی TSP را افزایش دهد، به‌ویژه در خاک‌هایی که بخش قابل توجهی از فسفر به فرم نامحلول اسیر شده است؛ این میکروارگانیسم‌ها با تولید اسیدها و آنزیم‌ها فسفر تثبیت‌شده را به فرم قابل جذب تبدیل می‌کنند.

ترکیب مدیریت میکروبی و کود شیمیایی باید براساس شرایط محلی، pH خاک و نوع محصول برنامه‌ریزی شود تا بیشینه جذب و کمینه اثرات منفی زیست‌محیطی محقق گردد.

میزان‌های پیشنهادی و جدول مصرف

میزان مصرف کود فسفره وابسته به نتایج تحلیل خاک، نوع محصول و شرایط اقلیمی است؛ مقادیر زیر به‌عنوان حدود مرجع ارائه می‌شوند و تاکید بر آنالیز خاک قبل از اجرای برنامه کودی است.

نکته: این مقادیر تنها راهنمایی اولیه هستند؛ بهترین رویکرد اجرای برنامه کودی مبتنی بر نتایج آزمایش خاک، تراکم کشت و اهداف تولیدی است.

نگهداری، ایمنی و مدیریت محیطی

TSP باید در مکان خشک و خنک و دور از رطوبت نگهداری شود تا از کیک‌شدن و افت کیفیت جلوگیری شود. تماس مستقیم با پوست و چشم باید با تجهیزات ایمنی (دستکش و عینک) کنترل گردد.

افزایش بیش از حد فسفر در خاک و آب‌های سطحی می‌تواند موجب فرآیندهای آلوده‌کننده مانند رشد جلبک‌ها شود؛ بنابراین مدیریت مقدار و زمان مصرف، و جلوگیری از شستشوی کود به منابع آبی اهمیت دارد.

روش‌های کاهش خطر زیست‌محیطی شامل استفاده مرحله‌ای از کود، تطبیق با نیاز واقعی خاک و گیاه، کاربرد نوار نواری و ادغام با روش‌های مدیریتی مانند پوشش گیاهی و کنترل فرسایش است.

توصیه‌های عملی و جمع‌بندی

1) قبل از اجرای هر برنامه کودی، تحلیل خاک انجام شود تا نیاز دقیق فسفر تعیین گردد و از مصرف بی‌رویه جلوگیری شود.

2) در خاک‌های قلیایی یا آهکی که احتمال تثبیت فسفر زیاد است، هم‌زمان با برنامه‌ریزی مصرف TSP، اتخاذ راهکارهایی مانند تامین گوگرد (در صورت نیاز) یا به کارگیری باکتری‌های حل‌کننده فسفر پیشنهاد می‌شود.

3) برای محصولات حساس به تماس کود با بذر، از روش نواری با فاصله ایمن استفاده کنید و از قرارگیری مستقیم گرانول‌ها روی بذر خودداری نمایید تا از آسیب جوانه‌زنی پیشگیری شود.

4) تلفیق کودهای شیمیایی با مدیریت آبیاری و پوشش گیاهی می‌تواند ضریب بهره‌وری را افزایش داده و خطرات شستشو و آلودگی منابع آب را کاهش دهد.

5) انتخاب بین SSP و TSP باید با در نظر گرفتن نیاز فسفر خاک، حضور یا عدم حضور گوگرد، و هزینه در واحد فسفر انجام شود؛ در موارد کمبود شدید فسفر، TSP معمولاً گزینه مناسب‌تری است.

خلاصه نهایی: سوپر فسفات تریپل منبع قدرتمند و مؤثری برای تامین فسفر گیاه است اما برای حداکثر کارایی، استفاده از آن نیازمند آنالیز خاک، انتخاب روش و زمان مناسب مصرف، و مدیریت سازگار با محیط زیست است.